Πριν έξι μήνες όταν ο πρωθυπουργός προσκαλούσε στο Μέγαρο Μαξίμου επιχειρηματίες του χώρου της αμυντικής βιομηχανίας, ένας φούρνος … γκρεμίζονταν στην γειτονιά των ανακτόρων!
Ο Μητσοτάκης έκανε reconsider, όπως λένε και οι συμμαθητές του στο Κολλέγιο, δηλαδή άλλαξε άποψη για «οπλάδες» (έτσι τους αποκαλούσε) καθώς μέχρι τότε – εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων- τους θεωρούσε «μαύρα πρόβατα», κρατικοδίαιτους που κατ’ επίφαση ασχολούνταν με την αμυντική βιομηχανία αλλά το μόνο που έκαναν ήταν να ξεπλένουν μίζες μέσω αντισταθμιστικών ωφελημάτων που προέκυπταν από τα μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα.
Μια εδραιωμένη άποψη του πρωθυπουργού που δυστυχώς δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα…
Όμως με τον μακρόσυρτο πόλεμο στην Ουκρανία και τον νεοεκλεγέντα Αμερικανό Πρόεδρο να προειδοποιεί τις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ ότι πρέπει να βάλουν βαθειά το χέρι στην τσέπη για την θωράκιση τους, η Ευρώπη έμπαινε σε κλίμα «εμπόλεμης» κατάστασης και οι 27 της Ε.Ε έλαβαν την απόφαση για fast track μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
Ο Κυρ. Μητσοτάκης ως πρωτοπαλίκαρο των «πρόθυμων» στην Ε.Ε δεν μπορούσε να μείνει εκτός του κοινού πρότζεκτ για ανάπτυξη και παραγωγή ευρωπαϊκών αμυντικών προϊόντων. Είχε ήδη ξεκινήσει πριν την δημιουργία του safe με το deal που ο ίδιος έκανε με τον Τσέχο ομόλογο του Πέτρ Φιάλα του οποίου η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε παραχωρήσει τα «διόδια» για την προώθηση μέσω Τσεχίας όλων των πυρομαχικών που αποστέλλει η Δύση στο θέατρο των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία. Κυριάκος Μητσοτάκης και Πέτρ Φιάλα προχώρησαν στην στρατηγική κοινοπραξία του Τσεχικού Ομίλου CSG και των ΕΑΣ για παραγωγή πυρομαχικών (155mm οβίδες, TNT κ.λπ.) στο εργοστάσιο του Λαυρίου.
Ως «μπαρουτοκαπνισμενος» λοιπόν ο Κυρ. Μητσοτάκης έκανε την καρδιά του …πέτρα και ξεκίνησε την επαφή με τα ήδη υπάρχοντα μαγαζιά (μηχανουργεία & φασονάδικα).
Ωστόσο μαζί με τα «μαύρα πρόβατα» προσκάλεσε και μια ντουζίνα επιφανών επιχειρηματιών της χώρας που τους έχει εκτίμηση και εμπιστοσύνη με την παράκληση υπό τις νέες διεθνείς συνθήκες να εξετάσουν σοβαρά το ενδεχόμενο εμπλοκής τους στον χώρο της Άμυνας επενδύοντας κυρίως στην έρευνα και τεχνολογία. Κατά την εαρινή συνάντηση στο Μαξίμου καλλιεργήθηκαν υπέρμετρες προσδοκίες από τα ΜΜΕ για ανάκαμψη της αμυντικής βιομηχανίας, κρίσιμου κλάδου της ελληνικής οικονομίας και βασικού πυλώνα της αμυντικής θωράκισης της χώρας.
Ένα βήμα εμπρός…
Στην περίοδο του εξαμήνου που μεσολάβησε έγιναν δύο αξιοπρόσεκτες κινήσεις:
1ον) Υλοποιήθηκε μια σημαντική πρωτοβουλία ενίσχυσης των επενδυτικών σχεδίων με την θέσπιση υπερεκπτώσεων επενδυτικών δαπανών 100% σε στρατηγικούς τομείς άμυνας και κατασκευής οχημάτων.
2ον) Το ΕΛΚΑΚ ( Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας) συνέχισε να δραστηριοποιείται με νέες προσκλήσεις για συστήματα με υψηλές τεχνολογικές απαιτήσεις. Θετικά βήματα χωρίς αμφιβολία, αλλά ανεπαρκή για να βοηθήσουν την χώρα να συμμετάσχει στην πρωτοφανή κοσμογονία που εξελίσσεται σήμερα στο χώρο της άμυνας.
Ας τους μιμηθούμε…
Στην Ευρώπη δημιουργείται σταδιακά ένα νέο περιβάλλον και επιδιώκεται ο μετασχηματισμός της αμυντικής βιομηχανίας με την ενσωμάτωση διδαγμάτων από την εμπειρία της Ουκρανίας και την αξιοποίηση του δυναμικού τόσο των νέων επαναστατικών τεχνολογιών όσο και των καινοτόμων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και των startups.
Ήδη, νέες δυναμικές αμυντικές επιχειρήσεις αποκτούν σταδιακά μεγάλο μερίδιο αγοράς και καθοδηγούν τις τεχνολογικές εξελίξεις.
• Η πορτογαλική TEKEVER η οποία ξεκίνησε ως εταιρεία λογισμικού το 2001 και σήμερα η κεφαλαιοποίηση της ξεπερνάει το 1 δισ. ευρώ είναι σε θέση πλέον να προσαρμόζει γρήγορα την τεχνολογία με βάση την ανατροφοδότηση από το περιβάλλον των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Η εταιρεία έχει εφαρμόσει περισσότερες από 100 ενημερώσεις πεδίου στα drones της — από υλικά και πρόωση έως λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης — διασφαλίζοντας ότι τα συστήματά της παραμένουν αποτελεσματικά στο σύγχρονο πεδίο της μάχης. Τα drones της TEKEVER έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην καταστροφή ρωσικών στρατιωτικών συστημάτων αξίας 4 δισ. δολαρίων, συμπεριλαμβανομένων των προηγμένων συστημάτων αεράμυνας S-400.
• Η γερμανική Helsing AI είναι από τις κορυφαίες νεοσύστατες επιχειρήσεις στον τομέα της άμυνας στην Ευρώπη και η κεφαλαιοποίηση της εκτιμάται σε 12 δισ. ευρώ. Δημιουργεί λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης για σχεδιασμό πεδίου μάχης, το οποίο είναι ικανό να επεξεργάζεται τεράστιες ποσότητες δεδομένων από αισθητήρες και οπλικά συστήματα, επιτρέποντας τη λήψη αποφάσεων σε κλάσματα δευτερολέπτου. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για τον συντονισμό «σμηνών» drones στην Ουκρανία. Ως εταιρεία τεχνολογίας και υλικού, η Helsing κατασκευάζει προϊόντα, όπως τα drones HX-2, σε «εργοστάσια ανθεκτικότητας» σχεδιασμένα με γνώμονα τις τοπικές αλυσίδες εφοδιασμού.
Φωτεινές εξαιρέσεις
• Η Ελλάδα παραμένει ουραγός των εξελίξεων πλην ελαχίστων εξαιρέσεων με πιο χαρακτηριστική περίπτωση την Prisma Electronics AΒΕΕ με έδρα τον Έβρο. Αθόρυβα σχεδίασε και ανέπτυξε τον νανοδορυφόρο MICE-1, ο οποίος εκτοξεύτηκε στο διάστημα με πύραυλο Falcon 9 της SpaceX στο πλαίσιο της αποστολής Transporter-15. Στον τομέα της άμυνας, η Prisma Electronics συμμετέχει σε έργα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (EDF) και διαδραματίζει ρόλο στο πρόγραμμα European Patrol Corvette (EPC) της PESCO. Η πρόταση της εταιρείας αποτελεί ένα ανεξάρτητο τεχνολογικό στοιχείο (technology brick) ιδιαίτερα κρίσιμο για κάθε πλοίο. Το σύστημα LAROS μετατρέπει πλέον ένα πλοίο σε έξυπνο και διασυνδεδεμένο (Smart Ship Data Driven Decision – 3DS), ενσωματώνοντας πληροφορίες από αισθητήρες, συστήματα μάχης και το πλήρωμα, προσφέροντας συνεχή επίγνωση της τακτικής κατάστασης και της διαθεσιμότητας, χωρίς πρόσθετο φόρτο για το πλήρωμα. Παράλληλα, στο εργοστάσιο της εταιρείας στην Αλεξανδρούπολη παράγονται ηλεκτρονικά και ειδικές καλωδιώσεις για τις Ελληνικές Φρεγάτες BELHARRA, τα νέα αεροσκάφη RAFALE, συστήματα σκόπευσης, καθώς και ειδικές κατασκευές για την Άμυνα και το Διάστημα.
Αξιόλογα βήματα εξωστρέφειας έκανε το τελευταίο διάστημα η EFA Group του ομίλου Χατζημηνά. Η STHENOS AI, νέα εταιρία μέλος του Ομίλου EFA GROUP, με εξειδίκευση σε προηγμένες λύσεις τεχνητής νοημοσύνης για τους τομείς της άμυνας και των dual-use εφαρμογών, συνεργάζεται με την Hewlett Packard Enterprise (HPE) και την Infinitum για την υλοποίηση μιας προηγμένης υποδομής Τεχνητής Νοημοσύνης (AI/ML) και containerized περιβάλλοντος, σχεδιασμένης να επιταχύνει την καινοτομία στους τομείς άμυνας, ασφάλειας και λογισμικού.
Ο EFA Group έχει ισχυρή παρουσία και συνεργασίες στη Γερμανία, κυρίως μέσω της Theon Sensors, στον τομέα των οπτικών συστημάτων νυχτερινής όρασης για στρατιωτικές εφαρμογές.
• Η SCYTALYS, θυγατρική της EFA Group έκλεισε συμφωνία με την ινδονησιακή PTDI για ανάπτυξη αεροσκάφους ναυτικής επιτήρησης – PowerGame. Αλλά συνέβη το εξής τραγελαφικό : Όταν οι Ινδονήσιοι ήρθαν στην Αθήνα για να κλείσουν την συμφωνία, η SCYTALYS προθυμοποιήθηκε να δείξει στους πελάτες της το αντίστοιχο ελληνικό P-3 που βρίσκεται στην Τανάγρα αλλά έφαγε …πόρτα από την διοίκηση της ΕΑΒ ! Απαγόρευσε την είσοδο τους στις εγκαταστάσεις της Αεροπορικής Βιομηχανίας Σε ποια άλλη χώρα του κόσμου θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο ; Σε καμία ! Παρά το μπλόκο της ΕΑΒ , η SCYTALYS εξήγαγε το MIMS AIRBORNE σε αεροσκάφη του Πολεμικού Ναυτικού Φιλιππίνων .Ο Όμιλος EFA GROUP συμπληρώνει σήμερα €600 εκατ. σε εξαγωγές.
• Η THEON τελευταία σύναψε σύμβαση για προμήθεια IRIS-C σε Γερμανία και Βέλγιο μέσω του OCCAR. Η αρχική παραγγελία φτάνει τα 50 εκατομμύρια ευρώ ενώ μελλοντικά υπάρχει επιλογή για παραγγελίες μέχρι και 150 εκατομμυρίων ευρώ.
• Η απόκτηση του 60% της γερμανικής Harder Digital αντί 34 εκατ. ευρώ, καθώς και επενδύσεις σε τεχνογνωσία για αισθητήρες επόμενης γενιάς αποτελούν βασικά βήματα του πλάνου της Theon. Παράλληλα προέβη σε νέα εξαγορά στη Γερμανία – Απόκτηση του 100% της Kappa Optronics GmbH. Πρόκειται για την 4η διαδοχική επένδυσή της στην αμυντική βιομηχανία της Γερμανίας, ενισχύοντας τη διεθνή παρουσία της στα ηλεκτρο-οπτικά συστήματα για πλατφόρμες. Υπολογίζεται ότι το Theon Group έχει πωλήσει πέραν των 200.000 συστημάτων νυχτερινής όρασης, μονόκυαλα και διόπτρες.
• Η Theon υπέγραψε επίσης νέα σύμβαση για την προμήθεια έως και 25.000 set προσαρτώμενων θερμικών στη Γερμανία. Αποτελεί τη μεγαλύτερη προμήθεια προσαρτώμενων θερμικών αυτού του τύπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως σήμερα, καθώς και τη μεγαλύτερη παραγγελία της THEON για το συγκεκριμένο προϊόν.
• Η εν λόγω εταιρία έχει καταφέρει τα τελευταία πέντε χρόνια να αναδειχθεί Νο1 παγκοσμίως στον σχεδιασμό και την κατασκευή φορητών ηλεκτροπτικών συστημάτων. Δραστηριοποιείται σε 71 χώρες, μεταξύ των οποίων : ΗΠΑ , Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, Ολλανδία, Σουηδία, η Αυστρία, η Ινδονησία, η Σαουδική Αραβία…
Τα προϊόντα της Theon με τη μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία είναι τα μονόκιαλα και δίκιαλα συστήματα νυχτερινής όρασης, όπως τα Nyx, Mikron-D, Argus, καθώς και το νέο ψηφιακό θερμικό προσάρτημα Iris-C που έχει ήδη εξαχθεί σε τρεις χώρες του ΝΑΤΟ και σε δύο χώρες της Μέσης Ανατολής.
Στον ισολογισμό της Theon οι αριθμοί μιλάνε από μόνοι τους. Τα έσοδα για το 2024 ανήλθαν σε 352,36 εκατ. ευρώ (+61%), τα καθαρά κέρδη σε 67.44 εκατ. ευρώ (+86,83%) και οι παραγγελίες σε 466 εκατ. ευρώ, με το ανεκτέλεστο υπόλοιπο να φτάνει στα 654,2 εκατ. ευρώ.
Η στρατηγική ανάπτυξη του Ομίλου Χατζημηνά ενισχύθηκε με την εισαγωγή στο χρηματιστήριο Euronext του Amsterdam τον Φεβρουάριο του 2024 και τη συμπερίληψη της εταιρείας στον δείκτη Euronext Tech Leaders, απ’ όπου αντλήθηκαν 94 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση της οργανικής ανάπτυξης, την καθετοποίηση της παραγωγής και την επέκταση του προϊοντικού χαρτοφυλακίου. Η αξία της μετοχής έχει υπερτριπλασιαστεί από την εισαγωγή της, με την κεφαλαιοποίηση να φτάνει στα 2,3 δισ. ευρω.
• Αξιόλογες προσπάθειες καταβάλλονται και από την Miltech Hellas η οποία εμφανίζει σημάδια εξωστρέφειας επιτυγχάνοντας συνεργασίες με μεγάλους κολοσσούς κυρίως της Γαλλικής και Ισραηλινής Αμυντικής Βιομηχανίας όπως :
Συνεργασία με MBDA France (cables για ASTER & EXOCET, R&D για stealth materials, Akeron MP launcher).
MOU με Safran Electronics & Defense για το σύστημα στόχευσης PASEO (μεταφορά παραγωγής & συντήρησης στην Ελλάδα).
Συμφωνία με IAI για την ελληνική «αντιαεροπορική ομπρέλα» και αναβάθμιση αντιαεροπορικών συστημάτων.
Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα EDF (π.χ. HEROIC για IR optronics, HSM4COM για cyber/secure comms, κ.ά.).
Συμμετοχή στην εφοδιαστική αλυσίδα του VBCI PHILOCTETES (IFV του KNDS για τον ΕΣ).
Συνεργασία με την Ισραηλινή Elbit Systems σε διάφορα προγράμματα που της αναθέτουν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Όμως οι δράσεις των παραπάνω ελληνικών εταίρων δεν αποτελούν τον κανόνα αλλά την εξαίρεση στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία.,
Τα επόμενα τρία βήματα της Ε.Ε για την ενιαία ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να αναλάβει εντός του 2026 τρεις νέες σημαντικές πρωτοβουλίες:
Δημιουργία μιας αγοράς για αμυντικές τεχνολογίες και προϊόντα που υποστηρίζονται από την ΕΕ, η οποία θα διευκόλυνε την ταχεία διαδικασία προμηθειών για έργα και εταιρείες που υποστηρίζονται από το EDF (με ιδιαίτερη έμφαση στις ΜΜΕ, τις μικρές μεσαίες κεφαλαιοποιήσεις, τις νεοσύστατες επιχειρήσεις και τις αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις), επιτρέποντας στα κράτη μέλη να προμηθεύονται απευθείας από αυτές τις εταιρείες.
Ενθάρρυνση των κρατών μελών να διαθέσουν τουλάχιστον το 10% των προϋπολογισμών για την προμήθεια οπλισμού σε αναδυόμενες και πρωτοποριακές τεχνολογίες.
Υποστήριξη του μετασχηματισμού των αμυντικών προμηθειών με την αναθεώρηση της οδηγίας 2009/81/ΕΚ για τις αμυντικές και ευαίσθητες δημόσιες συμβάσεις ασφαλείας. Η αναθεώρηση θα περιλαμβάνει μέτρα για τη διευκόλυνση των επενδύσεων των κρατών μελών στην άμυνα μέσω ταχύτερων, πιο απλοποιημένων και πιο διαφανών διαδικασιών σύναψης συμβάσεων.
…τρία βήματα πίσω.
Τελικά «δεν είναι στραβός ο γυαλός αλλά στραβά αρμενίζουμε…» Οι χρόνιες παθογένειες στον τομέα των αμυντικών προμηθειών των Ενόπλων Δυνάμεων συνεχίζουν να αποπροσανατολίζουν την στρατηγική για σύσταση μιας σύγχρονης και βιώσιμης αμυντικής βιομηχανίας. Το ερώτημα είναι αμείλικτο:
– Πόσο έτοιμη είναι η χώρα μας να αξιοποιήσει το νέο περιβάλλον που δημιουργείται; Θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις με νωθρότητα ή θα αναζητήσει οργανωτικές και θεσμικές λύσεις που θα δώσουν μια σημαντική ώθηση στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία;
* Το εξοπλιστικό πρόγραμμα της χώρας εξακολουθεί να κινείται με αργούς ρυθμούς, αιφνίδιους επανασχεδιασμούς, με αλλαγές στις προτεραιότητες, αποσπασματικές και αντιφατικές αποφάσεις και αυξανόμενες αβεβαιότητες ως προς τις επιλογές των οπλικών συστημάτων.
* Αντί να επιδιώκεται η ομοιοτυπία καλλιεργείται η πολυτυπία με καταστροφικές επιπτώσεις στη συντήρηση των συστημάτων. Το μεγαλύτερο πρόβλημα πολυτυπίας αυτή την στιγμή υπάρχει στα ελικόπτερα NH90, Black Hawk, CAIOVA, Super Puma και πιθανόν άλλα στο μέλλον.
* Η ελληνική συμμετοχή σε μεγάλα ευρωπαϊκά προγράμματα του μέλλοντος είναι από ανύπαρκτη έως περιορισμένη και θα οδηγήσει πάλι στην εκ των υστέρων προμήθεια των συστημάτων χωρίς πραγματικές δυνατότητες συμπαραγωγής. Γι αυτό επιβάλλεται η Ελλάδα να είναι παρούσα στο επόμενο μαχητικό (αν αυτό προχωρήσει) ή στο επόμενο ευρωπαϊκό άρμα. Αυτό σημαίνει ότι ή κυβέρνηση το θέτει ανοιχτά στο δημόσιο διάλογο και ξεκινάει συζητήσεις με τους επισπεύδοντες των προγραμμάτων. Έτσι η χώρα θα αποκτήσει μεγαλύτερη βαρύτητα στην Ευρώπη και θα προετοιμάσει την εγχώρια αμυντική βιομηχανία για συμμετοχή στα επόμενα ευρωπαϊκά κονσόρτιουμ.
– Τι εξυπηρετούσε η συμμετοχή στο πρόγραμμα Constellation όταν ήταν γνωστό από τον Μάιο του 2024 ότι το US Government Accountability Office (Ελεγκτικό Συνέδριο) είχε επισημάνει σε έκθεση του πως: «Ο ασταθής σχεδιασμός έχει καθυστερήσει την κατασκευή και έχει θέσει σε κίνδυνο τα χρονοδιαγράμματα παράδοσης». Το πρόγραμμα των φρεγατών αποτέλεσε μπερδεμένο κουβάρι τα τελευταία χρόνια.
Ξεκινήσαμε με φρεγάτες FDI, μετά προμηθευόμαστε μεταχειρισμένες FREMM από Ιταλία και ταυτόχρονα πάμε στις CONSTELLATION που έχουν άλλο configuration.
– Τι προσδοκούσαμε από αυτή τη συμμετοχή τόσο για την θωράκιση της χώρας όσο και την εγχώρια ναυπηγική βιομηχανία;
– Δεν θα ήταν σκόπιμο να συνεχίσουμε το πρόγραμμα των FDI και να επιδιώξουμε οι επόμενες φρεγάτες να ναυπηγηθούν στην Ελλάδα;
Τρις χειρότερη η κατάσταση με τον εκσυγχρονισμό των Μ113. Ενώ οι περισσότερες χώρες αναζητούν σύγχρονες λύσεις με μεγαλύτερη ασφάλεια στη μεταφορά προσωπικού και αυξημένες δυνατότητες ισχύος η χώρα μας στρέφεται σε ένα όχημα με ηλικία 70 ετών. Η εγχώρια αμυντική βιομηχανία δεν μπορεί να στηρίζεται σήμερα με επιλογές όπως ο «εκσυγχρονισμός» των Μ113, δηλαδή σε ένα μεγάλο μέρος μεταλλικών κατασκευών και προμήθεια όλων των ηλεκτρονικών και οπλικών συστημάτων από τρίτες χώρες. Δεν θα ήταν προτιμότερο να συμμετάσχει η χώρα σε μια συμπαραγωγή κατασκευής ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ ;
Είναι καιρός για μια μεταρρύθμιση στον χώρο των προμηθειών και της αμυντικής βιομηχανίας με την δημιουργία μιας αυτοτελούς υπηρεσίας υπό υφυπουργό ή γενικό γραμματέα με μόνιμο προσωπικό στις μονάδες μακροχρόνιου σχεδιασμού και υποστήριξης της αμυντικής βιομηχανίας και προφανώς συμμετοχή κατάλληλα καταρτισμένων αξιωματικών σε όλες τις διαδικασίες αξιολόγησης και επιλογής οπλικών συστημάτων.
Ο πρωθυπουργός πριν έξι μήνες φανέρωσε τις προθέσεις του να γυρίσει σελίδα και να μπουν οι βάσεις για δημιουργία μιας σύγχρονης εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας χωρίς τις παθογένειες του παρελθόντος.
Όμως θα πρέπει να μπεί ένα τέλος στους πειραματισμούς και τους ερασιτεχνισμούς που ταλανίζουν τον χώρο της άμυνας για δεκαετίες.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα