COVID-19 
Της Μαρίας Παπαπαναγιώτου*
Σχεδόν σ’ όλες τις χώρες, ο Ιούνιος ανοίγει την αυλαία του τουρισμού, στο δεύτερο, πλέον καλοκαίρι του COVID19, με την διεθνή προσδοκία αυτό να συμπίπτει με την οριστική έξοδό μας από την πανδημία.
Την ίδια ώρα η Βρετανία δηλώνει διπλασιασμό των μολύνσεων της Ινδικής μετάλλαξης στο βρετανικό πληθυσμό και, εκφράζει αβεβαιότητα σχετικά με το τέλος του κορωνοϊού, ενώ διατηρεί αυστηρούς ακόμη τους περιορισμούς στην ταξιδιωτική κίνηση και κρούει τον κώδωνα στη διεθνή κοινότητα για τη σημασία των μεταλλάξεων. To Ηνωμένο Βασίλειο καταγγέλλει ότι δεν είναι επαρκής η διεθνή συνεργασία στην ανταλλαγή επιστημονικής πληροφορίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των μεταλλάξεων και παραλλαγών που «γεννά» ο πανδημικός ιός όσο περιορίζεται διεθνώς από τον εμβολιασμό .
Και εκτός από μη επαρκή, η Βρετανία χαρακτηρίζει και αδιαφανή την ανταλλαγή δεδομένων για την ύπαρξη και κινητικότητα των παραλλαγών σε διεθνές επίπεδο, ειδικά δε από Ευρωπαϊκές χώρες που διεκδικούν μεγάλη πίτα από τα ταξίδια διακοπών των Βρετανών τουριστών στους μήνες που ακολουθούν . Τις χώρες αυτές, μια εκ των οποίων και η Ελλάδα , οι Βρετανοί επιστήμονες της Οξφόρδης αποκαλούν «τυφλά σημεία» και με βρετανικά δημοσιεύματα υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα της γονδιωματικής επιτήρηση που απαιτείται σε παγκόσμιο επίπεδο για την με την καταγραφή και αποτύπωση των μεταλλάξεων που μπορεί να κρίνουν την υποχώρηση ή αναζωπύρωση της πανδημίας σε επίπεδο εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο Δεν υπάρχει σαφής εικόνα αυτή την ώρα για την εμφάνιση και τη διάδοση νέων παραλλαγών στην Ευρώπη, δηλώνει η Βρετανία, και δείχνει χώρες, μεταξύ των οποίων πρωτοστατεί η Ελλάδα που κινδυνεύουν να εξάγουν επικίνδυνες παραλλαγές και μεταλλαγμένα στελέχη του κορωνοϊού στην Βρετανία μέσω των ταξιδιωτών.
«Οι Βρετανοί παραθεριστές κινδυνεύουν να φέρουν νέες παραλλαγές στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτό το καλοκαίρι, καθώς τα «τυφλά σημεία» στην Ευρώπη δυσκολεύουν να καταδείξουν ποιες χώρες φιλοξενούν νέες μεταλλαγμένες μορφές του ιού», προειδοποίησαν οι επιστήμονες, με δηλώσεις τους στον βρετανικό τύπο, που αναφέρουν ως παράδειγμα και την Ελλάδα, και τα οποία σύμφωνα με πληροφορίες του europost.gr προκάλεσαν αναστάτωση σε στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης .
Η αδιαφάνεια στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση της αλληλούχισης, και στα δεδομένα της παρακολούθησης των παραλλαγών προκαλεί δυσπιστία σε τουριστικές αγορές όπως της Βρετανίας , αλλά και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, στις ΗΠΑ, στον Καναδά και την Αυστραλία.
«Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δημιουργήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο γονιδιωματικής παρακολούθησης που έχει επιτρέψει στις αρμόδιες Αρχές να εντοπίσουν νέες παραλλαγές όταν εμφανιστούν, σε αντίθεση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες που ακόμη προσπαθούν να αυξήσουν τις δυνατότητές τους στην γονιδιωματική επιτήρηση, αναφέρει το Independent.
Η ικανότητα αποτελεσματικής αλληλούχισης περιστατικών Covid και της δημοσιοποίησης γονιδιωματικών δεδομένων από χώρες που αποτελούν ταξιδιωτικούς προορισμούς, είναι βασικός παράγοντας που λαμβάνεται υπόψη από την βρετανική κυβέρνηση όταν αξιολογεί ποιες χώρες θα προσθέσει στον πράσινο κατάλογο των χωρών της Βρετανίας. Λαμβάνονται επίσης υπ’ όψιν και οι πιθανοί ευρύτεροι κίνδυνοι μετάδοσης της μόλυνσης στην κοινότητα που μπορεί να υπάρχουν στις χώρες αυτές, τα εβδομαδιαία ποσοστά επίπτωσης, και η παρουσία «παραλλαγών ανησυχίας» (VoC ).
Η Νιγηριανή μετάλλαξη του Κέντρου των Αθηνών κατατάσσεται προς το παρόν στις παραλλαγές ενδιαφέροντος (VoΙ), όμως η εκρηκτική διασπορά της Β.11318 που την έχει ωθήσει να εκτοπίσει στην Αττική την Βρετανική μετάλλαξη – όπως και άλλες παραλλαγές όπως η ινδική, ( έχει φθάσει στο 32% προς το παρόν, με 68% της Βρετανικής στο λεκανοπέδιο), όπως πρώτο μετέδωσε το europost.gr, δεν γνωρίζουμε ακόμη πόσο θα επηρεάσει την αξιολόγηση μας από το εξωτερικό, ή πόσο ικανοποιητική κρίνεται επί του παρόντος η γονιδιωματική επιτήρηση που πραγματοποιούμε ως χώρα.
Στον παγκόσμιο ιστότοπο του Gisaid (Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για την Κοινοποίηση όλων των δεδομένων γρίπης) δημοσιευονται τα δεδομένα αλληλούχισης ανά χώρα, τα οποία όμως δείχνουν, όπως επί λέξει δημοσιεύει το Independent ότι οι αρμόδιες Αρχές της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ελλάδας (χώρες από τις πιο δημοφιλείς ως ταξιδιωτικούς προορισμούς για ταξιδιώτες του Ηνωμένου Βασίλειου) δημοσιοποιούν μόλις το 0,805 τοις εκατό, 0,669 τοις εκατό, 0,67 τοις εκατό και 0,437 τοις εκατό για την Ελλάδα(!), ενώ το απαιτούμενο ποσοστό για δεδομένα αλληλούχισης επί των καταγεγραμμένων κρουσμάτων είναι 5% για να εντοπιστούν μεταλλάξεις ιών και να προσφέρουν μια σαφή εικόνα της εξάπλωσης νέων παραλλαγών. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 9,34 τοις εκατό των μολύνσεων προσδιορίζεται με αλληλουχία και μεταφορτώνεται στο Gisaid.
Το Ινστιτούτο Wellcome Sanger, το οποίο βοηθά στη διαχείριση των εργασιών του Cog-UK, δήλωσε ότι υπάρχει «επείγουσα ανάγκη να αυξηθεί η ικανότητα αλληλουχίας σε όλες τις περιοχές του κόσμου» και να κοινοποιηθούν δεδομένα «γρήγορα και αποτελεσματικά» μεταξύ των χωρών, βοηθώντας μ’ αυτό τον τρόπο ταυτόχρονα στη λήψη αποτελεσματικών μέτρων από τις χώρες για την αντιμετώπιση νέων απειλών.
«Συνειδητοποιήσαμε βασικά πόσο λίγα γονιδιωματικά δεδομένα είναι διαθέσιμα επισήμως και δημοσίως σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες», δήλωσε ο Άρης Κατζουράκης, ειδικός καθηγητής της γονιδιωματικής επιτήρησης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο οποίος πρόσθεσε ότι η ομάδα εμπειρογνωμόνων από την Οξφόρδη ήλπιζε να πραγματοποιήσει ανάλυση της εξάπλωσης παραλλαγών σε όλη την Ευρώπη, αλλά δεν είναι σε θέση να το πράξει λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας δεδομένων παρακολούθησης.
Εξέφρασε επίσης την ανησυχία ότι ορισμένες χώρες ενδέχεται να πραγματοποιούν γονδιδωματική επιτήρηση , αλλά στη συνέχεια να μην τις μοιράζονται άμεσα με δημόσιες πηγές όπως η Gisaid. Στην Ελλάδα, περίπου 13.000 γονιδιώματα έχουν υποβληθεί σε αλληλουχία από τις αρχές υγείας, από 393.538 περιπτώσεις, δήλωσε ο καθηγητής Κατζουράκης, αλλά μόνο 1.718 από αυτά έχουν μεταφορτωθεί στο Gisaid.
Η κοινοποίηση των δεδομένων γονδιωματικής επιτήρησης κάτυι που από τους ειδικούς Δημόσιας Υγείας παγκοσμίως και Αντιμετώπισης της Πανδημίας κρίνεται αναγκαία περισσότερο από ποτέ για την έξοδο μας από την παγκόσμια επιδημία. Το Cog-UK είπε ότι παρατηρείται « καθυστέρηση μεταξύ των γονιδιωμάτων που ακολουθούνται από τα γονιδιώματα που φορτώνονται στο Gisaid» – μια καθυστέρηση που θα μπορούσε να έχει συνέπειες για τον εντοπισμό και τον έλεγχο μιας εστίας που τροφοδοτείται από παραλλαγές.
«Αλλά δεν είναι μόνο η Ελλάδα. Υπάρχουν πολλές άλλες χώρες με λιγότερους πόρους στην Ευρώπη », είπε ο καθηγητής Κατζουράκης.
«Καθώς οι χώρες βγαίνουν από το lockdown και αίρουν τους περιορισμούς ταξιδιού και όλοι θα αρχίσουν να κινούνται τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, θα είναι ένα πραγματικό πρόβλημα, καθώς δεν θα είμαστε σε θέση να παρακολουθούμε εμφάνιση νέων παραλλαγών, από πού προέρχονται και πώς εξαπλώνονται ».
Αυτό, είπε, θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία «τυφλών σημείων», όπου οι Βρετανοί ταξιδιώτες ενδέχεται να μολυνθούν με μια εξαιρετικά μολυσματική ή παραλλαγή , ή μια παραλλαγή που ανοσοδιαφεύγει, δηλαδή που δεν καλύπτεται από τα εμβόλια, πριν επιστρέψουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Τουριστικοί προορισμοί με αυξημένο ιικό φορτίο και αυξανόμενες τοπικές επιδημίες «θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν σε εισαγωγές παραλλαγών», προειδοποίησε ο καθηγητής Κατζουράκης.
Η Christina Pagel, καθηγήτρια επιχειρησιακής έρευνας στο University College London, επανέλαβε αυτές τις ανησυχίες. «Υπάρχουν μερικές χώρες όπου δεν ακολουθούν καθόλου την αλληλούχιση , οπότε δεν έχουμε ιδέα τι συμβαίνει», είπε. «Και υπάρχουν μερικές χώρες που πραγματοποιούν περιορισμένη γονιδιωματική επιτήρηση , που είναι στην πραγματικότητα πολλές από την Ευρώπη».
Με χώρες όπως η ως προορισμούς, και πολλές άλλες χαμηλές σε ποσοστά αλληλούχισης ,δημιουργεί ερωτήματα για τις συστάσεις της βρετανικής κυβέρνησης, που επιμένει να επιτρέπει στους Βρετανούς τουρίστες να επισκεφθούν μόνο χώρες με αξιόπιστα επιστημονικά δεδομένα και γονιδιωματική παρακολούθηση.
Η επόμενη αναθεώρηση για την ένταξη περισσότερων χωρών στις πράσινες λίστες πραγματοποιείται στις 3 Ιουνίου . «Εάν διατίθενται περισσότεροι προορισμοί στην Ευρώπη για επίσκεψη από τον επόμενο μήνα, αυτό πιθανότατα θα αυξήσει τον κίνδυνο παραλλαγής εισαγωγής και εξαγωγής», σημειώνει ο βρετανικός τύπος.
Τόσο η Ελλάδα όσο και η Ιταλία παραμένουν στην πορτοκαλί λίστα προς το παρόν, πράγμα που σημαίνει ότι το ταξίδι αποθαρρύνεται αλλά δεν απαγορεύεται.
Εν τω μεταξύ, οι ειδικοί δήλωσαν ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να ενθαρρύνει τα ταξίδια το καλοκαίρι λόγω της απειλής που θέτει η ινδική παραλλαγή. «Από μια πιο αλτρουιστική προοπτική, δεν πρέπει να πηγαίνουμε σε διακοπές και να διαδίδουμε το Β.1.617.2 σε άλλα μέρη», δήλωσε ο καθηγητής Pagel.
Ο καθηγητής Gupta είπε ότι «σε ισορροπία» η επικράτηση της ινδικής παραλλαγής στο Ηνωμένο Βασίλειο σήμαινε ότι οι Βρετανοί παραθεριστές θέτουν περισσότερο από έναν «μεγάλο κίνδυνο» για την υπόλοιπη Ευρώπη, «μάλλον το αντίστροφο».
*Η Μαρία Παπαπαναγιώτου είναι διακεκριμένη δημοσιογράφος, με διεθνή εξειδίκευση σε θέματα υγείας και είναι τακτική αρθρογράφος του europost.gr
