COVID-19 
Ο Πύργος δεν έχει κλίση! Αυτή η τεχνολογία κατέρριψε και έναν από τους μεγαλύτερους αστικούς μύθους της Μεταπολίτευσης: ότι ο Πύργος του Πειραιά παρέμεινε ένα άδειο κουφάρι για δεκαετίες επειδή είχε πάρει κλίση κατά την κατασκευή.
Επισκεφθήκαμε το εργοτάξιο του Piraeus Tower, ανεβήκαμε στον 23ο όροφο, πετάξαμε drone από την ταράτσα και περιηγηθήκαμε σε όλους τους ορόφους, από την κορυφή μέχρι το δεύτερο υπόγειο, για να παρακολουθήσουμε εκ των έσω την οικολογική αναγέννηση του θρυλικού Πύργου του Πειραιά που θα αλλάξει εντελώς την εικόνα του λιμανιού.
Μαζί με το Δημοτικό Θέατρο, ο Πύργος στο λιμάνι είναι το σύμβολο του Πειραιά. Μετά την ολοκλήρωση των έργων που συντελούνται τώρα, ο Piraeus Tower, το 2023, θα είναι ο πρώτος υπερσύγχρονος, πράσινος ουρανοξύστης στην Ελλάδα, με την ανώτατη πιστοποίηση του αναγνωρισμένου διεθνούς προτύπου πράσινων κτιρίων LEED, οδηγώντας τον Πειραιά στο μέλλον, αφού από εδώ θα είναι η γραμμή εκκίνησης της νέας, εντυπωσιακής Αθηναϊκής Ριβιέρας.
Το βιοκλιματικό κτίριο, που θα φιλοξενεί εμπορικά καταστήματα, υπερσύγχρονα γραφεία μεγάλων εταιρειών, ένα εντυπωσιακό cafe-εστιατόριο με θέα στο λιμάνι και κάποιες ιδιωτικές πολυτελείς κατοικίες, εκτός από το οικολογικό του προφίλ, θα έχει και μία ακόμα μεγάλη καινοτομία: χάρη στην τεχνολογία BIM θα συντηρείται και θα λειτουργεί ψηφιακά. Με πρόσθετα έργα ανάπλασης στην Ακτή Ποσειδώνος, που θα συμπεριλάβουν μια hi-tech πεζογέφυρα και το σταθμό του Τραμ απέναντι από τον ουρανοξύστη, ο Piraeus Tower θα αναγεννήσει ολόκληρη την περιοχή του λιμανιού, δημιουργώντας ένα νέο φουτουριστικό, εμπορικό και επιχειρηματικό κέντρο στην καρδιά του Πειραιά, όπου θα συγκεντρωθούν οι μεγαλύτερες εταιρείες με επιρροή στη ναυτιλία και όχι μόνο.
Από το 1975 που ολοκληρώθηκε η ανέγερσή του και από το 1983 που προστέθηκε η πρόσοψή του, ο ουρανοξύστης της Ακτής Ποσειδώνος παρέμεινε ένα κτίριο φάντασμα. Ο πύργος έγινε αστικός μύθος στη Μεταπολίτευση, με χίλια δυο σενάρια να κυκλοφορούν, εξάπτοντας το φαντασιακό τόσο των Πειραιωτών όσο και των ταξιδευτών του λιμανιού που τον έβλεπαν μέσα από τα πλοία της γραμμής να στέκει αγέρωχος και έρημος σαν παλιός εγκαταλειμμένος φάρος μιας άλλης εποχής. Ως εκ τούτου όταν ανακοινώθηκε τον Αύγουστο του 2020 ότι ξεκίνησαν επιτέλους οι εργασίες -μιας τεράστιας επένδυσης με αξία €96.000.000-, για τη ριζική μεταμόρφωση του κτιρίου από την κοινοπραξία Dimand-EBRD-Prodea Investments, ο Piraeus Tower, όπως είναι το νέο του όνομα, έγινε viral.
Οι αντιδράσεις πολλές, τα σχόλια χιλιάδες σε κάθε δημοσίευση για τον Πύργο στα social media και μια βασική απορία: μα πώς ήταν από μέσα αυτός ο θρυλικός ουρανοξύστης; Tο iefimerida.gr εξασφάλισε την είσοδο στο κτίριο, παρακολούθησε το επιτελείο την ώρα που δούλευε, περιηγήθηκε σε κάθε γωνιά του ουρανοξύστη -από τα θεμέλια μέχρι το πιο ψηλό του σημείο-, κατέγραψε με το φακό του, καθώς και με τη χρήση ενός υπερσύγχρονου drone, τη μοναδική θέα του σε όλη την Αθήνα, μια θέα που κυριολεκτικά κόβει την ανάσα και συνομίλησε με τον Νατάλη Πέτροβιτς project manager της Dimand, τον πολιτικό μηχανικό που είναι υπεύθυνος για το εργοτάξιο, για να λύσει όλες μας τις απορίες.
