COVID-19 
Η μετάλλαξη “Όμικρον” του κορωνοϊού – που εντοπίστηκε στη Μποτσουάνα και… βαφτίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) το απόγευμα της Παρασκευής (26.11.2021)– προστέθηκε στη μακρά λίστα των μεταλλάξεων και έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα που βρίσκεται μπροστά στο… άγνωστο.
Νέα σημαντική προειδοποίηση έρχεται από ακόμη έναν κορυφαίο υγειονομικό φορέα για την υψηλή μεταδοτικότητα της μετάλλαξης Omicron. Ο κίνδυνος να εξαπλωθεί στην Ευρώπη η νέα παραλλαγή που εντοπίστηκε στη Νότια Αφρική είναι «υψηλός έως πολύ υψηλός» ανακοίνωσε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (ECDC).
Στην έκθεση εκτίμησης του κινδύνου το ECDC αναφέρει ότι «το γενικό επίπεδο κινδύνου για την ΕΕ και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο» όσον αφορά αυτή τη νέα παραλλαγή του SARS-CoV-2, κρίνεται υψηλό έως πολύ υψηλό».
Εκτός από τη Νότια Αφρική, κρούσματα της Omicron έχουν καταγραφεί στο Μαλάουι, το Ισραήλ (ένα πρόσωπο που έφτασε στη χώρα από το Μαλάουι), το Χονγκ Κονγκ και το Βέλγιο.
Ανησυχητική χαρακτήρισε, νωρίτερα, τη νέα απειλητική αφρικανική μετάλλαξη, τη γνωστή ως μετάλλαξη της Μποτσουάνας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μετά την έκτακτη συνεδρίαση.
Μετονόμασε την παραλλαγή σε Omicron ( Όμικρον) σύμφωνα με το ελληνικό αλφάβητο, δίνοντας όνομα όπως συνέβη και με τις άλλες μεταλλάξεις.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, οι πρώτες ενδείξεις υποδηλώνουν ότι η παραλλαγή αυτή επιφέρει μεγαλύτερο κίνδυνο επαναμόλυνσης, σε σύγκριση με τις άλλες «παραλλαγές ανησυχίας».
Τα κρούσματα της Όμικρον φαίνεται ότι αυξάνονται σχεδόν σε όλες τις επαρχίες της Νότιας Αφρικής.
Οι ειδικοί μιλούν για μια από τις πιο επικίνδυνες μεταλλάξεις, ενώ αγωνία εκφράζεται για τα εμβόλια και την αποτελεσματικότητά τους απέναντι στην παραλλαγή.
Η συγκεκριμένη αφρικανική παραλλαγή θεωρείται ιδιαίτερα μολυσματική γιατί ενσωματώνει στο εσωτερικό της 32 μεταλλάξεις. Ήδη έχουν εντοπιστεί σε αφρικανικές χώρες πάνω από 50 κρούσματα του στελέχους, ενώ έχει εισχωρήσει και στην Ευρώπη με τον εντοπισμό ενός περιστατικού.
Ελεύθερη πτώση καταγράφηκε στις διεθνείς χρηματηστηριακές αγορές μετά την εξέλιξη στο υγειονομικό πεδίο, με την τιμή του πετρελαίου να καταγράφει «βουτιά» 10%.
Το καλό σενάριο
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η μεταδοτικότητά του κορονοϊού έχει ήδη κορυφωθεί. Ο Φρανσουά Μπαγιού, διευθυντής του Γενετικού Ινστιτούτου στο University College London, λέει ότι το R0 (ο αριθμός αναπαραγωγής σε έναν πλήρως εκτεθειμένο πληθυσμό) των ενδημικών κορωνοϊών που κυκλοφορούσαν πριν από το Sars-Cov-2 ξεπέρασε το 7, μετά από δεκαετίες φυσικής επιλογής.
Δεδομένου ότι η μετάλλαξη Δέλτα έχει R0 μεταξύ 6 και 7 -υπερδιπλάσιο από αυτό του αρχικού στελέχους που προέκυψε από την Γουχάν της Κίνας- η κυρίαρχη παραλλαγή μπορεί να μην έχει “πολλά περιθώρια για να γίνει πιο μεταδοτική βραχυπρόθεσμα”, εκτιμά.
Ο Μπαγιού εκτιμά ότι η Sars-Cov-2 θα περιπέσει σε ένα μοτίβο όπου θα “εξελίσσεται αργά γύρω από το ανοσοποιητικό σύστημα” στη διάρκεια μιας δεκαετίας αντί να προχωρά σε “συνεχή άλματα της μεταδοτικότητας”. Η ίδια, μακράς διάρκειας, “παρατεταμένη” εξέλιξη παρατηρείται στη γρίπη και στους εποχικούς κορωνοϊούς.
Το κακό σενάριο
Ωστόσο, οι επιστήμονες εξακολουθούν να ανησυχούν για μια ξαφνική μετάλλαξη του ιού, που θα εκτροχιάσει την παγκόσμια αντίδραση στην πανδημίας και ιδίως τον εμβολιασμό.
Το στέλεχος “Όμικρον”, το οποίο εξαπλώνεται στη Νότια Αφρική και στην Μποτσουάνα, εγείρει τέτοιες ανησυχίες: Ο λόγος είναι ότι πολλές από τις 50 παραλλαγές του (32 από τις οποίες βρίσκονται στην πρωτεΐνη – ακίδα) σχετίζονται με την ικανότητα να αποφεύγει το ανοσοποιητικό σύστημα και να εξαπλώνεται γρηγορότερα.
Ο Τούλιο ντε Ολιβέϊρα, διευθυντής του Κέντρου Αντιμετώπισης Επιδημιών και Καινοτομίας στη Νότια Αφρική, φοβάται ότι η νέα μετάλλαξη ήταν η αιτία για περίπου το 90 τοις εκατό των 1.100 κρουσμάτων που καταγράφηκαν την Τετάρτη στην επαρχία Gauteng της χώρας.
“Το βασικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι ποια ακριβώς είναι η επίδραση [της παραλλαγής] στα εμβόλια”, αναφέρει.
Από την πλευρά του, ο Σλάβομιρ Κιούμπικ, ειδικός στην έρευνα γονιδιωματικής στο Ινστιτούτο Sophia Genetic της Γενεύης, υποστηρίζει ότι η ισχύς μίας μετάλλαξης κρίνεται τελικά μόνο από τον τρόπο που “αυτή μεταδίδεται στον πραγματικό κόσμο”.
“Έχει να κάνει με γονίδια, με το περιβάλλον και με την τύχη… Εάν έχετε μια “ισχυρή” μετάλλαξη αλλά δεν τη μεταδώσετε ποτέ, τότε αυτή δεν θα εξαπλωθεί ποτέ”, λέει.
Ωστόσο ακόμα και αν το στέλεχος “Όμικρον” εξασθενήσει, θα εμφανιστούν άλλα. Ο Venky Soundararajan, επικεφαλής επιστήμονας στη Nference, εταιρείας ανάλυσης δεδομένων, ανησυχεί ότι ένα αποτέλεσμα του εμβολιασμού ήταν ότι ίσως έχει οδηγήσει τον ιό σε “γενετικό αδιέξοδο” αναγκάζοντάς τον να δημιουργήσει μια “παραλλαγή διαφυγής” ικανή να αποφεύγει το ανοσοποιητικό σύστημα.
“Τα εμβόλια είναι θεϊκό δώρο ως προς την ικανότητά τους να σταματήσουν τις λοιμώξεις και τις σοβαρές ασθένειες, αλλά παραδόξως αυξάνουν επίσης την ανάγκη να παρακολουθούμε αυτές τις πολύ συγκεκριμένες, μεταλλάξεις”, αναφέρει.
“Μπορεί να αχρηστεύσει τα εμβόλια”
Ο Αλέξανδρος Ζαφειρόπουλος, επίκουρος καθηγητής Κλινικής Ιολογίας, τόνισε στην εκπομπή “Live News” πως “το σίγουρο είναι ότι το εν λόγω στέλεχος φέρει μεταλλαγές που είναι πολύ ανησυχητικές γιατί αλλάζει σε περιοχές κρίσιμες για τον ιό, τα εμβόλια και τα μονοκλωνικά αντισώματα, δηλαδή μπορούν να αχρηστευτούν πριν καν τα χρησιμοποιήσουμε”.
“Η περιοχή που χρησιμοποιείται για τον σχεδιασμό των εμβολίων είναι το γονίδιο S του αρχικού στελέχους. Αυτή η ακίδα πλέον έχει 32 νέες μεταλλάξεις. Είναι φοβερός αυτός ο αριθμός μέσα σε ένα στέλεχος. Ο κάθε ιός έχει το δικό του ρυθμό μετάλλαξης. Οσο επιτρέπουμε να διασπείρεται, εισάγει μεταλλάξεις στο γονιδίωμά του”.
“Πρέπει να θωρακιστούμε”
Από την πλευρά του, ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής ΑΠΘ, τόνισε πως
“έχει μείνει ανοχύρωτη η Αφρική έχοντας πολύ χαμηλό επίπεδου εμβολιασμού, στο 7,5 %, με αποτέλεσμα να είναι γόνιμο έδαφος για νέου είδους μεταλλάξεις”.
“Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αβεβαιότητες και ανησυχία για τη μετάλλαξη της Μποτσουάνα και δεν γνωρίζουμε εάν η λοιμωτοξικότητά της είναι σημαντική, η αλήθεια είναι ότι πολύ σωστά κάνουμε να αποκλείσουμε οδούς έκθεσης, με το σταμάτημα των πτήσεων και τον έλεγχο των συνόρων. Ταυτόχρονα, εφόσον έχει περάσει στην Ευρώπη, στο Βέλγιο, περιμένω να μην εμφανιστεί από τη Νότια Αφρική, αλλά από άλλη χώρα”.
“Πηγαίνουμε σε μία κατάσταση που θα πρέπει να ανασκουμπωθούμε σαν επιστημονική κοινότητα παγκοσμίως. Όσο αφήνουμε κενά στην άμυνα, τόσο περισσότερο δίνουμε χώρο στον εχθρό να γίνει πιο δυνατός. Θα πρέπει να θωρακιστούμε και γι’ αυτό λέω πως η αύξηση του ρυθμού εμβολιασμού και της τρίτης δόσης είναι βασικά συστατικά αυτής της άμυνας”, κατέληξε.
