Λιβύη, 2 χρόνια μετά: Η «αποστολή-φιάσκο» με 5 νεκρούς – Τα αναπάντητα ερωτήματα και οι καταγγελίες για συγκάλυψη

Στις 17/9/2023 ελληνική ανθρωπιστική αποστολή με προορισμό τη Ντέρνα (Λιβύη) κατέληξε σε τραγωδία: πέντε νεκροί (τρεις στρατιωτικοί και δύο πολίτες-μεταφραστές) και πολλοί τραυματίες. Η αποστολή, που παρουσιάστηκε ως «διπλωματικά επιβεβλημένη» μετά την κακοκαιρία Daniel, αποδείχθηκε –εκ του αποτελέσματος– ανεπαρκώς σχεδιασμένη.

Από τα «θανάσιμα ερωτήματα» στο υπόμνημα των οικογενειών

Μέσα στους μήνες που ακολούθησαν, σειρά δημοσιευμάτων ανέδειξε πτυχές της υπόθεσης. Στο τέλος Οκτωβρίου, οι οικογένειες συναντήθηκαν με τον πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μαξίμου και του παρέδωσαν λεπτομερές υπόμνημα με χάρτες και 8 καίρια ερωτήματα, επιμένοντας ότι ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της αποστολής είχαν κρίσιμες παραλείψεις.

Τα «κρίσιμα 8» ερωτήματα των συγγενών

1. Γιατί η συμμετοχή δεν ήταν εθελοντική και πώς ενημερώθηκαν/διατάχθηκαν τα στελέχη;

2. Για ποιο λόγο αλλάχθηκε τρεις φορές ο προορισμός προσγείωσης (Τομπρούκ → Αλ-Μπάιντα → Βεγγάζη) και ποιος το ενέκρινε;

3. Ποια ανάλυση ρίσκου έγινε και ποια μέτρα προτάθηκαν/λήφθηκαν;

4. Τι δεδομένα είχε η Ομάδα Σχεδίασης και από ποιους φορείς ζητήθηκαν επιπλέον πληροφορίες;

   ---

5. Ποιος ήταν ο τελικός υπογράφων της αποστολής;

6. Ποιες αποφάσεις ελήφθησαν, από ποιους και πότε;

7. Είχε το διατιθέμενο υγειονομικό προσωπικό επαρκή μέσα/εκπαίδευση για αποστολή υψηλού ρίσκου;

8. Γιατί δεν λειτούργησαν οι επικοινωνίες και ποιο ήταν το σχετικό σχέδιο;

Ζητήματα σχεδιασμού και εκτέλεσης

• Αλλαγές πτήσης/διαδρομής που αύξησαν τον κίνδυνο (π.χ. μεταφορά μέσω Βεγγάζης).

• Ελλιπής προετοιμασία για επιχειρησιακό πεδίο με αστάθεια/κινδύνους.

• Κενά στις επικοινωνίες και στην κρίσιμη ενημέρωση πεδίου.

• Σύγχυση στην επικοινωνιακή διαχείριση, που τροφοδότησε σενάρια χωρίς σαφή κατάληξη.

Οι καταγγελίες για συγκάλυψη

Οι συγγενείς καταγγέλλουν ότι δύο χρόνια μετά:

• Δεν έχουν αποδοθεί ευθύνες,

• Υποθέσεις αρμοδιοτήτων μπήκαν στο αρχείο,

• Ορισμένοι εμπλεκόμενοι στην ιεραρχία επιβραβεύτηκαν αντί να ελεγχθούν.
  Ζητούν πλήρη διαλεύκανση με διοικητικές/δικαστικές πράξεις και θεσμικές εγγυήσεις ώστε να μην επαναληφθεί.

Τι ζητούν τώρα οι οικογένειες

• Ολοκλήρωση ανεξάρτητης και διαφανούς έρευνας, με δημοσιοποίηση πορισμάτων.

• Θεσμοθέτηση δεσμευτικών πρωτοκόλλων για ανθρωπιστικές αποστολές σε εμπόλεμες/ασταθείς ζώνες (ανάλυση ρίσκου, εκπαίδευση, επικοινωνίες, chain of command).

• Λογοδοσία για τον επιχειρησιακό σχεδιασμό και τις αποφάσεις εντολής/εκτέλεσης.