Γεμιστή γαλοπούλα (σύμφωνα με το μεξικανικό έθιμο), πουτίγκα (σύμφωνα με το βρετανικό), ροκφόρ κατά τη γαλλική συνήθεια, γαλλικά κρασιά και σαμπάνια σε ευρωπαϊκό στιλ: Αυτά είναι κάποια από τα αγαθά που (μέχρι πρότινος τουλάχιστον) έκαναν την εμφάνισή τους τα Χριστούγεννα διεκδικώντας επίμονα μια θέση και στο ελληνικό γιορτινό τραπέζι.
Όμως, αν γυρίσουμε κάμποσα χρόνια πίσω, δεν θα βρούμε κανένα από αυτά τα εδέσματα στο τραπέζι των Ελλήνων είτε στην πόλη είτε στην ύπαιθρο.
Ας θυμηθούμε τι πρωταγωνιστούσε εθιμοτυπικά στο χριστουγεννιάτικο ελληνικό τραπέζι σε άλλους καιρούς – έτσι για να μην ξεχνιόμαστε:
Το ψωμί
Το ψωμί της ημέρας ήταν ένα έργο τέχνης και ονομαζόταν – πώς αλλιώς; – Χριστόψωμο (φωτό). Ήταν ζυμωτό και στρογγυλό, με ένα άσπαστο καρύδι και έναν σταυρό από ζυμάρι στο κέντρο του. Στην επιφάνειά του είχε χαραγμένα διάφορα καλλιτεχνικά σχέδια (φύλλα, λουλούδια, καρπούς, πουλιά). Το ζύμωμά του ήταν μια ιεροτελεστία και τα υλικά του, εκτός από φίνο αλεύρι και ειδική μαγιά (π.χ. από ξερό βασιλικό), περιελάμβαναν μέλι, σουσάμι, κανέλα, αμύγδαλα, γαρίφαλα, γλυκάνισο, μαστίχα και ροδόνερο. Εθεωρείτο ευλογημένο ψωμί. Ανήμερα των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης το σταύρωνε, το έκοβε και το μοίραζε στην οικογένεια και τους επισκέπτες ανταλλάσσοντας ευχές.
* Σύμφωνα με την παράδοση, ο συμβολισμός του ειδικού αυτού ψωμιού θέλει να δείξει ότι «όπως όλοι οι σπόροι του σταριού ενώνονται σε ένα ψωμί, έτσι και όλοι οι λαοί κάποτε θα ενωθούν με έναν ποιμένα, τον Χριστό».
Το φαγητό
Χειροποίητες πίτες με γέμιση από εποχιακά λαχανικά (σπανάκι, πράσο, κρεμμύδια, χόρτα, κολοκύθα), αυγά, τυρί ή κιμά.
Λαχανοντολμάδες: Το έθιμο φαίνεται ότι προέρχεται από το Βυζάντιο. Σύμφωνα με τους λαογράφους, τα τυλιγμένα φύλλα του λάχανου συμβολίζουν τα σπάργανα του Χριστού.
Ζεστή κοτόσουπα, την οποία έτρωγαν μετά την επιστροφή τους από την εκκλησία (σ.σ: Η συνήθεια να σερβίρονται πιο ασυνήθιστα πουλερικά όπως η γαλοπούλα ή η χήνα, η οποία εθεωρείτο πτηνό του Ήλιου, προέρχεται από το Μεξικό και αποσκοπούσε στο να κερδίσουν οι συνδαιτυμόνες την εύνοια του θεού Ήλιου).
Χοιρινό με πρασοσέλινο ή ψητό στη χόβολη του τζακιού, αφού ήταν η εποχή της σφαγής των γουρουνιών, η οποία ονομαζόταν και γουρουνοχαρά (μάλλον των σφαγέων και όχι των γουρουνιών…). Άλλες παραλλαγές του χοιρινού ήταν οι τηγανιές (μικρά κομμάτια κρέατος στο τηγάνι με ρίγανη) και η πηχτή (σιγοβρασμένο κρέας με μπόλικο λεμόνι). Και όλα αυτά με τη συνοδεία καλού ντόπιου κρασιού.
Αρνάκι στην κατσαρόλα με ρύζι (σούπα).
Τα γλυκίσματα
Παραδοσιακές τηγανίτες με μέλι, κανέλα και καρύδια.
Μελομακάρονα (ελληνική πατέντα) και κουραμπιέδες (τούρκικης προέλευσης). Αυτά ευτυχώς κρατάνε γερά και σήμερα.
Κουλουράκια ζυμωμένα με λάδι.
Τα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα φαγητά που αξίζει να δοκιμάσετε
Ενώ τα τελευταία χρόνια, η γαλοπούλα δεσπόζει στο γιορτινό τραπέζι, δεν παύει να αποτελεί ένα ξενόφερτο έθιμο. Ενώ τα παραδοσιακά πιάτα της χώρας ποικίλουν ανά περιοχή, βασικό στοιχείο του τραπεζιού είναι το κρέας και ιδιαίτερα το χοιρινό, που στις βόρειες περιοχές της χώρας συνήθως σερβίρεται με λάχανο τουρσί.
