COVID-19 
Tης Καλλιόπης Χαραλαμποπούλου
Γνωστή και ως «Παλαιά», η γέφυρα της Χαλκίδας αποτελεί ένα μηχανολογικό «θαύμα» αμιγώς ελληνικής έμπνευσης.
Από εκεί μπορείς να παρακολουθήσεις τα «τρελά νερά» του Ευρίπου, να βγάλεις φωτογραφία με φόντο τον πολυσύχναστο πεζόδρομο της πόλης με τις δεκάδες καφετέριες, ή και να απολαύσεις τις μάχες των μικρών και μεγάλων αθλητών του κανόε καγιάκ με το κύμα.
Πρόκειται για τη γέφυρα της Χαλκίδας (γνωστή και ως «παλιά γέφυρα» στους ντόπιους) στον πορθμό του Ευρίπου η οποία συνιστά το πιο κομβικό και εμβληματικό σημείο της πόλης.
Κανένα, όμως, από τα παραπάνω προσφερόμενα θεάματα δεν χαραχθεί με τέτοιο ανεξίτηλο τρόπο στο μυαλό του επισκέπτη του νησιού όπως αυτό του ανοίγματος της γέφυρας για τη διέλευση των ιστιοφόρων, των πολυτελών γιοτ, αλλά και των σκαφών που λόγω του μεγάλου τους αναστήματος δεν μπορούν να περάσουν από τη γέφυρα όταν αυτή είναι κλειστή. Ουδείς, άλλωστε, νοιάζεται αν στριμωχθεί ή τσαλακωθεί, μιας και άπαντες μάχονται για την κατάληψη της θέσης με την καλύτερη ορατότητα.
Ο λόγος; Στο άνοιγμα «κρύβεται» μια παγκόσμια πρωτοπορία, κάτι μοναδικό στα χρονικά: Η γέφυρα της Χαλκίδας αποτελεί την πρώτη συρταρωτή γέφυρα στον κόσμο.
Απαρχές αυτού του κομβικής σημασίας οικοδομήματος ανιχνεύονται στα τέλη του 1959, όταν το Υπουργείο Δημοσίων έργων είχε επισημάνει την ανάγκη για μια νέα γέφυρα στον Εύριπο.
Αιτία αποτέλεσε η αχρήστευση της προηγούμενης «ιταλικής» γέφυρας. Η τελευταία ένωνε επί 65 έτη (από το 1896) τα δύο κομμάτια γης, αλλά τα μικρά επιτρεπόμενα φορτία κυκλοφορίας, το ανεπαρκές πλάτος της, και η περιστροφική της λειτουργία την κατέστησαν μη λειτουργική.
Το Υπουργείο Δημόσιων Έργων, λοιπόν, προχώρησε στην προκήρυξη Διεθνούς Διαγωνισμού Μελέτης και Κατασκευής, συγκεντρώνοντας μεγάλο διεθνές ενδιαφέρον. Από τις προσφορές μόνο μία ήταν αμιγώς ελληνική, υποβληθείσα από την κοινοπραξία «ΕΔΟΚ Α.Ε. ΒΙΟ Α.Ε.». Πρόκειται και για την προσφορά που προκρίθηκε, έναντι κάθε ιδέας «ανεγειρόμενης”, «ανορθούμενης» ή διπλωτής (σαν την ιταλική) γέφυρας, δεδομένου ότι οι τελευταίες θα είχαν αρνητικό χωροταξικό και αισθητικό αντίκτυπο για την πρωτεύουσα της Εύβοιας.
Ο… κλήρος έπεσε στη συρταρωτή η οποία έμελλε να αναδειχθεί στην πρώτη στο είδος της διεθνώς. Η μηχανολογική αρχή λειτουργίας κυοφορήθηκε από τον Διπλ. Μηχανολόγο-Ηλεκτρολόγο ΕΜΠ Ευθ. Μαλάκη, Τεχνικό Διευθυντή της ΒΙΟ, ο οποίος χαρακτηριζόταν από καινοτομική σύλληψη ιδεών και για την εμπειρία του πάνω στην κατασκευή μηχανολογικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων.
Ένας από τους λόγους που προκρίθηκε η συρταρωτή γέφυρα ήταν ότι ενόσω κατασκευαζόταν θα επέτρεπε την απρόσκοπτη διεξαγωγή της θαλάσσιας και οδικής κυκλοφορίας, μιας και η προηγούμενη, ιταλική γέφυρα θα συνέχιζε να υπάρχει.
Oι εργασίες διήρκησαν δύομιση χρόνια και τα εγκαίνια να έλαβαν χώρα το 1963. Μέχρι και σήμερα η γέφυρα έχει μήκος 42 μέτρα, πλάτος 11 μέτρα, ο σκελετός της είναι σιδερένιος και το κατάστρωμα ξύλινο. Υπάρχουν δύο λωρίδες κυκλοφορίας, όπως και τα απαραίτητα πεζοδρόμιο για τη διέλευση των πεζών.
Όταν πρόκειται ν’ ανοίξει για τις ανάγκες ναυσιπλοίας ο εμπρόσθιος γρύλλος ανεβαίνει και παίρνει επαφή με την κύρια δοκό της, οπότε αφαιρούνται προς τα έξω οι πλάκες στήριξης της γέφυρας.
Τότε ο γρύλλος κατεβαίνει και έτσι καθίσταται εφικτή η κάθοδος της γέφυρας κατά 0,63 εκατοστά, την ίδια ώρα που αναδιπλώνονται τα κιγκλιδώματα της. Μόλις οι τροχοί της γέφυρας «καθίσουν» στη σιδηροτροχιά αρχίζει η έλξη του κάθε βραχίονα προς το εσωτερικό της αντίστοιχης σήραγγάς του.
Η γέφυρα, λοιπόν, έχει ανοίξει, και παίρνει σειρά η μαζική διέλευση όλων των μεγάλων πλωτών μέσων, συνθέτοντας ένα μοναδικό θέαμα.
Οι καινοτόμες κατασκευαστικές αρχές που ακολουθήθηκαν για την ανέγερση αυτού του πρωτοποριακού για τα παγκόσμια δεδομένα έργου, βέβαια, είναι αδύνατο να διασφαλίσουν την παντελή απουσία ατυχημάτων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρόσπτωση του φορτηγού πλοίου «Όλγα Μ» τον Ιανουάριο του 2016.
Κάθε ζημιά και βλάβη αποκαταστάθηκε άμεσα, διασφαλίζοντας την μακροημέρευση αυτού του εντυπωσιακού έργου, το οποίο αποτελεί σημείο αναφοράς για τη Χαλκίδα και φυσικά ένα από τα πιο σημαντικά τοπόσημα γεφυροποιίας σε όλο τον κόσμο.
ποιος έχει βρεθεί στον Πορθμό του Ευρίπου στην Χαλκίδα, στην Εύβοια σίγουρα έχει ακούσει για το μοναδικό φαινόμενο με τα «τρελά νερά» του Ευρίπου που αλλάζουν κατεύθυνση ανά 6 ώρες!
Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό, σύνθετο φαινόμενο το οποίο οφείλεται στις παλιρροϊκές δυνάμεις και παρατηρείται στην Ελλάδα μόνο εκεί.
Τα νερά του διαύλου που έχει πλάτος 39 μέτρα και μήκος 40 μέτρα κάθε έξι ώρες αλλάζουν φορά και κινούνται μία προς το Βορρά και μία προς το Νότο. Ενδιάμεσα από την αλλαγή φοράς μάλιστα μεσολαβούν δέκα λεπτά κατά τα οποία τα νερά παραμένουν στάσιμα.
Εντυπωσιακό είναι, και μάλιστα δεύτερο μοναδικό παγκοσμίως, ότι κάθε 21 Μαρτίου και κάθε 22 Σεπτεμβρίου, οπότε και έχουμε ισημερία, τα νερά αλλάζουν αμέσως κατεύθυνση χωρίς να μένουν στάσιμα για δέκα λεπτά.
Επιστήμονες παρακολούθησαν συστηματικά το συγκεκριμένο φαινόμενο για πολλά χρόνια και είδαν ότι ενώ στις 22-23 ημέρες παρουσιάζει μια κανονικότητα αλλαγής φοράς και τα νερά αλλάζουν ανά 6 ώρες περίπου, όπως ακριβώς η παλίρροια, στις υπόλοιπες 6-7 ημέρες του μήνα το ρεύμα γίνεται πολύ ακανόνιστο και μπορεί να αλλάξει φορά ακόμη και 14 φορές μέσα σε ένα 24ωρο! Το φαινόμενο λοιπόν έχει συνδυαστεί με τη Νέα Σελήνη και τις συζυγίες και συγκεκριμένα διαπιστώθηκε ότι το κανονικό ρεύμα είναι 11-12 ημέρες περί τη νέα σελήνη και άλλες τόσες κατά τη πανσέληνο, ενώ το ακανόνιστο ρεύμα παρατηρείται κατά τους τετραγωνισμούς.
Η εξήγηση που έχει επικρατήσει είναι ότι φτάνοντας το φυσικό παλιρροϊκό κύμα από το Αιγαίο στην Εύβοια, ένα μέρος του εισέρχεται στο Βόρειο Ευβοϊκό και ένα άλλο εισέρχεται στο Νότιο Ευβοϊκό αλλά λόγω του διαφορετικού μήκους της διαδρομής, το ένα φυσικό παλιρροϊκό κύμα φτάνει νωρίτερα. Λόγω αυτού του γεγονότος οι εισερχόμενοι υδάτινοι όγκοι από το νότο ανεβάζουν εκεί τη στάθμη κατά 30-40 εκατοστά και δημιουργείται έτσι θαλάσσιο ρεύμα. Μετά από έξι ώρες, καθώς η άμπωτη διαδέχεται τη πλημμυρίδα, αντιστρέφονται οι συνθήκες και δημιουργείται αντίθετο ρεύμα. Κατά τις συζυγίες λοιπόν ένταση της παλίρροιας είναι μεγάλη και έτσι το ρεύμα του Ευρίπου παρουσιάζεται κανονικό. Όμως κατά τους τετραγωνισμούς όπου το ρεύμα είναι ασθενέστερο, διάφοροι παράγοντες συντελούν ώστε το ρεύμα να παρουσιάζεται ακανόνιστο.
Το εντυπωσιακό φαινόμενο μάλιστα είχε μελετηθεί από την αρχαιότητα και είχαν δοθεί διάφορες μυθολογικές και φιλοσοφικές εξηγήσεις. Δεκάδες συρρέουν για να δουν το μοναδικό φαινόμενο και να τραβήξουν βίντεο από την εντυπωσιακή αλλαγή του ρεύματος.