Μέσα στο εργοτάξιο με κράνος και γιλέκο
Επισκεφθήκαμε τον Piraeus Tower του Πειραιά τη Δευτέρα 29 Νοεμβρίου. Ο καιρός ήταν ευτυχώς καθαρός, άρα η θέα από την ταράτσα του ουρανοξύστη θα ήταν εντυπωσιακή και αν ο αέρας μας το επέτρεπε θα μπορούσαμε να σηκώσουμε drone για να καταγράψουμε λίγο από το δέος που νιώθεις όταν βρίσκεσαι στην κορυφή του 2ου πιο ψηλού κτιρίου της Αττικής, μετά τον Πύργο Αθηνών στους Αμπελοκήπους.
Στο κουβούκλιο έξω από το εργοτάξιο, στην πίσω πλευρά του κτιρίου, στον αριθμό 4 της οδού Τσαμαδού, μας έδωσαν ένα φιλέ μιας χρήσης για το κεφάλι, κράνος εργασίας και ένα φωσφοριζέ κίτρινο γιλέκο με ανακλαστικά που φορέσαμε πάνω από το μπουφάν μας. Κατηφορίσαμε στη ράμπα που οδηγεί στο 1ο υπόγειο του Πύργου και από μια γυμνή τσιμεντένια σκάλα ανεβήκαμε στο ισόγειο όπου οι εργάτες έριχναν εκτοξευόμενο σκυρόδεμα με κάτι τεράστιους σωλήνες στις γιγαντιαίες κολώνες που στηρίζουν τον πυρήνα του πύργου.
Αυτή η χρήση εκτοξευόμενου σκυροδέματος, όπως μας εξήγησε ο πολιτικός μηχανικός Νατάλης Πέτροβιτς, project manager της Dimand S.A., γίνεται για την αντισεισμική προστασία του κτιρίου. «Στο στάδιο των εργασιών που βρισκόμαστε έχει αποξηλωθεί όλη η όψη και γίνονται εσωτερικές ενισχύσεις στον κεντρικό πυρήνα του κτιρίου με 600 τόνους χάλυβα και 1700 κυβικά μέτρα εκτοξευόμενου σκυροδέματος, σύμφωνα με τον ισχύοντα Αντισεισμικό Κανονισμό, ο οποίος είναι διαφορετικός και πιο αυστηρός από αυτόν που ίσχυε όταν κατασκευαζόταν ο Πύργος, δηλαδή την περίοδο 1972-1975». Βρισκόμαστε μπροστά στο χώρο που θα τοποθετηθούν τα 6 ασανσέρ που θα εξυπηρετούν το κτίριο. Αν σταθείς εκεί και κοιτάξεις ψηλά σε πιάνει δέος, καθώς τα παράλληλα τσιμεντένια πλαίσια του κάθε ορόφου, που επαναλαμβάνονται 23 φορές, δημιουργούν μια φοβερή ιλιγγιώδη σπείρα που σου φέρνει στο νου πίνακες του M. C. Escher.
Από αυτό το επίπεδο, όταν παραδοθεί το κτίριο το 2023, θα γίνεται η είσοδος στον Piraeus Tower, από δύο διαφορετικά σημεία, ένα στην πρόσοψη του κτιρίου στην Ακτή Ποσειδώνος και ένα από τον δρόμο στο πλάι, δίπλα στο κτίριο του ΝΑΤ. Το λόμπι θα οδηγεί στα 6 εκ των 13 συνολικά ασανσέρ, τρία και τρία αντικριστά, ενώ θα υπάρχουν και κυλιόμενες σκάλες που θα οδηγούν στον πρώτο και δεύτερο όροφο όπου θα φιλοξενούνται εμπορικά καταστήματα, αλλά και στον τρίτο όροφο όπου θα υπάρχει ένα cafe-εστιατόριο με θέα στο λιμάνι αλλά και έναν καταπράσινο κήπο με τραπέζια έξω.