Σε Βόρεια Ελλάδα και Θράκη
Ένα παραδοσιακό χριστουγεννιάτικό πιάτο που συνδυάζει χοιρινό κρέας, μοσχάρι αλλά και κοτόπουλο είναι η Μσούρα του Μελισσοχωρίου Θεσσαλονίκης, με τα διαφορετικά είδη κρέατος να έχουν σιγοβράσει με λαχανικά και ρύζι στο φούρνο.
Οι ποντιακοίο λαχαντολμάδες, γνωστοί και ως σαρμάδες, αποτελούν ένα ακόμη γιορτινό φαγητό και με συμβολική σημασία, καθώς το φύλλα που χρησιμοποιούνται για το τύλιγμά τους συμβολίζουν τα σπάργανα του Χριστού. Λαχανοντολμάδες ή γιαπράκια με τον ίδιο συμβολισμό, συναντάμε και στην Θράκη, την Μακεδονία, την Ήπειρο αλλά και τα Δωδεκάνησα.
Στον Έβρο την παραμονή της γιορτής υπήρχαν στο τραπέζι εννέα διαφορετικά φαγητά, όπως τουρσί, ελιές, άζυμη πίτα, χαλβάς, αλατοπίπερο, πιπεριές, λάχανο, μελιτζάνες και ντομάτες. Αυτά ήταν συνήθως άβραστα και νηστίσιμα, συμβολίζοντας την αφθονία των φαγητών όλου του χρόνου, όπως οι εννέα μήνες κυήσεως της Παναγίας ή τα μέρη που επισκέφθηκε ο Χριστός.
Σε Ήπειρο
Πίτες, όπως το χοσμερί, η γαλατόπιτα και η κρεατόπιτα αλλά και λαχανοντολμάδες κυριαρχούν στο ηπειρώτικο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Το αγριογούρουνο σαλμί και τα γλυκά μπακλαβαδάκια είναι γνωστά στα Γιάννενα ενώ στα Ζαγοροχώρια φτιάχνουν τα «σπάργανα», γλυκό παρόμοιο με τηγανίτες, που συμβολίζει τα σπάργανα του Χριστού.
Το χοιρινό με σέλινο ή το χοιρινό με πράσο και σέλινο πρόκειται για ακόμα ένα γιορτινό πιάτο που το συναντάμε σχεδόν σε όλη την Ελλάδα και κυρίως στα βόρεια και τα νησιά.
Σε Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα και Εύβοια
Η «γουρνάδα» είναι ψητό χοιρινό κρέας που συνήθιζαν να τρώνε οι οικογένειες ανήμερα των Χριστουγέννων στα Τρίκαλα ενώ στην Στερεά Ελλάδα εκτός από το χοιρινό με σέλινο, η κοτόσουπα και ο πατσάς είχαν την τιμητική τους.
Το βράδυ των Χριστουγέννων στην Εύβοια ψήνουν μικρά κομμάτια χοιρινού πασπαλισμένα με μπόλικο αλάτι, γνωστό και ως κοντοσούφλι.
Σε Πελοπόννησο
Στην Σπάρτη συνήθιζαν να πλάθουν την χριστουγεννιάτικη κουλούρα σε σχήμα σταυρού, για τον εορτασμό του ερχομού του Κυρίου ενώ στην Αρκαδία η κρεατόπιτα και το ψημένο γουρουνόπουλο είναι κλασικά παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα πιάτα.
Σε Κρήτη
Εκτός από τις πασίγνωστες σφακιανές πίτες, οι χοιρινές ομαθιές που έχουν βάση τα έντερα του χοίρου έχουν πρώτη θέση στο τραπέζι στα Σφακιά. Στο Λασίθι ανήμερα Χριστουγέννων τρώνε τηγανιτό συκώτι ενώ από το τραπέζι δεν λείπει το γουρουνόπουλο με λεμονόφυλλα.
Σε νησιά του Αιγαίου και Κυκλάδες
Τα γλυκά πιτάκια με καρύδι γνωστά και ως πλατσέδα αποτελούν παραδοσιακό έδεσμα στην Μυτιλήνη ενώ στην Σάμο τρώνε ανήμερα Χριστουγέννων χοιροσφάγια και πηχτή, βρασμένο χοιρινό κρέας με λεμόνι.
Έθιμο της Σύρου είναι να τρώνε ψάρι με μπρόκολο ή κουνουπίδι κατά την παραμονή.
Σε Επτάνησα και Δωδεκάνησα
Ανήμερα των Χριστουγέννων στην Ζάκυνθο σερβίρονταν μοσχάρι ή κότα αυγολέμονο ενώ την παραμονή έκοβαν την κουλούρα γνωστό και ως χριστόψωμο. Η μακαρονάδα με βοδινό έρχεται από την Λευκάδα ενώ από τα Κύθηρα έρχονται τα κουκιά στιφάδο με μπόλικα κρεμμυδάκια.
Στην Κεφαλονιά πρωτοχρονιάτικο πιάτο είναι η πουτρίδα, μαγειρευτό χοιρινό που συνήθως το συνόδευαν με λάχανο ή κουνουπίδι.
Τα γιαπράκια σερβίρονται στην Ρόδο ενώ στα υπόλοιπα νησιά μαζί με την γαλοπούλα σερβίρεται και χοιρινό ψητό.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα