COVID-19 
Τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία λειτουργεί ως μεσάζοντας εξάγοντας «απαγορευμένο» υλικό στη Ρωσία, περιγράφουν στο σημερινό τους κεντρικό άρθρο οι Financial Times, την στιγμή μάλιστα που οι εμπορικές εντάσεις ανάμεσα σε Τουρκία και Δύση είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες.
Η Άγκυρα επιδιώκει να αγοράσει αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-16 αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ οι ΗΠΑ και η Ευρώπη πιέζουν την Τουρκία να εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Μέσα σε αυτό το κλίμα είναι κανονισμένο και το ραντεβού του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος τις τελευταίες μέρες επιδίδεται σε ιδιαίτερα προκλητικές δηλώσεις.
Η Τουρκία στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας δεν επέλεξε ουσιαστικά ποτέ στρατόπεδο και δεν χάλασε ποτέ τις σχέσεις της με το Κρεμλίνο. Η Αθήνα από την πρώτη στιγμή, στάθηκε στο πλευρό της Ουκρανίας στέλνοντας στρατιωτικό εξοπλισμό «τραυματίζοντας» τη σχέση της με την Μόσχα.
Ολόκληρο το άρθρο των FT:
Σημαντική αύξηση καταγράφουν φέτος οι τουρκικές εξαγωγές στη Ρωσία, αγαθών ζωτικής σημασίας για την πολεμική μηχανή της Μόσχας, εντείνοντας τις ανησυχίες μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους ότι η χώρα λειτουργεί ως αγωγός για ευαίσθητα είδη.
Το αυξανόμενο εμπόριο και η αντίστοιχη αύξηση των εισαγωγών στην Τουρκία 45 υλικών που χρησιμοποιεί ο ρωσικός στρατός, υπονομεύει τις προσπάθειες των ΗΠΑ και της Ευρώπης να περιορίσουν την ικανότητα της Μόσχας να εξοπλίσει τις ένοπλες δυνάμεις της, τροφοδοτώντας εντάσεις μεταξύ της Άγκυρας και των εταίρων της στο ΝΑΤΟ.
Σε ένδειξη του πώς έχει καταστεί προτεραιότητα στην Ουάσιγκτον να χαλιναγωγήσει αυτό το εμπόριο, ο Brian Nelson, υφυπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ για θέματα τρομοκρατίας και χρηματοοικονομικών πληροφοριών, θα επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα αυτή την εβδομάδα. Θα είναι το δεύτερο ταξίδι του Νelson στην Τουρκία φέτος και έρχεται εν μέσω ενδείξεων ότι ορισμένα εξαρτήματα διπλής χρήσης — που προσδιορίζονται από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους ως ιδιαίτερης αξίας για τον πόλεμο — μεταφέρονται απευθείας στη Ρωσία.
Σημαντικές εξαγωγές
Τους πρώτους εννέα μήνες του 2023, η Τουρκία ανέφερε εξαγωγές 158 εκατομμυρίων δολαρίων 45 αγαθών που οι ΗΠΑ χαρακτηρίζουν ως «υψηλής προτεραιότητας» στη Ρωσία και σε πέντε πρώην σοβιετικές χώρες που είναι ύποπτες ότι ενεργούν ως μεσάζοντες για τη Μόσχα. Αυτό ήταν τριπλάσιο από το επίπεδο που καταγράφηκε την ίδια περίοδο το 2022, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία .
Ο μέσος αριθμός για το 2015-21 ήταν 28 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με ανάλυση των δεδομένων των Financial Times από τη βάση δεδομένων των τελωνείων Trade Data Monitor.
Οι 45 κατηγορίες αγαθών, που περιλαμβάνουν είδη όπως μικροτσίπ, εξοπλισμό επικοινωνιών και εξαρτήματα όπως τηλεσκοπικά σκοπευτικά, υπόκεινται σε ελέγχους εξαγωγών των ΗΠΑ, της ΕΕ, της Ιαπωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου με στόχο την αποτροπή εισόδου τους στη Ρωσία. Αλλά αυτά μπορούν να παρακαμφθούν από εταιρείες που χρησιμοποιούν δομές μεσάζοντα για να συγκαλύψουν τους τελικούς προορισμούς τους.
Ρυθμιστικά κενά
Οι εισαγωγές αγαθών υψηλής προτεραιότητας της Τουρκίας από τις χώρες της G7 αυξήθηκαν περισσότερο από 60% μέχρι στιγμής φέτος σε σύγκριση με τις ίδιες περιόδους μεταξύ 2015 και 2021 σε σχεδόν 500 εκατομμύρια δολάρια.
Σύμφωνα με την Emily Kilcrease, διευθύντρια του Προγράμματος Ενέργειας, Οικονομίας και Ασφάλειας στο think-tank Center for a New American Security, το εμπόριο ανθεί εκμεταλλευόμενο τα ρυθμιστικά κενά μεταξύ των ελέγχων των εξαγωγών των ΗΠΑ και της επιβολής της ΕΕ.
«Με ορισμένες από τις τρίτες χώρες όπως η Τουρκία, βρισκόμαστε πραγματικά σε πιο αδύναμη θέση επιβολής από ό,τι θα θέλαμε να είμαστε τελικά», δήλωσε η Kilcrease, πρώην βοηθός εμπορικής εκπροσώπου των ΗΠΑ. «Πρέπει πραγματικά να στηριχτούμε σε αυτές τις χώρες για να λάβουν μέτρα επιβολής στις δικές τους δικαιοδοσίες, για να προσεγγίσουμε τις συγκεκριμένες οντότητες που διευκολύνουν τη μεταφόρτωση».
Η Τουρκία, μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, συχνά χρησιμεύει ως ενδιάμεσος προορισμός για ρωσικές οντότητες που επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν διαδρομές εισαγωγής πολλαπλών σταδίων για να παρακάμψουν τους ελέγχους, δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος των κυρώσεων.
Τα επίσημα στοιχεία από την Τουρκία έδειξαν αύξηση στις δηλώσεις εξαγωγών αγαθών υψηλής προτεραιότητας προς τα πρώην σοβιετικά έθνη Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Καζακστάν, Κιργιζιστάν και Ουζμπεκιστάν, αλλά οι στατιστικές υπηρεσίες αυτών των χωρών δεν έχουν καταγράψει αντίστοιχη αύξηση στις εισαγωγές.
Αυτές οι μεγάλες αποκλίσεις υποδηλώνουν ότι αντικείμενα που ανέφερε η Τουρκία ότι προορίζονταν για μεσάζοντες μεταφέρονταν απευθείας στη Ρωσία, ανέφεραν οι αναλυτές. Το Καζακστάν κατέγραψε εισαγωγές αγαθών υψηλής προτεραιότητας από την Τουρκία ύψους 6,1 εκατομμυρίων δολαρίων το έτος έως τον Σεπτέμβριο, αλλά τα στοιχεία της Τουρκίας δείχνουν ότι οι εξαγωγές αυτών των αγαθών στο Καζακστάν ανήλθαν σε 66 εκατομμύρια δολάρια την ίδια περίοδο.
«Είναι προφανές ότι αυτά τα αγαθά πηγαίνουν στη Ρωσία», είπε η Εlina Ribakova, ανώτερη συνεργάτιδα στο think-tank του Ινστιτούτου Petterson για τη Διεθνή Οικονομία και αντιπρόεδρος για την εξωτερική πολιτική στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου.
Η Ρωσία χρησιμοποιεί τα προϊόντα υψηλής προτεραιότητας στους πυραύλους κρουζ, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα ελικόπτερα, σύμφωνα με εκτιμήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ από τα πεδία της μάχης.
Η Ουάσιγκτον και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της κάλεσαν την Τουρκία να λάβει μέτρα για να περιορίσει το εμπόριο, σύμφωνα με δύο δυτικούς αξιωματούχους που ενημερώθηκαν για το θέμα. Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επισήμανε επίσης το θέμα αυτόν τον μήνα στον τελευταίο γύρο κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Ο Kilcrease είπε ότι εάν η Άγκυρα δεν πατάξει το εμπόριο, τότε «οι ΗΠΑ και οι εταίροι τους θα πρέπει να λάβουν μέτρα επιβολής».
Η Τουρκία έχει διατηρήσει ισχυρούς διπλωματικούς και εμπορικούς δεσμούς με τη Ρωσία, ενώ δεσμεύεται επίσης να μην βοηθήσει τη Μόσχα να παρακάμψει τους ελέγχους εξαγωγών που έχει επιβάλει η Δύση.
Το υπουργείο Εξωτερικών της κομητείας ανέφερε ότι, ενώ δεν συμμορφώθηκε με τις δυτικές κυρώσεις, «η αυστηρή παρακολούθηση και η πρόληψη των προσπαθειών να παρακάμψουν τις κυρώσεις μέσω της Τουρκίας είναι αναπόσπαστο μέρος των κυρώσεων μας».
Πρόσθεσε ότι παρόλο που οι μεγάλες χρηματοοικονομικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις της Τουρκίας «συμμορφώνονται αυστηρά» με τα μέτρα για την αποφυγή αυτού του τύπου εμπορίου, «αναπόφευκτα, υπάρχουν απόπειρες φοροδιαφυγής από σκοτεινές και ασήμαντες οντότητες που είναι απαίδευτες ή αδιάφορες για τις κυρώσεις».
Η Azint Elektronik, ένας προμηθευτής ηλεκτρονικών ειδών με έδρα την Κωνσταντινούπολη, επλήγη από τις αμερικανικές κυρώσεις αυτόν τον μήνα επειδή φέρεται ότι έκανε «αποστολές στη Ρωσία που περιείχαν αγαθά υψηλής προτεραιότητας, όπως ηλεκτρονικά ολοκληρωμένα κυκλώματα».
Τα στοιχεία των ρωσικών τελωνείων έδειξαν ότι η εταιρεία πούλησε 1,3 εκατομμύρια δολάρια εξοπλισμό στη χώρα το έτος έως τον Ιούλιο, εκ των οποίων τα 300.000 δολάρια αποτελούσαν είδη υψηλής προτεραιότητας. Ο Azint είπε στους FT: «Ήμασταν σίγουροι ότι τα προϊόντα που στείλαμε ήταν νόμιμα».
Ο εισηγμένος αγοραστής των αγαθών υψηλής προτεραιότητας ήταν η IC Component, μια εταιρεία με έδρα την Αγία Πετρούπολη, της οποίας τα αρχεία περιλαμβάνουν έναν διευθυντή και μέτοχο, την Elena Frolova. Ρωσικά αρχεία που διέρρευσαν δείχνουν ότι η Frolova έχει σύνδεση με έναν άλλο όμιλο της Αγίας Πετρούπολης, τον EKB Neva, στον οποίο οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις τον Μάιο.
Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ περιέγραψε την EKB Neva ως «προμηθευτή ηλεκτρονικών εξαρτημάτων, συμπεριλαμβανομένων εξαρτημάτων ραδιοφώνου, μικροκυκλωμάτων, συνδετήρων, συντονιστών, διόδων, πυκνωτών και αντιστάσεων».
Ο αριθμός τηλεφώνου της Frolova αναφέρεται στα βιβλία διευθύνσεων ως υπεύθυνη για το EKB Neva. Έχει επίσης παραγγείλει να παραδοθεί φαγητό σε πακέτο στη διεύθυνση της εταιρείας. Η Frlova δεν απάντησε σε αίτημα των FT για σχόλιο.
Οι εμπορικές εντάσεις έρχονται σε μια ευαίσθητη στιγμή για τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση. Η Άγκυρα επιδιώκει να αγοράσει αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-16 αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ οι ΗΠΑ και η Ευρώπη πιέζουν την Τουρκία να εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, καταλήγουν οι Financial Times.
