COVID-19 
Το ημερολόγιο έδειχνε 31 Ιανουαρίου 1996 όταν ο επίλογος της κρίσης των Ιμίων γραφόταν με τον χειρότερο τρόπο για την Ελλάδα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι κανείς δεν ξεχνά. Είκοσι επτά χρόνια μετά, το europost.gr φέρνει στο φως άγνωστες πτυχές εκείνης της νύχτας.
Η κρίση των Ιμίων κορυφώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 31ης Ιανουαρίου 1996, σε μια εποχή που η κυβέρνηση Σημίτη έκανε τα πρώτα της βήματα, φέρνοντας Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα ένοπλης σύρραξης.
Το επεισόδιο εντάσσεται στο πλαίσιο των Ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο, που εμφανίσθηκαν δυναμικά στο προσκήνιο μετά τη Μεταπολίτευση. Η Ελλάδα αναγνωρίζει ως μόνη διαφορά της με τη γείτονα την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, ενώ η Τουρκία θέτει τα θέματα του εναερίου χώρου (αναγνωρίζει 6 και όχι 10 μίλια), του FIR Αθηνών, της αποστρατιωτικοποίησης των νήσων του Αιγαίου και με την κρίση των Ιμίων το καθεστώς κάποιων βραχονησίδων («Γκρίζες Ζώνες»).
Τα Ίμια (Καρντάκ στα Τουρκικά) είναι δύο μικρές ακατοίκητες βραχονησίδες μεταξύ του νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων και των νοτιοδυτικών ακτών της Τουρκίας. Απέχουν 3,8 ναυτικά μίλια από το Μποντρούμ (Αλικαρνασσός) της Τουρκίας, 5,5 ν.μ. από την Κάλυμνο και 2,5 ν.μ. από το πλησιέστερο Ελληνικό έδαφος, τη βραχονησίδα Καλόλιμνος.
Τα Ίμια παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, ακολουθώντας την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Τουρκικό Κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά αυτά. Η αμφισβήτηση της Ελληνικότητας των Ιμίων ξεκίνησε από ένα ναυτικό ατύχημα που συνέβη στις 25 Δεκεμβρίου 1995. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να εφαρμόσουν για την περίσταση τη δική τους ερμηνεία στη Συνθήκη της Λωζάνης (1923), με την οποία είχαν παραχωρηθεί τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία στο σύνολό τους και όχι ονομαστικά, και να αμφισβητήσουν την Ελληνική κυριαρχία κάποιων βραχονησίδων.
Το Χρονικό της Κρίσης
25 Δεκεμβρίου 1995: Το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσαράζει σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια και εκπέμπει σήμα κινδύνου. Ο πλοίαρχός του αρνείται βοήθεια από το Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και ότι οι μόνες αρμόδιες είναι οι αρχές της χώρας του.
26 Δεκεμβρίου 1995: Το Λιμεναρχείο Καλύμνου ενημερώνει το Υπουργείο Εξωτερικών και αυτό με τη σειρά του το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ότι αν δεν παρέμβει ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδυνεύσει.
27 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ενημερώνει την Ελληνική πρεσβεία ότι, ανεξαρτήτως του ποιος θα ανελάμβανε τη διάσωση του πλοίου, υπήρχε θέμα γενικότερα.
28 Δεκεμβρίου 1995: Δύο Ελληνικά ρυμουλκά αποκολλούν το Τουρκικό φορτηγό και το οδηγούν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το πρωί της ίδιας μέρας ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα Ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με Ελληνικά μαχητικά. Με Ελληνική βοήθεια, ο Τούρκος πιλότος διασώζεται.
29 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών εκμεταλλεύεται την κατάσταση και επιδίδει ρηματική διακοίνωση στο αντίστοιχο Ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.
9 Ιανουαρίου 1996: Το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών απαντά με καθυστέρηση, απορρίπτοντας τη διακοίνωση.
15 Ιανουαρίου 1996: Παραιτείται ο Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που νοσηλεύεται στο «Ωνάσειο».
16 Ιανουαρίου 1996: Το Υπουργείο Εξωτερικών αντιλαμβανόμενο το παιγνίδι των Τούρκων και ζητά αυξημένα μέτρα επαγρύπνησης στην περιοχή των Ιμίων από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
19 Ιανουαρίου 1996: Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ εκλέγει νέο πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Σημίτη.
26 Ιανουαρίου 1996: Ο δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός της αμφισβήτησης της ελληνικότητας των Ιμίων, υψώνει την ελληνική σημαία σε ένα από τα δύο νησιά, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου, τον ιερέα και δύο κατοίκους του νησιού. Θα κατηγορηθεί αργότερα από τους συντρόφους του στο ΠΑΣΟΚ ότι ήταν αυτός που έριξε λάδι στη φωτιά.
27 Ιανουαρίου 1996: Δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ» στη Σμύρνη μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια. Υποστέλλουν την Ελληνική σημαία και υψώνουν την Τουρκική. Η όλη επιχείρηση βιντεοσκοπείται και προβάλλεται από το τηλεοπτικό κανάλι της «Χουριέτ».
28 Ιανουαρίου 1996: Το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού «Αντωνίου» κατεβάζει την Τουρκική σημαία και υψώνει την Ελληνική. Το βράδυ Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τα παραπλέοντα εκεί Τουρκικά πολεμικά. Η πολιτική εντολή προς τους Έλληνες στρατιωτικούς είναι να αποφευχθεί κάθε κλιμάκωση της έντασης.
29 Ιανουαρίου 1996: Ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, στέλνει μήνυμα προς τη Τουρκία, ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Η πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ ζητά διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των βραχονησίδων του Αιγαίου. Τουρκικά πολεμικά παραβιάζουν τα Ελληνικά χωρικά ύδατα και πλησιάζουν τα Ίμια. Γίνονται διαβήματα από την Ελλάδα σε Ε.Ε. και ΗΠΑ.
30 Ιανουαρίου 1996: Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Του εκφράζει την Ελληνική θέση ότι η χώρα μας δεν επιθυμεί την ένταση, αλλά εφόσον προκληθεί θα αντιδράσει δυναμικά. Η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να αποσύρει το άγημα, όχι όμως και την Ελληνική σημαία. Στα Ίμια σπεύδουν τα πολεμικά πλοία «Ναυαρίνο» και «Θεμιστοκλής».
Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών δηλώνει ότι υπάρχουν και άλλα νησιά του Αιγαίου με ασαφές νομικό καθεστώς και δεν αποδέχεται την Ελληνική πρόταση (αποχώρηση του αγήματος, όχι και της σημαίας).
31 Ιανουαρίου 1996
00:00 Συγκαλείται σύσκεψη στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Ο Υπουργός Εξωτερικών, Θεόδωρος Πάγκαλος, φθάνει καθυστερημένα, επειδή παίρνει μέρος σε τηλεοπτική εκπομπή.
01:40 Στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι Τούρκοι κομάντος αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια.
04:30 Ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού απονηώνεται από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Επικρατούν άσχημες καιρικές συνθήκες.
04:50 Το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περί τους 10 Τούρκους κομάντος με τη σημαία τους.
Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος αναφέρει βλάβη και χάνεται από τα ραντάρ. Αργότερα θα ανασυρθούν νεκρά και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν. Σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η επίσημη άποψη του Ελληνικού Κράτους ήταν ότι το σκάφος κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου. Ωστόσο, στην Ελλάδα υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Ναυτικό είτε από τους Τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί και ότι το γεγονός αποκρύφθηκε, προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη ή ακόμα και σε πόλεμο.
06:00 Οι Αμερικανοί διά του Υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ επιβάλλουν και στις δύο πλευρές τη θέλησή τους. «No ships, no troops, no table-flags» διαμηνύουν ή σε πιο κομψή διπλωματική γλώσσα να ισχύσει το status quo ante. Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια.
Η Κρίση των Ιμίων δεν είχε συνέπειες ως προς το καθεστώς των νησιών. Ωστόσο, έδωσε αφορμή στην Τουρκία να θέσει ζήτημα «Γκρίζων Ζωνών» στο Αιγαίο, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετά νησιά και να θέσει ένα ακόμη θέμα στην ατζέντα των Ελληνοτουρκικών διαφορών. Παρόλα αυτά, η Ελληνική πλευρά δεν αποδέχτηκε ποτέ την ύπαρξη τέτοιου θέματος, επικαλούμενη τις Διεθνείς Συνθήκες.
Τα γεγονότα στα Ίμια κλόνισαν την αξιοπιστία της Ελληνικής κυβέρνησης, ειδικά όταν ο Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ευχαρίστησε από το βήμα της Βουλής τους Αμερικανούς για τον καταλυτικό τους ρόλο στην αποκλιμάκωση της έντασης.
Δείτε το βίντεο με τις ευχαριστίες Σημίτη στις ΗΠΑ
Νίκος Αρβανίτης: 1996-2023: Από τα Ίμια στις «Γκρίζες Ζώνες» της Θράκης
«Το 2023 εκτιμάται ότι θα είναι η χρονιά που θα καταρρεύσουν όλα τα μυθεύματα γύρω από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, και ειδικά εκείνα που έχουν λάβει την μορφή περισπούδαστων αναλύσεων και ακαδημαϊκών κειμένων δίνοντας την θέση τους στην αντικειμενική αξιολόγηση της μακραίωνης τουρκικής απειλής», λέει χαρακτηριστικά ο αναλυτής και διεθνολόγος Νίκος Αρβανίτης και συνεχίζει.
«Η ελληνική κοινωνία προσμετρά στα χρόνια της κρίσης και τις επιπτώσεις ενός ακήρυχτου και πολυδιάστατου πολέμου που ξεκίνησε από τα Ίμια, όταν η Άγκυρα διεκδίκησε με στρατιωτικά μέσα ελληνικό έδαφος και για πρώτη φορά δημιούργησε τετελεσμένο εισάγοντας μονομερώς στην εξωτερική της πολιτική τη θεωρία των “γκρίζων ζωνών”.
Από το 1996 μέχρι το 2020 η αντιπαράθεση Ελλάδας – Τουρκίας είχε εισέλθει σε κατάσταση γνωστή ως “ενδοπολεμική αποτροπή” (“intrawar deterrence”) με πεδία αναφοράς το Αιγαίο, την Θράκη και την Κύπρο που συμπεριλαμβάνει τις “γκρίζες ζώνες”, την κατάληψη απομακρυσμένων ελληνικών εδαφών, τον έλεγχο ελληνικού κυριαρχικού χώρου και κατάληψη μέρους της μη κατεχόμενης Κύπρου ή και όλης της Κύπρου.
Το διαμορφωθέν “δόγμα ασφαλείας”, επικεντρώθηκε στις προσπάθειες εξισορρόπησης της τουρκικής απειλής απόρροια των επιλογών του συνόλου της ελληνικής πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας που προσπάθησε να “εκλογικεύσει” την αναπροσαρμοζόμενη τουρκική προκλητικότητα αποσκοπώντας στην αποτροπή μιας γενικευμένης σύρραξης. Αυτή η τακτική ,όμως, επέτρεψε στον προαιώνιο αντίπαλο των Ελλήνων να εκπληρώνει μικρούς ή μεσαίους πολιτικούς στόχους μέσα από ένα πλέγμα απειλών ή ενεργειών “χαμηλής έντασης”!».
Στρατηγικό σχέδιο Γκρίζων Ζωνών
Στην συνέχεια ο κ. Αρβανίτης τονίζει ότι η Τουρκία θέλει να δημιουργήσει Γκρίζες Ζώνες κατά τα πρότυπα των Ιμίων. Ειδικότερα εξηγεί, «Η τουρκική επιθετική πολιτική είχε διαμορφώσει το στρατηγικό σχέδιό της για την δημιουργία Γκρίζων Ζωνών στην Θράκη κι αυτό προσπάθησε να το υλοποιήσει τον Μάρτιο του 2020 κατά τα πρότυπα των Ιμίων, με την εργαλειοποίηση των παρατύπων μεταναστών, χωρίς να υπολογίζει ότι οι Θρακιώτες θα έδιναν την δική τους Μάχη του Έβρου.
Ο τουρκικός παράγοντας ενισχύει οτιδήποτε μπορεί να συμβάλει στην ρευστοποίηση της ελληνικής κυριαρχίας στην Θράκη, ακόμη και μέσω της “τοποθέτησης” στα εδάφη αυτά πληθυσμιακών ομάδων που θα μπορούσαν να δράσουν αποσταθεροποιητικά, για αυτό τον λόγο προσπαθεί να διαχειρισθεί και τους μηχανισμούς της λαθρομετανάστευσης και του διεθνοποιημένου οργανωμένου εγκλήματος με απολήξεις ακόμη κι εντός της ελληνικής επικράτειας.
Ανεξάρτητα από την στάση του πολιτικού δυναμικού της χώρας και τις συμφωνίες που έχουν συναφθεί στα πλαίσια των διεθνών σχέσεων της ΕΕ, η Ελλάδα δεν ηττήθηκε στον Έβρο το 2020 (όπως συνέβη στα Ίμια) κι έτσι ανετράπησαν οι σχεδιασμοί της γείτονος και των υποστηρικτών της για επίσπευση του σχεδίου των Γκρίζων Ζωνών στην Θράκη, χωρίς όμως να εγκαταλείπει τα σχέδιά της στα πλαίσια του κηρυχθέντος πολυεπίπεδου υβριδικού ελληνοτουρκικού πολέμου.
Η δημιουργία «Γκρίζων Ζωνών» στην Θράκη και τα βασικά στάδια
1. Την επιβολή του δικτύου των παρακρατικών και παραθρησκευτικών εκπροσώπων του πολιτικού ισλάμ υπό την ηγεσία των παρατύπων παραμουφτήδων
2. Την παγίωση των παραλλήλων δομών (σε θρησκεία, εκπαίδευση, οικονομία, υγεία, κοινωνία κ.α.)
3. Την διαμόρφωση ενός περιφερειακού στρατηγικού πυλώνα θρησκευτικής και πολιτικής επιρροής από όπου θα εκπονείται η τακτική σχεδίων διαστρέβλωσης της πραγματικότητας στην Θράκη προκειμένου να επιτύχει
4. Την διαφοροποίηση της Μειονότητας στοχεύοντας στην κοινωνική συνοχή της Θράκης, εφαρμόζοντας αφομοιωτική τακτική απέναντι σε όσους διαφοροποιούνται από το αφήγημα της “εθνικής ομογενοποίησης” και “τουρκοποίησης της Μειονότητας”
5. Την καλλιέργεια κλίματος αποσχιστικού εθνικισμού που ίσως παραπέμπει στο μακρινό μέλλον στην “Αρχή της Αυτοδιάθεσης” την οποία δεν αποκλείεται να επικαλεσθεί η Τουρκία όταν οι συνθήκες φανούν πρόσφορες για αυτήν. Δεν έχει αποκρύψει άλλωστε, η Τουρκία ότι θεωρεί ως προέκτασή της την Δυτική Θράκη
6. Την προετοιμασία κατάλληλου κλίματος στα διεθνή fora.
Το τοπικό πολιτικό δυναμικό καλείται να δώσει συγκεκριμένες λύσεις σε ζητήματα που αφορούν στην παραγωγική και δημογραφική ερήμωση, την φυγή του ενεργού πληθυσμού από τους οικισμούς, τα χωριά και τις κωμοπόλεις προς τα αστικά κέντρα, και την ενίσχυση του αισθήματος ασφαλείας στον γενικό πληθυσμό που δεν επιτυγχάνεται μόνο με έναν “φράκτη”.
Η διαφαινόμενη δημιουργία “προνομιακών ζωνών” για τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ στο νομό Έβρου με την στρατιωτικοποίηση του Λιμένα Αλεξανδρούπολης συμπληρώνουν τους μηχανισμούς εκείνους που υποκαθιστούν την ενδογενή αποτρεπτική ισχύ της χώρας έναντι ξένου επιβουλέα καθώς ζητήματα Εθνικής Ασφάλειας ενδέχεται να βρίσκουν εμπόδια σε σχέδια διεθνοποίησης ή διεθνών ανταγωνισμών.
Μέχρι σήμερα δεν είναι ξεκάθαρη η στάση των ΗΠΑ ή της ΕΕ έναντι της τουρκικής απειλής που αντιμετωπίζει η χώρα μας, τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και μακροσκοπικά, ενώ δεν ξέρουμε πώς η κυβέρνηση εκτιμά ότι η προβληθείσα στρατιωτική, αμυντική και δημόσια διπλωματία θωρακίζουν την Ελληνική Κυριαρχία στον Έβρο, την ίδια στιγμή που η Θράκη αποκτά έναν post-μεταψυχροπολεμικό γεωπολιτικό ρόλο που δεν προκύπτει ότι είναι συμβατός με το Ελληνικό Εθνικό Συμφέρον.
Στην ευρύτερη θεώρηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και με τις πολυδιαφημιζόμενες διερευνητικές επαφές θυμόμαστε τις δεσμεύσεις Σημίτη στο Ελσίνκι (τις οποίες ενταφίασε ο Κώστας Καραμανλής) ο οποίος είχε δεχθεί μειωμένη αιγιαλίτιδα ζώνη για την Θράκη, την Θάσο και την Σαμοθράκη και είναι αυτές ακριβώς οι δεσμεύσεις που είναι αρεστές σε εταίρους μας στην ΕΕ!
Εκ των ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι επιβάλλεται η αναγκαιότητα συντονισμού των Συμβουλίων Εθνικής Ασφαλείας και Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής χωρίς βεβαίως να διαλάθει της προσοχής μας ότι οι “αδύναμες ηγεσίες” πιεζόμενες υπό το βάρος του δικού τους εσωτερικού ακροατηρίου, τείνουν προς τον κατευνασμό και την “διατήρηση ισορροπιών”, επιλέγοντας το χαμηλότερο δυνατό πολιτικό κόστος.
Εμείς, οι απλοί άνθρωποι, έχουμε χρέος να μην ξεχνάμε όλους τους Έλληνες Ήρωες των Ενόπλων Δυνάμεων που σκοτώθηκαν εν ώρα καθήκοντος: ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος, ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, ο σμηναγός Κώστας Ηλιάκης, ο υποσμηναγός Νίκος Σιαλμάς, οι σμηναγοί Αθανάσιος Μπατσάρας και Γιώργος Μπαλταδώρος, δεν “χάθηκαν” στο Αιγαίο, θυσιάσθηκαν για όλους εμάς. Και Είναι Αθάνατοι!».
