Ο Ελληνικός τουρισμός σε κρίσιμο σταυροδρόμι: Οι τουρίστες αυξάνονται, τα έσοδα λιγοστεύουν

Παρά την αδιάλειπτη άνοδο των αφίξεων τουριστών στη χώρα, η ελληνική τουριστική βιομηχανία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι.

Ο Ελληνικός τουρισμός σε κρίσιμο σταυροδρόμι: Οι τουρίστες αυξάνονται, τα έσοδα λιγοστεύουν

Αν και η τουριστική κίνηση ενισχύεται, οι οικονομικές απολαβές παρουσιάζουν υστέρηση, αποτυπώνοντας μια δομική αδυναμία του υπάρχοντος μοντέλου ανάπτυξης.Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Eurobank, η οποία φέρει τον τίτλο «Πυλώνας τουρισμού: Βασικά χαρακτηριστικά, επίδραση στην οικονομία, προκλήσεις, ευκαιρίες και προτάσεις πολιτικής», ο ελληνικός τουρισμός χαρακτηρίζεται πλέον από μια ποιοτική υποχώρηση: περισσότεροι επισκέπτες, οι οποίοι όμως παραμένουν λιγότερες ημέρες και ξοδεύουν λιγότερα χρήματα. Αυτό το φαινόμενο γεννά ανησυχίες ως προς τη βιωσιμότητα και τη στρατηγική κατεύθυνση του τομέα.

Το πρόβλημα δεν είναι απλώς συγκυριακό, αλλά εντοπίζεται σε βαθύτερες αλλαγές στις προτιμήσεις της παγκόσμιας ταξιδιωτικής ζήτησης. Παράλληλα, η υπερσυγκέντρωση σε μοντέλα μαζικού τουρισμού και η υπερεκμετάλλευση φυσικών και πολιτιστικών πόρων, υποβαθμίζουν την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών και το περιβάλλον. Η συνέχιση αυτής της πρακτικής ενέχει κινδύνους για τη μακροπρόθεσμη ελκυστικότητα των τουριστικών προορισμών.

Η μελέτη υπογραμμίζει ότι το μέλλον του τουρισμού δεν πρέπει να στηριχθεί στην ποσοτική διεύρυνση (αυξημένος αριθμός αφίξεων), αλλά στην ποιοτική αναβάθμιση – δηλαδή, στην αύξηση της δαπάνης ανά επισκέπτη. Η προσέγγιση αυτή συνδέεται άρρηκτα με την ανάγκη για σεβασμό και ανάδειξη της τοπικής πολιτιστικής ταυτότητας, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την παροχή αυθεντικής εμπειρίας στον ταξιδιώτη.

Η πορεία των τουριστικών εισπράξεων παρουσιάζει σημαντικά σκαμπανεβάσματα τα τελευταία χρόνια. Την περίοδο 2020–2024, η ελληνική τουριστική οικονομία επλήγη βαριά από την πανδημία, με τις εισπράξεις να καταρρέουν στα 4,3 δισ. ευρώ (2,6% του ΑΕΠ). Ωστόσο, επανήλθαν σε υψηλά επίπεδα έως το 2024, αγγίζοντας τα 21,6 δισ. ευρώ (9,1% του ΑΕΠ), χωρίς όμως να ξεπερνούν τα προ πανδημίας επίπεδα σε σταθερές τιμές.

Αξιοσημείωτο είναι ότι η αύξηση των εισπράξεων προήλθε κυρίως από την αύξηση των αφίξεων, και όχι από την ενίσχυση της μέσης κατά κεφαλήν δαπάνης. Το 2024, η μέση δαπάνη ανά επισκέπτη μειώθηκε στα 530,6 ευρώ, από 640,4 ευρώ το 2010, ενώ η διάρκεια παραμονής περιορίστηκε από 9,3 σε 5,9 διανυκτερεύσεις. Ουσιαστικά, η τουριστική δαπάνη ανά διανυκτέρευση παρέμεινε στάσιμη επί 13 έτη σε πραγματικούς όρους.

Κατά το διάστημα Ιανουαρίου–Μαΐου 2025, οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις σημείωσαν αύξηση κατά 5,9%, φθάνοντας τα 6,3 εκατομμύρια. Ειδικότερα, η Κρήτη παρέμεινε πρωταγωνίστρια, ακολουθούμενη από τα Δωδεκάνησα και τα Ιόνια Νησιά. Αντιθέτως, οι Κυκλάδες παρουσίασαν πτώση κατά 15,3%, υποδηλώνοντας πιθανά προβλήματα κορεσμού ή αλλαγής προτιμήσεων.

Ο Ελληνικός τουρισμός σε κρίσιμο σταυροδρόμι: Οι τουρίστες αυξάνονται, τα έσοδα λιγοστεύουν

Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις κατέγραψαν αύξηση 10,6% σε σχέση με το 2024, με σημαντική συνεισφορά από αγορές εκτός ΕΕ (+26%), ιδιαίτερα από το Ηνωμένο Βασίλειο (+23,4%) και τις ΗΠΑ (+36,8%). Ωστόσο, ανησυχία προκαλεί η μείωση στις εισπράξεις από χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Γαλλία (-25%) και η Ιταλία (-6,6%).

Αναλύοντας τις προτιμήσεις των πέντε κυριότερων ευρωπαϊκών αγορών (Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιταλία), προκύπτει ότι η Ελλάδα διατηρεί υψηλή θέση στις επιλογές των ταξιδιωτών – τρίτη σε Γερμανία και Γαλλία, πέμπτη στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο σχεδιασμός διακοπών έχει γίνει πιο προγραμματισμένος, ενώ παρατηρείται στροφή προς ταξίδια που συνδυάζουν χαλάρωση με εμπειρία και αυθεντικότητα. Οι ταξιδιώτες προτιμούν ξενοδοχεία μεσαίου κόστους, με κυρίαρχες τιμές ανά διανυκτέρευση μεταξύ 86–145 ευρώ, ανάλογα με τη χώρα προέλευσης. Το αεροπλάνο παραμένει το κύριο μέσο μεταφοράς, ενώ αυξάνεται η ζήτηση για οικογενειακά ή ρομαντικά ταξίδια και λιγότερο για ομαδικά.

Η πρόκληση για τον ελληνικό τουρισμό έγκειται στη διαμόρφωση ενός στρατηγικού μοντέλου ανάπτυξης που θα ενισχύει την ποιοτική αναβάθμιση, με έμφαση στη βιωσιμότητα, την καινοτομία και την αυθεντικότητα. Η δημιουργία τουριστικών υποδομών πρέπει να υπηρετεί αυτόν τον στόχο και όχι την εξυπηρέτηση μαζικής κατανάλωσης χωρίς μέτρο.

Η ενσωμάτωση των αρχών της κυκλικής οικονομίας, η ευθυγράμμιση με τις εξελίξεις της κλιματικής κρίσης και η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής στις τοπικές κοινωνίες είναι κρίσιμοι παράγοντες για τη μακροχρόνια επιτυχία.

Η ευκαιρία είναι υπαρκτή. Το ζητούμενο είναι ένα σύγχρονο, προσαρμοσμένο και αξιακό μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που θα ενισχύει τη θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, όχι μόνο ως προορισμό διακοπών, αλλά και ως πρότυπο βιώσιμης εμπειρίας.