COVID-19 
Η παιδική ηλικία του Peter μοιάζει σα να μην υπήρξε ποτέ. Ήταν 12 ετών όταν στρατολογήθηκε βίαια και αναγκάστηκε να γίνει παιδί-στρατιώτης στο Νότιο Σουδάν. Στο Geo Barents, το πλοίο έρευνας και διάσωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, μετά τη διάσωσή του από μια βάρκα που βυθιζόταν στην κεντρική Μεσόγειο, βρίσκει επιτέλους ασφάλεια και ηρεμία. Μόνο τότε συνειδητοποιεί πώς κατάφερε να επιβιώσει.
Ο Peter* ήθελε να συνεχίσει το σχολείο, αλλά δεν τον άφησαν. Ήταν 12 ετών όταν αναγκάστηκε να γίνει στρατιώτης στο Νότιο Σουδάν. «Είναι η μυστική μου ιστορία. Δεν θέλω να μιλήσω γι’ αυτό», λέει.
Στο πλοίο Geo Barents, το πλοίο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην κεντρική Μεσόγειο που τον διέσωσε, ο Peter είναι πάντα πρόθυμος να κουβεντιάσει, να παίξει παιχνίδια και να λάβει μέρος σε οποιαδήποτε δραστηριότητα οργανώνεται πάνω στο πλοίο. Αυτή η «μυστική ιστορία» είναι το μόνο πράγμα για το οποίο δεν θέλει να μιλήσει. Αυτές οι αναμνήσεις τον κάνουν να χαμηλώνει το βλέμμα του. «Σε εξαναγκάζουν. Σου διδάσκουν τα πάντα για το πώς να είσαι στρατιώτης», λέει.
Ο Peter φοράει ένα κίτρινο βραχιόλι που δείχνει ότι είναι ακόμα ανήλικος και ταξίδευε χωρίς ενήλικα όταν διασώθηκε στη μέση της νύχτας από την ομάδα έρευνας και διάσωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.
Στρατιώτης ετών 12
Ο Peter εξηγεί: «Ο πόλεμος στο Νότιο Σουδάν είναι ο λόγος που βρίσκομαι εδώ». Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το χωριό του και να καταφύγει στον καταυλισμό του Bentiu. Αλλά όταν επέστρεψε στο χωριό του, στρατολογήθηκε βίαια και αναγκάστηκε να πολεμήσει. Μόλις βρήκε την ευκαιρία, λιποτάκτησε και κατέφυγε στο Σουδάν. «Έτρεχα, έτρεχα στη μέση της νύχτας», θυμάται.
Στο Σουδάν, εργάστηκε φτιάχνοντας τούβλα και, όταν είχε αρκετά χρήματα για να πληρώσει τους διακινητές, διέσχισε την έρημο στη Λιβύη. Είναι ένα πολύ δύσκολο ταξίδι: «μερικοί από τους ανθρώπους με τους οποίους ταξίδευα πέθαναν», λέει.
Δεν θυμάται το ακριβές χρονικό διάστημα που βρισκόταν στη Λιβύη. «Ίσως τρία χρόνια», εκτιμά. Συνολικά, πέρασε σχεδόν ένα χρόνο στις φυλακές της Λιβύης, όπου τα βασανιστήρια και οι εκβιασμοί είναι συστηματικά, όπως τεκμηριώνεται από τον ΟΗΕ. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΕ εξακολουθεί να στηρίζει και να χρηματοδοτεί τη Λιβύη, με αντάλλαγμα την παρεμπόδιση της εισόδου ανθρώπων στην Ευρώπη, ακόμη και εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Στη Λιβύη όλα έχουν να κάνουν με τα χρήματα»
Τρεις φορές προσπάθησε να διασχίσει τη Μεσόγειο για να φτάσει στην Ευρώπη. Αλλά κάθε φορά, ο Peter συλλαμβάνονταν από τη λιβυκή ακτοφυλακή, η οποία τον έκλεινε ξανά σε κέντρο κράτησης, σε απάνθρωπες συνθήκες, χωρίς επαρκή τροφή ή νερό.
«Χωρίς χρήματα, σε ξυλοκοπούν στη φυλακή. Χωρίς χρήματα, μένεις στη φυλακή. Αν έχεις την ευκαιρία, προσπαθείς να δραπετεύσεις. Αν καταφέρεις να δραπετεύσεις, τρέχεις. Δεν μετανιώνω, δεν κοιτάζω πίσω». Ο Peter θυμάται τον κύκλο της βίας, των εκβιασμών και της καταναγκαστικής εργασίας που έχει ζήσει, ακόμη και ως ανήλικος.
«Δεν υπήρχε καν χώρος για ύπνο στο πάτωμα… Οι άνθρωποι εκεί υποφέρουν». Αναστενάζει καθώς θυμάται τις συνθήκες στις φυλακές της Λιβύης, με ανθρώπους πολλών εθνικοτήτων, κυρίως Αφρικανούς. Όπως λέει υπάρχουν μόνο δύο τρόποι διαφυγής: πληρωμή ή απόδραση. Ο Peter δεν ήταν σε θέση να ζητήσει χρήματα από την οικογένειά του: «Στο Νότιο Σουδάν δεν υπάρχουν χρήματα. Και αν δεν έχεις χρήματα, η μόνη επιλογή είναι να δραπετεύσεις».
Την τελευταία φορά που κατάφερε να δραπετεύσει – την τρίτη και τελευταία φορά, με τη βάρκα που κατέληξε να διασωθεί από το Geo Barents – δούλευε ως απλήρωτος εργάτης κάνοντας οικοδομικές εργασίες στο σπίτι ενός αξιωματικού του στρατού της Λιβύης.
Όταν βρήκε την ευκαιρία έπεισε μερικούς από τους εργάτες να δραπετεύσουν. «Τους είπα: “Αυτή είναι η διέξοδος. Ας σκάψουμε και ας δραπετεύσουμε». Κι έτσι έκαναν. «Σκάψαμε και σκάψαμε και σκάψαμε και καταφέραμε να ξεφύγουμε. Έτσι, κάποιοι από εμάς γλίτωσαν, κάποιοι από εμάς πυροβολήθηκαν, αλλά δεν μπορούσα να επιστρέψω για να τους βοηθήσω, έπρεπε να τρέξω με όλη μου τη δύναμη και να μην κοιτάξω πίσω».
«Αν αργούσατε θα μαζεύατε νεκρούς»
Στην τρίτη προσπάθειά του να διασχίσει τη Μεσόγειο για να ξεφύγει από την κόλαση της Λιβύης, στη μέση της νύχτας, το Geo Barents διέσωσε τη βάρκα στην οποία επέβαινε, μαζί με άλλα 75 άτομα. Ήταν έτοιμη να βυθιστεί. «Αν δεν είχατε εμφανιστεί εκείνη τη στιγμή, θα βρίσκατε μόνο νεκρούς, πιστέψτε με», λέει στην ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο πλοίο Geo Barents.
Στο κατάστρωμα όπου φιλοξενούνται οι επιζώντες, οι άνθρωποι οργανώνονται αυθόρμητα ανά εθνικότητα. Οι περισσότεροι από τους 76 ανθρώπους που διασώθηκαν είναι από την Αίγυπτο, αλλά υπάρχουν επίσης άνθρωποι από την Μπουρκίνα Φάσο, το Μάλι, την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Γουινέα Κόνακρι και το Σουδάν. Ο Peter προσφέρεται να γίνει μεταφραστής για όσους το χρειάζονται, επειδή είναι ένας από τους λίγους διασωθέντες που μιλάει αγγλικά.
«Όταν μεγαλώσω»
Ο Peter παρακολουθεί με ενθουσιασμό μαθήματα ιταλικών από την Candida, την υπεύθυνη επικοινωνίας του σκάφους των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Παίζει, κουβεντιάζει, γυμνάζεται και χοροπηδάει με έναν Αιγύπτιο γυμναστή που βρισκόταν στην ίδια βάρκα με αυτόν όταν διασώθηκαν.
Ο Peter κινείται γύρω από το κατάστρωμα, σχεδόν πάντα χαμογελαστός, με έναν σχεδόν παιδικό αέρα. Μόνο πολύ περιστασιακά εμφανίζεται σκεπτικός. «Από τότε που μπήκα στο πλοίο, σκέφτομαι τι έπρεπε να περάσω στη Λιβύη. Ήταν δύσκολο. Ήταν δύσκολο». Δεν είχε ακόμα το χρόνο να το επεξεργαστεί. «Όταν μεγαλώσω, θέλω να θυμηθώ πώς τα αντιμετώπισα όλα αυτά στο παρελθόν…»
Μια νέα, αβέβαιη φάση
Μετά από μέρες αναμονής πάνω στο πλοίο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για νέα, ανακοινώνεται τελικά ότι το ασφαλές λιμάνι αποβίβασης θα είναι το Taranto της Ιταλίας. Η συντριπτική πλειοψηφία γιορτάζει με αγκαλιές και χορό, αλλά μερικοί παραμένουν σιωπηλοί.
Αυτές οι 10 ημέρες στο πλοίο Geo Barents, κατά τη διάρκεια των οποίων μπόρεσαν να ξεκουραστούν και να αισθανθούν ασφαλείς, ήταν ένα σύντομο διάλειμμα από τα ταξίδια του Peter. Ταξίδια που ήταν πολύ μεγάλα και πολύ δύσκολα. Μόνο τώρα οι επιζώντες φαίνεται να συνειδητοποιούν ότι αποβίβαση σημαίνει επιτέλους άφιξη στην Ευρώπη. Και ότι το ταξίδι τους συνεχίζεται για άλλη μια φορά, με ένα νέο στάδιο αβεβαιότητας.
*Peter δεν είναι το πραγματικό όνομα του ανηλίκου. ‘Έχει αλλάξει για λόγους ασφαλείας.
