COVID-19 
Η υπογραφή του παράνομου Τουρκολιβυκού Μνημονίου, έβαλε νέα «φωτιά» και στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα.
Έτσι, οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις βρίσκονται σε ακόμα πιο αυξημένη ετοιμότητα και εξετάζουν τι μπορεί να συμβεί που να προκαλέσει -εκ νέου- η Τουρκία την Ελλάδα. Ειδικότερα, μετά και τις τελευταίες εξελίξεις, το υπουργείο Άμυνας μαζί με το ΓΕΕΘΑ και τα υπόλοιπα επιτελεία, εξετάζουν μία σειρά σεναρίων τουρκικής κλιμάκωσης με το τουρκικό ερευνητικό Oruc Reis το οποίο θα βγει σύντομα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα σενάρια τουρκικής κλιμάκωσης που εξετάζει η Αθήνα
Το πρώτο σενάριο που εξετάζουν είναι οι Τούρκοι να επιχειρήσουν να κάνουν έρευνες νότια της Κρήτης, εντός του παράνομου Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Σημειώνεται πως αν και ήδη υπάρχει μία Navtex για τουρκικό ερευνητικό στον κόλπο της Αττάλειας, αυτό μπορεί να αλλάξει οποιαδήποτε στιγμή και να δούμε ένα νέο σημείο ερευνών.
Το δεύτερο σενάριο που εξετάζουν είναι μία παράλληλη έξοδος του Oruc Reis μαζί με το νέο ελικοπτεροφόρο Anadolu της Τουρκίας.
Το τρίτο σενάριο είναι μία έξοδος του Oruc Reis με παράλληλη μετακίνηση του τέταρτου γεωτρύπανου Abdulhamid Han στην Ανατολική Μεσόγειο, πιθανότατα νότια ίσως και πολύ κοντά στην Κρήτη.
Στρατιωτικές πηγές εκτιμούν ότι οι Τούρκοι πιθανότατα θα επιχειρήσουν να κάνουν έρευνες σε όλη την περιοχή πλέον του παράνομου Τουρκολιβυκού Συμφώνου, με τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να είναι έτοιμες να αντιδράσουν οποιαδήποτε στιγμή ανάλογα με το πού θα κινηθεί το γεωτρύπανο.
Θα φτάσει έως τα νότια της Κρήτης ο Ερντογάν;
Την ίδια ώρα, παραμένει η ερώτηση «μέχρι πού θα φτάσει ο Ερντογάν». Ο Τούρκος Πρόεδρος έχει ηττηθεί κατά κράτος στον τομέα της οικονομίας που τον κράτησε στην εξουσία για 20 χρόνια. Αποφασίζει πλέον να παίξει δυνατά το εθνικιστικό χαρτί ενόψει εκλογών.
Είναι πίσω στις δημοσκοπήσεις και ξέρει ότι αν χάσει, χάνεται και ο ίδιος, αφού μπορεί να καταλήξει ακόμα και στη φυλακή. Πριν μήνες έκανε απόπειρα να εισβάλει στη Συρία, εισέπραξε απαγορευτικό από ΗΠΑ και Ρωσία και αναγκάστηκε να βάλει τα σχέδια αυτά στον «πάγο». Έτσι, τώρα στρέφεται εναντίον της Ελλάδας.
Βέβαια, ο Ερντογάν είναι απρόβλεπτος, παίζει και το τελευταίο του πολιτικό χαρτί και προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή από το βατερλό της οικονομίας και επιχειρεί να ενώσει τους Τούρκους κάτω από τη σημαία και να τους πείσει ότι έχει αυξήσει την επιρροή της χώρας στο εξωτερικό, ότι είναι μεγάλος ηγέτης.
Το σχέδιο αυτό και ταυτόχρονα τη μεγαλομανία του υπηρετεί η ιδέα της Γαλάζιας Πατρίδας και του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Δεν αποκλείεται να φτάσει έως και τα νότια της Κρήτης για να δοκιμάσει τις αντοχές της Ελλάδας, καθώς μία γλώσσα καταλαβαίνει ο Ερντογάν, της ισχύος και των κυρώσεων. Η Ελλάδα έχει τη δύναμη των όπλων για την άμυνά της, αλλά το όπλο των κυρώσεων το έχουν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, φτάνει η Αθήνα να αντιδράσει αποφασιστικά και άμεσα.
Η ΕΕ απορρίπτει το Τουρκο-Λιβυκό Μνημόνιο
«Το Μνημόνιο Συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης του 2019 παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει έννομα αποτελέσματα (legal consequences) για τρίτα κράτη» τονίζει την ίδια στιγμή σε γραπτή ανακοίνωσή του, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν για θέματα εξωτερικών υποθέσεων Πίτερ Στάνο σε συνέχεια των χθεσινών ανακοινώσεων για υπογραφή «μνημονίου συνεργασίας» των δύο χωρών και υπογραμμίζει ότι πρέπει να «αποφεύγονται ενέργειες που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την περιφερειακή σταθερότητα».
Ειδικότερα, ο κ. Στάνο σημειώνει ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση καταγράφει τις αναφορές που επισημαίνουν ότι η Τουρκία και η λιβυκή Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας υπέγραψαν συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες με βάση το Μνημόνιο Συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης του 2019 για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο».
«Η ΕΕ υπενθυμίζει ότι η θέση της σχετικά με αυτό το Μνημόνιο έχει δηλωθεί με σαφήνεια από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2019 και παραμένει αμετάβλητη: Το Μνημόνιο Συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης του 2019 παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει έννομα αποτελέσματα για τρίτα κράτη» προσθέτει.
Τέλος, αναφέρει ότι «η νέα συμφωνία δεν έχει δημοσιοποιηθεί ακόμη. Απαιτούνται περαιτέρω διευκρινίσεις για το περιεχόμενό της. Πρέπει να αποφεύγονται ενέργειες που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την περιφερειακή σταθερότητα».
Η χλιαρή απάντηση της Αθήνας στο Μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης
Η Αθήνα απάντησε στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, συμμαχώντας με την Αίγυπτο και τονίζοντας πως «η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, τα οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα».
Ειδικότερα, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας μίλησε τηλεφωνικά με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Σαμέχ Σούκρι αναφορικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη. Αμφότερες πλευρές αμφισβήτησαν τη νομιμότητα της λιβυκής κυβέρνησης εθνικής ενότητας να υπογράψει το εν λόγω μνημόνιο κατανόησης. Συμφωνήθηκε επίσης όπως ο Έλληνας ΥΠΕΞ μεταβεί στο Κάιρο για διαβουλεύσεις την προσεχή Κυριακή.
Aπόρριψη του Μνημονίου από το λιβυκό Κοινοβούλιο
Το λιβυκό Κοινοβούλιο, νωρίτερα σήμερα Δευτέρα, απέρριψε τη συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες που υπεγράφη σήμερα μεταξύ της Τουρκίας και της λιβυκής κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας.
(Breaking News) The Libyan parliament rejects hydrocarbons deal signed today between Turkey and the Libyan Government of National Unity
The #Libya Update pic.twitter.com/0e73v47Dxv
— The Libya Update (@TheLibyaUpdate) October 3, 2022
Ειδικότερα, όπως αναγράφεται στο σχετικό tweet, «ο πρόεδρος του λιβυκού κοινοβουλίου Ακίλα Σάλεχ χαρακτηρίζει τη συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες με την Τουρκία “παράνομη” και σημειώνει ότι η κυβέρνηση του Ντμπεϊμπά, της οποίας η θητεία είχε λήξει, δεν είναι εξουσιοδοτημένη για να υπογράφει διεθνείς συμφωνίες.
(Breaking News) Speaker of Libyan Parliament Aguila Saleh calls hydrocarbons deal with #Turkey “illegal”, and says Dbeibeh’s government, whose mandate had ended, is not authorized to broker international deals
The #Libya Update pic.twitter.com/x9IXiUdXht
— The Libya Update (@TheLibyaUpdate) October 3, 2022
Τσαβούσογλου: «Υπογράψαμε συμφωνία για εκμετάλλευση υδρογονανθράκων με τη Λιβύη»
Η Λιβύη υπέγραψε με την Άγκυρα συμφωνία εκμίσθωσης της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης στην Τουρκία. Μέσω αυτής της συμφωνίας, η Λιβύη χορηγεί την άδεια σε τουρκικές εταιρείες να προβαίνουν σε έρευνες και γεωτρήσεις στις περιοχές που περιλαμβάνει η αμφιλεγόμενη συμφωνία του 2019 για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δύο χωρών, η οποία δεν αναγνωρίζεται διεθνώς. Όπως δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών από την Τρίπολη στην κοινή συνέντευξη τύπου με την ομόλογό του Ναζλά Μανγκούς:
«όπως είπε κι η κα. Ναζλά, υπογράψαμε δύο συμφωνίες: ένα μνημόνιο κατανόησης για υδρογονάνθρακες και ένα πρωτόκολλο. Οι συνεργάτες μας κάνουν διαπραγματεύσεις επί του παρόντος. Ελπίζουμε να επιστρέψουμε έχοντας υπογράψει ένα μνημόνιο κατανόησης στον τομέα του φυσικού αερίου.
«Υπάρχουν πολλά έγγραφα που συζητώνται ακόμη και συνεχίζουμε τις διαπραγματεύσεις μας με εποικοδομητικό τρόπο. Σχεδιάζουμε να υπογράψουμε αυτές τις συμφωνίες, οι οποίες θα ενισχύσουν τις σχέσεις μας και θα ενισχύσουν τους δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών, στην επόμενη συνάντηση του Ανώτατου Στρατηγικού Συμβουλίου. Και θα προετοιμαστούμε για αυτό μαζί με την κα. Ναζλά»», είπε ο Τσαβούσογλου σημειώνοντας ότι η συμφωνία για το φυσικό αέριο βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση μεταξύ των υπουργών Ενέργειας. Ο Τσαβούσογλου δήλωσε ότι οι λεπτομέρειες της συμφωνίας θα ανακοινωθούν μετά τις υπογραφές.
«Πρώτα από όλα, η συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες, που υπογράψαμε, στοχεύει στη συνεργασία -στη βάση του win-win- των τουρκικών και λιβυκών εταιρειών στον τομέα των ερευνών και των γεωτρήσεων, τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα», συμπλήρωσε.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών έκανε λόγο και για άλλη μία συμφωνία που βρίσκεται στα σκαριά με τη Λιβύη, αναφορικά με φυσικό αέριο. «Και η συμφωνία για το φυσικό αέριο βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση μεταξύ των δύο υπουργείων ενέργειας. Μόλις υπογραφεί θα αποκαλύψουμε το περιεχόμενό της. Θα πρέπει να επιτευχθεί μια πλήρης συμφωνία, αλλά θα είναι επίσης μια συμφωνία με στόχο τη συνεργασία των δύο χωρών στον τομέα του φυσικού αερίου».
«Οι τρίτες χώρες δεν έχουν δικαίωμα παρέμβασης»
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ, προδικάζοντας τις ελληνικές αντιδράσεις, υποστήριξε ότι οι τρίτες χώρες δεν έχουν δικαίωμα να παρέμβουν στη συμφωνία που υπέγραψαν δύο κυρίαρχες χώρες.
Δημοσιογράφος ρώτησε ότι μπορεί να υπάρξουν αντιδράσεις για τα μνημόνια που υπέγραψαν σήμερα η Τουρκία και η Λιβύη, όπως με το προηγούμενο μνημόνιο στο οποίο Ελλάδα και Γαλλία είχαν αντιταχθεί, «αλλά μπορούμε να πούμε ότι πίσω από την υπογραφή αυτού βρίσκεται η ενεργειακή κρίση που περνάει ο κόσμος;»
Απαντώντας στην ερώτησή του, ο Τσαβούσογλου είπε: «Φυσικά, υπάρχει ενεργειακή κρίση στον κόσμο, αλλά ως Τουρκία δεν είμαστε μια χώρα που υποφέρει από την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Όμως οι συμφωνίες που υπογράψαμε στο παρελθόν και σήμερα είναι συμφωνίες που έχουν υπογραφεί μεταξύ δύο κυρίαρχων χωρών στη βάση του win-win. Καμία χώρα δεν κανένα λόγο σε αυτό. Αυτές οι χώρες δεν πρέπει να ξεχνούν ότι η Λιβύη είναι ένα κυρίαρχο κράτος, θα πρέπει να σταματήσουν να παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις της Λιβύης.
Επομένως, τρίτες χώρες δεν έχουν το δικαίωμα να παρέμβουν στη συμφωνία που υπέγραψαν δύο κυρίαρχες χώρες. Δεν έχει σημασία τί πιστεύουν. Το σημαντικό είναι, οι συμφωνίες που υπογράψαμε να είναι επωφελείς για τις δύο χώρες και τους λαούς των δύο χωρών. Το κοιτάμε αυτό. Δεδομένου ότι έχουμε υπογράψει, βλέπουμε αμοιβαία οφέλη εδώ, με αμοιβαία κατανόηση».
Από την πλευρά της η υπουργός Εξωτερικών της Λιβύης δήλωσε για την υπογραφή του μνημονίου: «Υπογράψαμε μνημόνιο κατανόησης μεταξύ των δύο χωρών στους τομείς της πετρελαϊκής ενέργειας και των υδρογονανθράκων. Αυτές οι συμφωνίες δείχνουν το βάθος των ιστορικών σχέσεων μεταξύ των δύο φίλων χωρών».
Η Μανγκούς επισήμανε ότι το πρωτόκολλο είναι σημαντικό ειδικά σε ένα περιβάλλον όπου η κρίση της Ουκρανίας επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία.
Αντιπαράθεση για το Τουρκο-Λιβυκό Μνημόνιο
Αναφορικά με την ισχύ του μνημονίου περί θαλάσσιων δικαιοδοσιών που υπογράφηκε το 2019 μεταξύ Τουρκίας-Λιβύης φάνηκε να επικράτησε μία διαφωνία μεταξύ των δύο υπουργών στη συνέντευξη τύπου. Από τη μία η Ναζλά Μανγκούς δήλωσε ότι:
«Το μνημόνιο για τον καθορισμό περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ, καθώς αναμένεται ακόμη η διαδικασία έγκρισης του ΟΗΕ. Καθώς αναμένονται οι διαδικασίες έγκρισης και καταχώρησης. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία καταχώρησης, θα μπορούν να επωφεληθούν από αυτήν και οι δύο χώρες, είναι προς το συμφέρον και των δύο χωρών. Ωστόσο, δεν έχουμε οριστικοποιήσει αυτό το θέμα ακόμα. Επειδή πρόκειται για τεχνικό ζήτημα, οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται.
Θα επισημάνω ένα μικρό πράγμα. Λάθος το είπα. Καταχώρηση θα έλεγα, όχι έγκριση. Εννοώ “καταχώρηση από τη Λιβύη”».
Απαντώντας όμως ο Τσαβούσογλου είπε: «Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μία παρεξήγηση σχετικά με τη συμφωνία για τη θαλάσσια δικαιοδοσία. Αυτή η συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ δύο κυρίαρχων χωρών και είναι μια συμφωνία σε ισχύ. Τόσο η Τουρκία όσο και η Λιβύη έχουν ενημερώσει τον ΟΗΕ ότι έχουμε υπογράψει μια τέτοια συμφωνία. Εμείς, ως Τουρκία, έχουμε καταχωρίσει τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας μας, δηλαδή τα όρια της υφαλοκρηπίδας μας, στον ΟΗΕ. Τώρα, αυτό που πρέπει να κάνει η Λιβύη είναι να καθορίσει κι εκείνη τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της υφαλοκρηπίδας της και να τις καταχωρίσει στον ΟΗΕ. Έχουμε πραγματοποιήσει τεχνικές συνομιλίες για αυτό.
Και αυτή η συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας, όπως είπα στην εισαγωγή μου, είναι μια συμφωνία που διασφαλίζει τα συμφέροντα τόσο της Λιβύης όσο και της Τουρκίας. Και το καλό θα ήταν ότι όλα τα τμήματα που βρεθήκαμε σε διαφορετικές θέσεις και καταστάσεις στο παρελθόν στη Λιβύη να υποστηρίξουν σθεναρά αυτή τη συμφωνία».
Τακτικός στρατός
Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε επίσης ότι η Τουρκία θα συμβάλει στην οργάνωση του τουρκικού στρατού της Λιβύης. «Θα συνεχίσουμε το έργο μας σε αυτό το πλαίσιο της συνεργασίας για να διασφαλίσουμε στη Λιβύη έναν τακτικό στρατό».
