COVID-19 
Της Μαρίας Παπαπαναγιώτου*
Η αντιμετώπιση του συνδρόμου της ανοσοποιητικής θρομβωτικής θρομβοπενίας VIITT που προκαλείται από τα εμβόλια AstraZeneca και Johnson&Johnson παραμένει άλυτο ακόμη puzzle για την διεθνή ιατρική κοινότητα και έχει χαρακτηριστεί εξαιρετικά σοβαρή παρενέργεια, που δημιουργεί, μετά την λήψη του εμβολίου, φλεβική θρόμβωση αντίστοιχη με εκείνη που προκαλείται από τον ίδιο τον ιό SARS–COV-2 .
Η Αμερικανική και η Καναδική επιστημονική κοινότητα και οι αρμόδιες αρχές τους, Φαρμακεπαγρύπνισης και Δημόσιας Υγείας, έχουν κινητοποιηθεί και καθοδηγούν τόσο το κοινό , για εντοπισμό τυχόν συμπτωμάτων, αλλά και τους γιατρούς, για την σωστή αντιμετώπιση, που απαιτεί ειδικούς θεραπευτικούς χειρισμούς, και όχι τη συνήθη αγωγή που χορηγείται για τους θρόμβους
Παρόλα αυτά, οι Ευρωπαϊκές Αρχές έδωσαν το πράσινο φως για την συνέχιση της χρήσης και των δύο εμβολίων Johnson & Johnson και AstraZeneca, χωρίς να έχουν εκδώσει οδηγίες προς τους επαγγελματίες υγείας, και τους γιατρούς των ειδικοτήτων ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα τα περιστατικά των σοβαρών και ραγδαίας εξέλιξης θρομβώσεων που μπορεί να προέλθουν από την χορήγηση των δυο εμβολίων .
Εξίσου σημαντική είναι η καθοδήγηση, που επείγει να γίνει υπεύθυνα και για τις Ευρωπαϊκές χώρες, ώστε να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι που, είτε έχουν εμβολιασθεί, είτε πρόκειται να εμβολιασθούν με τα συγκεκριμένα δύο εμβόλια, αν ανήκουν σε ομάδες κινδύνου για να υποστούν τη σοβαρή μορφή της θρόμβωσης VIITT και το κυριότερο, πότε να κινητοποιηθούν για να αναζητήσουν ιατρική αρωγή , και με ποια συμπτώματα.
Σήμα κινδύνου από το CDC για την θεραπευτική αντιμετώπιση
Σε αντίθεση με την Ευρώπη, οι Αμερικανικές Αρχές που έχουν παύσει προσωρινά την χορήγηση του Johnson & Johnson και δεν έχουν ακόμη εκδώσει άδεια χορήγησης στο AstraZeneca, έχουν σημάνει συναγερμό κρούοντας τον κώδωνα προς την Ιατρική κοινότητα και επισημαίνοντας καταρχήν ότι η αντιμετώπιση της ανοσοποιητικής θρομβωτικής θρομβοπενίας VIIT είναι διαφορετική από εκείνη της αντιμετώπισης θρομβώσεων σε ασθενείς.
Τόσο το CDC όσο και το FDA και έχουν εφιστήσει την προσοχή στο ότι η συνήθης θεραπεία για θρόμβους αίματος δεν συστήνεται για το VITT.
- Για την αντιμετώπιση, οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν φάρμακα κατά της πήξης, αλλά όχι ηπαρίνη, έχουν προειδοποιήσει οι Αμερικανικανοί,, ανακοινώνοντας παράλληλα ότι και οι εγχύσεις του παραγώγου αίματος που ονομάζεται ενδοφλέβια ανοσοσφαιρίνη μπορεί να αντιμετωπίσει την μείωση των αιμοπεταλίων.
«Έχουμε ενημερώσει μέχρι τώρα περισσότερους από 10.000 γιατρούς για να διασφαλίσουμε ότι ξέρουν τι είδους περιστατικά πρέπει να εντοπιστούν για την διερεύνηση τυχόν μεγαλύτερης συχνότητας των παρενεργειών αυτών και την έγκαιρη αντιμετώπισή τους”, δήλωσε ο διευθυντής των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων CDC Δρ. Ροσέλ Βάλενσκι κατά τη διάρκεια ενημέρωσης των ΜΜΕ
Α. Johnson &Johnson : ΗΠΑ οι οδηγίες προς τους γιατρούς
α. Εντοπισμός των περιστατικών
“Δεν θα βρείτε γιατρό στη χώρα” που δεν ενδιαφέρεται να ενημερωθεί πώς να αναγνωρίσει και να θεραπεύσει αυτούς τους θρόμβους, όσο σπάνια κι αν θεωρούνται τα περιστατικά , δήλωσε ο Δρ Anand Padmanabhan, ανώτερος σύμβουλος στο τμήμα εργαστηριακής ιατρικής και παθολογίας στην κλινική Mayo στο Ρότσεστερ της Μινεσότα.
Οι γιατροί καλούνται να ρωτήσουν πότε το άτομο εμβολιάστηκε, γιατί ο χρόνος του εμβολιασμού φαίνεται να είναι σημαντικός.
Οι ασθενείς που μέχρι τώρα ανέπτυξαν την σπάνια θρόμβωση εμφάνισαν την πάθηση έξι έως 13 ημέρες μετά τη λήψη του εμβολίου Johnson & Johnson.
Οι εξετάσεις αίματος είναι επίσης κρίσιμες
Οι θρόμβοι για τους έξι ασθενείς που συνδέονται με το εμβόλιο Johnson & Johnson από τους εβολιασμους στις ΗΠΑ , διαπιστώθηκε ότι συνοδευονταν από χαμηλό επίπεδο αιμοπεταλίων – μια σημαντική ένδειξη που μπορεί να μετρηθεί με εξέταση αίματος.
Κάθε πάροχος στο δίκτυο υγείας των ΗΠΑ έχει λάβει οδηγίες σχετικά με το θέμα. Γενικότερα, για κάθε ασθενή με θρόμβο αίματος, οι γιατροί με βαση τις οδηγίες που έλαβαν από το Κέντρο Έλεγχου Λοιμώξεων των ΗΠΑ υποχρεούνται να ρωτούν εάν είχαν εμβολιαστεί για Covid-19 και με ποιο εμβόλιο.
β. Τα συμπτώματα
Η Dr. Katie Passaretti, ιατρική διευθύντρια για την πρόληψη λοιμώξεων στο Atrium Health στο Σαρλότ της Βόρειας Καρολίνας, δήλωσε ότι για άτομα που έλαβαν το εμβόλιο Johnson & Johnson και ανησυχούν, τα συμπτώματα είναι σοβαρά και αισθητά.
- “Το πιο εμφανές και ανησυχητικό συμπτωμα φαίνεται να είναι οι σοβαροί πονοκέφαλοι – «όπως ο χειρότερος πονοκέφαλος της ζωής σας που διαρκεί για πολλές ημέρες»
Άλλα πιθανά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν
- νευρολογικά ζητήματα, όπως προβλήματα ομιλίας, καθώς και
- δύσπνοια
- ή σημαντικό πρήξιμο στο σώμα.
γ. Η αντιμετώπιση
Ο Δρ Peter Marks, διευθυντής του Κέντρου Βιολογικής Αξιολόγησης και Έρευνας στη Διοίκηση Τροφίμων και Φαρμάκων, δήλωσε ότι αυτές οι σπάνιες περιπτώσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τους τυπικούς θρόμβους αίματος.
Συνήθως, το επίπεδο φροντίδας για προβλήματα πήξης είναι ένα αραιωτικό αίματος, που ονομάζεται ηπαρίνη, που χορηγείται ενδοφλεβίως. Αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις, το φάρμακο κάνει το αντίθετο, προκαλώντας την πήξη των αιμοπεταλίων – παρόμοιο με αυτό που παρατηρήθηκε στις περιπτώσεις Johnson & Johnson. Η ανησυχία είναι ότι η χορήγηση ηπαρίνης σε αυτούς τους ασθενείς θα επιδεινώσει την κατάστασή τους.
Διατίθενται και άλλα ενδοφλέβια αραιωτικά αίματος, όπως το argatroban. Ο Δρ. Padmanabhan, μέλος μιας ομάδας που έχει αναλάβει την καθοδήγηση προς τους γιατρούς στο Σύστημα Υγείας, δήλωσε ότι η ενδοφλέβια ανοσοσφαιρίνη, μια πλούσια σε πλάσμα έγχυση αντισωμάτων, θα πρέπει επίσης να εξεταστεί σε συνδυασμό με αραιωτικά αίματος.
Συνολικά, 7,6 εκατομμύρια άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εμβολιασθεί με Johnson & Johnson , γεγονός που προσδιορίζει τα σπάνια και συχνά μοιραία περιστατικά θρομβώσεων σε συχνότητα 1/ εκατομμύριο
Κινητοποίηση και για AstraZeneca στις ΗΠΑ
Εκτός από την Johnson & Johnson, παρόμοιοι θρόμβοι αίματος έχουν συνδεθεί με το εμβόλιο AstraZeneca . Και οι Αμερικανοί γιατροί όμως, πάρα το γεγονός ότι το εμβόλιο της AstraZeneca δεν έχει εγκριθεί ουτε χορηγηθεί τις ΗΠΑ, έχουν τεθεί σε επιφυλακή. «Θα μπορούσατε να έχετε έναν επισκέπτη που να φθασει στις ΗΠΑ, ο οποίος εμβολιάστηκε με AstraZeneca λίγες μέρες πριν στην Ευρώπη ή κάπου αλλού”, δήλωσαν οι Αμερικανικές Υπηρεσίες προς τους παρόχους ιατρικής περίθαλψης συστήνοντας την προσοχή, ώστε να μην υποτιμηθουν τυχουσες τέτοιες περιπτώσεις, .
Περαιτέρω σαφήνεια από ομοσπονδιακούς αξιωματούχους αναμένεται στις 23 Απριλίου που έχει προγραμματιστεί να συγκροτηθεί εκ νέου η Συμβουλευτική Επιτροπή Πρακτικών Ανοσοποίησης του CDC.
- Astra Zeneca : Χορήγηση εκτός ΗΠΑ, Οδηγίες από τον Καναδά
Εγκαιρη διάγνωση και δυνατότητα θεραπείας από την σοβαρή παρενέργεια ενημερώνει ο Καναδάς
«Με βάση τα τρέχοντα στοιχεία, για εκείνα τα άτομα που έχουν ήδη εμβολιαστεί με το AstraZeneca για περισσότερες από 20 ημέρες δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας», δήλωσε η Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας του Καναδά PHAC.
Η Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας του Καναδά (PHAC) ανέφερε ότι το VIPIT μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις αλλά η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή του κινδυνου
Άμεση Ιατρική βοήθεια
«Για όσους έχουν εμβολιαστεί με το AstraZeneca λιγότερο από 20 ημέρες και όποιος θα εμβολιαστεί με το εμβόλιο AstraZeneca στο μέλλον, θα πρέπει να αναζητήσουν άμεση ιατρική βοήθεια σε σπάνια περίπτωση που θα εμφανίσει συμπτώματα που ξεκινούν μετά από τέσσερις ημέρες ή περισσότερες μετά τον εμβολιασμό.»
Η ασυνήθιστη εικόνα που τρομάζει
«Αυτά δεν είναι συνηθισμένοι θρόμβοι αίματος, μπορούν να προκαλέσουν πολύ σοβαρές ασθένειες στον εγκέφαλο και μπορεί να είναι θανατηφόροι», δήλωσε ο ειδικός για τις μολυσματικές ασθένειες Δρ Abdu Sharkawy στο Power Play του CTV News Channel του Καναδά.
Ακόμα κι αν τα περιστατικά είναι εξαιρετικά σπάνια, είναι πολύ σοβαρά για να αγνοηθούν επιστημονικά, σύμφωνα με τους Καναδούς ειδικούς , το ζήτημα απαιτεί ιατρική εξήγηση, και έρευνα για να βεβαιωθεί ο βαθμός επικινδυνότητας και η αντιμετώπιση.
Το ποσοστό θανάτου στις περιπτώσεις εμφάνισης των περιστατικών VIPIT είναι περίπου 40 τοις εκατό, ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι μπορεί να μειωθούν με έγκαιρη και κατάλληλη αντιμετώπιση .
Μελετάται το Ποιοι κινδυνεύουν και γιατί
Ενώ οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο εργάζονται για να καταλάβουν γιατί συμβαίνουν αυτές οι σοβαρές και σπάνιες θρομβώσεις, μια εξειδικευμένη ομάδα στο Πανεπιστήμιο McMaster στο Χάμιλτον, Ont. εξετάζει δειγμάτων αίματος από ολόκληρο τον Καναδά.
Σύμφωνα με τον Δρ Ντόναλντ Άρνολντ, ιατρικό διευθυντή του εργαστηρίου ανοσολογίας αιμοπεταλίων στο McMaster, η ομάδα ψάχνει για τυχόν σημάδια ασθενών που ενδέχεται να αναπτύξουν θρόμβους αίματος που συνδέονται με το εμβόλιο AstraZeneca.
«Ευτυχώς δεν έχουμε δει ακόμα περιστατικά στον Καναδά, αλλά είμαστε έτοιμοι να τα παρακολουθούμε επιθετικά », δήλωσε ο Άρνολντ στο CTV News.
Ο Δρ Menaka Pai, ειδικός στις διαταραχές της πήξης του αίματος και αναπληρωτής καθηγητής στο McMaster, λέει ότι είναι σημαντικό να κατανοήσουμε καλύτερα ποιος μπορεί να κινδυνεύει να αναπτύξει αυτούς τους θρόμβους καθώς περιστατικά που εμφανίζονται είναι βαριά και δύσκολα αντιμετωπίσιμα
Ραγδαία επιδείνωση
“Το ίδιο το VIPIT είναι μια πολύ επιθετική κατάσταση, οπότε μόλις ξεκινήσει η πήξη, δεν θα σταματήσει, εκτός αν αντιμετωπιστεί, “, εξήγησε.
Ο Gorfinkel είπε ότι είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί η αιτίαση των σπάνιων πιθανών παρενεργειών του εμβολίου όπως το VIPIT.
Η χρονική ζώνη και το προφίλ του κινδύνου
Ευρωπαϊκές περιπτώσεις VIIIT έχουν αναφερθεί κυρίως σε γυναίκες κάτω των 55 ετών, με μερικές περιπτώσεις και σε άνδρες.
Το VIPIT αναφέρεται σε έναν συγκεκριμένο τύπο θρόμβου αίματος που μπορεί να προκύψει από τη λήψη του εμβολίου AstraZeneca και διαφέρει από τον κανονικό μηχανισμό πήξης του αίματος ή καταστάσεις όπως θρόμβωση βαθιάς φλέβας.
Το ίδιο το COVID-19 έχει συσχετιστεί με θρόμβωση ή θρόμβους αίματος, που εμπλέκουν τις φλέβες και τις αρτηρίες.
Τα συμπτώματα VIPIT εμφανίζονται συνήθως μεταξύ τεσσάρων και 20 ημερών μετά τον εμβολιασμό και περιλαμβάνουν
- επίμονο και σοβαρό πονοκέφαλο,
- επιληπτικές κρίσεις,
- θολή όραση,
- δύσπνοια,
- θωρακικό ή κοιλιακό άλγος και
- ερυθρότητα στα άκρα,
σύμφωνα με συμβουλευτική έκθεση του Ontario COVID-19 Science Advisory Board.
Πόσο κινδυνεύουν από τη λήψη του εμβολίου όσοι έχουν εμφανίσει θρόμβους
Η ομάδα των Καναδών ειδικών δηλώνει ότι μέχρι στιγμής «δεν πιστεύουν ότι το VIPIT είναι πιο συχνό
- σε άτομα που είχαν προηγουμένως θρόμβους αίματος,
- άτομα με οικογενειακό ιστορικό θρόμβων αίματος,
- άτομα με χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων
- ή έγκυες γυναίκες,
επειδή το VIPIT δεν αναπτύσσεται μέσω του ίδιου μηχανισμού που συνήθως αναπτύσσονται τύποι προβλημάτων αιμορραγίας ή πήξης. ”
Παρά την εξαιρετικά σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια, ο EMA δήλωσε ότι τα οφέλη του AstraZeneca υπερτερούν των κινδύνων και ο ΠΟΥ έχει υποστηρίξει το εμβόλιο. Επίσης, η AstraZeneca εχει ισχυριστεί ότι οι μελέτες της δεν βρήκαν υψηλότερο κίνδυνο θρόμβωσης λόγω του εμβολίου της.
Οι ειδικοί λένε επίσης ότι δεν υπάρχουν πληροφορίες που να υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο VIPIT από τα MRNA εμβόλια COVID-19.
Άνω των 55 ετών και με συγκατάθεση η χορήγηση του εμβολίου της Astra στον Καναδά
Η NACI συνέστησε τη συνέχιση της χρήσης του εμβολίου AstraZeneca σε άτομα άνω των 55 ετών με συγκατάθεση μετά από ενημέρωση, λόγω του χαμηλότερου κινδύνου εμφάνισης VIPIT σε ηλικιωμένους πληθυσμούς και του αυξημένου κινδύνου σοβαρών μολύνσεων COVID-19 σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.
Για όσους έχουν ήδη λάβει την πρώτη δόση εμβολίου AstraZeneca, βρίσκονται σε εξέλιξη ευρωπαϊκές μελέτες που περιλαμβάνουν ανάμιξη δόσεων εμβολίου.
Η συμβουλευτική επιτροπή εμβολίων της Γερμανίας δήλωσε στις 7 Απριλίου ότι δεν βλέπει κανένα μειονέκτημα ή κίνδυνο από το να δώσει στους νεότερους αποδέκτες του εμβολίου COVID-19 της AstraZeneca μια δεύτερη δόση εναλλακτικής βολής. Ωστόσο, οι Καναδοί αξιωματούχοι δεν έχουν ακόμη παράσχει οδηγίες για την ανάμιξη των δόσεων εμβολίου.
Τι ανακοίνωσαν διεθνώς οι χώρες
Ο Ευρωπαϊκός Ιατρικός Οργανισμός (EMA) επανέλαβε στις 6 Απριλίου ότι υπάρχει «πιθανή σχέση» μεταξύ του εμβολίου AstraZeneca COVID-19 και των πολύ σπάνιων θρόμβων αίματος.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) το σύνδρομο VIPIT εμφανίστηκε σε περίπου ένα ανά εκατομμύριο χορηγούμενα εμβόλια.
Σύμφωνα με την έκθεση του Γερμανικού Ινστιτούτο Paul Ehrlich, όμως η συχνότητα εμφάνισης των περιστατικών που προσδιορίζεσαι με την συχνότητα που όπως παρουσιάστηκαν στην Gερμανία είναι ένα περιστατικό στις 100.000 δόσεις.
Τα περιστατικά πήξης έχουν αναφερθεί κυρίως σε γυναίκες κάτω των 55 ετών, με βάση την Γερμανική Αρχή Δημόσιας Υγείας, με μερικές περιπτώσεις εμφάνισης και σε άνδρες
Η Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή του Καναδά για την Ανοσοποίηση (NACI) συνέστησε την παύση της χορήγησης του εμβολίου AstraZeneca coronavirus σε άτομα ηλικίας κάτω των 55 ετών λόγω των κινδύνων για εμφάνιση προθρομβωτικής ανοσοποιητικής θρομβοπενίας (VIPIT). .
Η NACI ανακοίνωσε ότι η απόφασή της προέρχεται από έρευνες για υποθέσεις VIPIT στην Ευρώπη. Οι ειδικοί εξέτασαν αρκετές δωδεκάδες περιπτώσεις VIPIT από τον Μάρτιο που προέρχονταν κυρίως από την Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι έλαβαν το εμβόλιο AstraZeneca.
Αλλά και οι Βρετανικές Αρχές , που έχουν εμβολιάσει εκατομμύρια Βρεττανούς πολίτες μέχρι σήμερα με το εν λόγω εμβόλιο, που δημιουργήθηκε από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, συνέστησαν να μην χορηγείται σε ενήλικες κάτω των 30 ετών λόγω του πιθανού κινδύνου.
Γ. Γιατί, αν και παρόμοιο, το Sputnik-V δεν εμφανίζει παρενέργειες με τα εμβόλια αντίστοιχης τεχχνοτροπίας AstraZeneca και Johnson &Johnson,
Ούτε ένα περιστατικό δημιουργίας θρομβώσεων μετά τον εμβολιασμό με το ρωσικό εμβόλιο Sputnik-V κατά του κορονοϊού δεν έχει καταγραφεί, (αν και θεωρείται αντίστοιχης τεχνοτροπίας ως προς την παρασκευή του με τα εμβόλια των AstrraZeneca και Johnsn&Johnson), σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις της επικεφαλής της ρωσικής εποπτικής υγειονομικής αρχής Roszdravnadzor, Άλα Σαμοϊλοβα. Η Ρωσίδα αξιωματούχος εξήγησε ότι η παρασκευή του εμβολίου Sputnik-V και η επιτυχία του στο να μην έχει εμφανίσει σε κανένα άτομο που εμβολιάστηκε, τη σπάνια παρενέργεια της σοβαρής θρόμβωσης, σχετίζεται με τον καθαρισμό του σκευάσματος που επιτυγχάνεται μέσω μιας διαδικασίας πολλαπλών σταδίων.
- Έχει σημασία να επισημάνουμε ότι, ο καθαρισμός του εμβολίου Sputnik-V που πραγματοποιείται σε πολλά στάδια με την χρήση υψηλής τεχνολογίας χρωματογραφίας και μικροφιλτραρίσματος (μικροδιήθησης) αποκλείει την παραμονή υψηλών ποσοτήτων υπολείμματος DNA, το οποίο συνιστά παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη θρομβώσεων”, δήλωσε η Σαμοϊλόβα.
- Παράλληλα η ίδια επισήμανε ότι τα ξένα εμβόλια περιέχουν δεκάδες φορές περισσότερα νουκλεϊνικά οξέα, απ΄ότι το Sputnik-V: 1-2 mcg Sputnik-V έναντι των 50-100 mcg στα ξένα εμβόλια και σε άλλες πλατφόρμες.
Η Σαμοϊλόβα δήλωσε ότι η Roszdravnadzor πραγματοποιεί συστηματικά ελέγχους σχετικούς με την ασφάλεια των εμβολίων κατά του κορονοϊού, επισημαίνοντας ότι το ρωσικό σύστημα ελέγχου που αφορά την ασφάλεια του εμβολιασμου ελέγχθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
*Η Μαρία Παπαπαναγιώτου είναι διακεκριμένη δημοσιογράφος, με διεθνή εξειδίκευση σε θέματα υγείας και είναι τακτική αρθρογράφος του europost.gr.