Μια τεράστια επιχείρηση ανακύκλωσης
Ανεβαίνοντας στον τρίτο όροφο, βρίσκουμε τους εργάτες σε πάγκους να ξεχωρίζουν σχολαστικά το υαλοστάσιο και τα ατσάλινα πλαίσια που έχουν αφαιρεθεί, ώστε να μπορούν τα υλικά να σταλούν για ανακύκλωση. Αυτές οι μικρές αλλά κοστοβόρες και χρονοβόρες λεπτομέρειες κατά τη διάρκεια της κατασκευής, είναι που θα εξασφαλίσουν την οικολογική πιστοποίηση στο κτίριο. Ο Piraeus Tower, συνολικής έκτασης περίπου 35.000 τμ, θα είναι ο πρώτος πράσινος πιστοποιημένος ουρανοξύστης στην Ελλάδα. Θα πιστοποιηθεί με LEED Core and Shell Platinum certification, την ανώτατη δηλαδή πιστοποίηση του αναγνωρισμένου διεθνούς προτύπου πράσινων κτιρίων LEED (Leadership in Energy & Environmental Design).
Πώς θα γίνει αυτό, ρωτάω τον project manager του έργου Νατάλη Πέτροβιτς. Με απλά λόγια, όλα τα στάδια από το ψηφιακό σκανάρισμα του πύργου μέχρι τη μελέτη, την αφαίρεση των παλιών τοίχων και ηλεκτρομηχανολογικών δικτύων έως την κατασκευή, ολοκλήρωση του έργου, γίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο δυνατό τόσο οι εκπομπές κατά τη λειτουργία του ουρανοξύστη, όσο και η μείωση του αποτυπώματος ενσωματωμένου άνθρακα στα υλικά που απαρτίζουν το ήδη υπάρχον κτίριο.
Αυτό που βλέπουμε μπροστά μας να κάνουν οι εργάτες, οι οποίοι παίρνουν τεράστια κομμάτια πρόσοψης και ξεχωρίζουν πάνω σε πάγκους το γυαλί, το αλουμίνιο, τον χάλυβα, τα υλικά ένωσης και το φελιζόλ, τοποθετώντας τα σε ξεχωριστά γιγαντιαία τσουβάλια οικοδομής, είναι μια τεράστια επιχείρηση ανακύκλωσης, πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα. Όπως μας εξηγεί ο Νατάλης Πέτροβιτς, «πάνω από 200 τόνοι γυαλί θα σταλούν για ανακύκλωση σε εργοστάσιο παραγωγής υαλοπινάκων στη Ρουμανία, από όπου θα έρθει πίσω το νέο γυαλί για την πρόσοψη. Μέχρι τώρα έχουν ανακυκλωθεί 2.410 kg ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, 360 kg λαμπτήρες, 3.230 kg καλώδια, 107.360 kg χάλυβα, καθώς και 761.430 kg προϊόντων καθαιρέσεων και αποξηλώσεων που “έκρυβαν” επίσης 110 τόνους ανακυκλώσιμου σιδήρου».
Η θέα από το ασανσέρ καθώς ανεβαίνει – Φωτογραφία: Νίκος Παλαιολόγος/Sooc για iefimerida.gr
Η θέα από την ταράτσα, 88 μέτρα πάνω από τη γη
Από το δώμα του τρίτου ορόφου επιβιβαζόμαστε σε ένα εξωτερικό εργοταξιακό ασανσέρ για να ανέβουμε στον 23ό όροφο, το πιο ψηλό σημείο του Πύργου, 88 μέτρα πάνω από τη γη. Η θέα, όσο μπορείς να δεις από τις μικρές τρύπες που έχουν τα μεταλλικά πλαίσια του προσωρινού ασανσέρ, γίνεται όλο και πιο εντυπωσιακή. Υπάρχουν κάποιες ανεπαίσθητες αναταράξεις λόγω των ισχυρών ανέμων και τα πλοία της γραμμής που είναι δεμένα στο λιμάνι αρχίζουν να δείχνουν πολύ μικρά όσο πιο ψηλά ανεβαίνουμε. Φτάνουμε πολύ γρήγορα στο 23ο όροφο.
Μέσα στο ασανσέρ, 19ος όροφος – Φωτογραφία: Νίκος Παλαιολόγος/Sooc για iefimerida.gr
Η θέα σε όλη την Αθήνα, στο λιμάνι, στο κέντρο του Πειραιά, στο Πασαλιμάνι, στο λόφο της Καστέλλας, στο Όρος Αιγάλεω, στους γιγαντιαίους γερανούς της Cosco στο Πέραμα, στον Υμηττό, είναι πραγματικά καταπληκτική και κόβει την ανάσα. Μπροστά μας απλώνεται η θάλασσα, πίσω μας η Αθήνα, μια θάλασσα από τσιμέντο με ελάχιστους, πολύ ελάχιστους πράσινους πνεύμονες. Ο εντυπωσιακός μεγάλος ναός της Αγίας Τριάδας στην αριστερή πλευρά του Πύργου και το Δημοτικό Θέατρο μοιάζουν, όταν τα κοιτάς από εδώ πάνω, μικρά σαν μινιατούρες φτιαγμένες από Lego. Ο φωτογράφος και συνεργάτης μας Νίκος Παλαιολόγος καταφέρνει, παρά τον αέρα, να πετάξει ένα drone πάνω από τον Πύργο και να αποτυπώσει λίγη από τη μαγεία της θέας, πριν προλάβουν να επιτεθούν στο drone οι γλάροι.
Στο δώμα του 23ου ορόφου, στην ταράτσα, θα υπάρχουν φωτοβολταϊκά πάνελ ανανεώσιμης ενέργειας και μηχανήματα σαν γερανοί για τον εναέριο καθαρισμό των υαλοπινάκων υψηλής θερμομονωτικής ικανότητας της πρόσοψης, αλλά και των σκιάστρων.
Καθώς κοιτάμε τη θέα του λιμανιού, αρχίζει να φυσάει πολύ δυνατά ο άνεμος. Ρωτάω τον Νατάλη Πέτροβιτς για τη συμπεριφορά του κτιρίου όταν στην περιοχή πνέουν ισχυροί άνεμοι. «Για να μελετηθεί σωστά ο Πύργος στην ανεμοπίεση», μου εξηγεί ο project manager του έργου, «κατασκευάστηκε ένα μοντέλο της περιοχής, σε κλίμακα 1 προς 300, με ακτίνα περίπου στα 400 μέτρα, το οποίο μελετήθηκε στο Πολυτεχνείο για να δούμε τη συμπεριφορά του σε όλους τους ανέμους ανά κατεύθυνση. Αυτό μας βοήθησε να καταλήξουμε στο πώς θα στηθεί η καινούρια πρόσοψη με τα σταθερά σκίαστρα που βοηθούν στη σωστή διοχέτευση του φυσικού φωτός στο εσωτερικό του πύργου, ώστε να υπάρχει μια βιοκλιματική οικονομία ενέργειας όλη τη μέρα».
Ένα εργοτάξιο 35.000 τμ που λειτουργεί σαν καλοκουρδισμένη ορχήστρα
Για την κάθοδο επιλέγουμε τις σκάλες, όχι το εργοταξιακό ασανσέρ, ώστε να μπορέσουμε να δούμε όλους τους ορόφους και να παρακολουθήσουμε τις εργασίες. Τώρα που έχει αφαιρεθεί η παλιά πρόσοψη ο ουρανοξύστης είναι ένα γιαπί με σκαλωσιές, γυμνό τσιμέντο, κολόνες διάστικτες που θα ενισχυθούν όπως είδαμε πριν να συμβαίνει στο ισόγειο. Ρωτάω πόσα άτομα εργάζονται τώρα στο εργοτάξιο. Ο Νατάλης Πέτροβιτς τσεκάρει την ηλεκτρονική πρωινή ενημέρωση που έρχεται καθημερινά στο κινητό του: είναι 75 εργάτες διασκορπισμένοι στους ορόφους, άλλοι στην ενίσχυση με τσιμέντο, άλλοι κουβαλώντας σίδερα ή κάνοντας ηλεκτροσυγκολλήσεις σκαρφαλωμένοι με μεγάλη άνεση, παρά το τεράστιο ύψος, στην εξωτερική σκαλωσιά, άλλοι τοποθετώντας τον χριστουγεννιάτικο φωτισμό που θα μετατρέψει τον Πύργο στο πιο εντυπωσιακό αξιοθέατο του Πειραιά για τις γιορτές.
Κατεβαίνοντας τις σκάλες, ο Νατάλης Πέτροβιτς τσεκάρει αυστηρά τους εργάτες, αν είναι η εξάρτυσή τους σωστή όπως ορίζει το πρωτόκολλο ασφαλείας στο εργοτάξιο. Όποιος δεν τηρεί τους κανονισμούς, απομακρύνεται χωρίς δεύτερη κουβέντα, με ένα μόνο νεύμα. Σκέφτομαι, ότι είναι σαν να βρίσκομαι στις πρόβες μιας καλοκουρδισμένης ορχήστρας με το μαέστρο να συντονίζει τα όργανα σε μια καλά μελετημένη ενορχήστρωση. Σε ένα τόσο μεγάλο, αχανές εργοτάξιο, δεν υπάρχει τίποτα στην τύχη, μου εξηγεί ο κ. Πέτροβιτς. Σε αυτό βοηθά πολύ η hi-tech καταγραφή που έχει γίνει στον Πύργο, ώστε να μπορεί να κατασκευαστεί αλλά και να λειτουργεί αργότερα το κτίριο ψηφιακά. Εκτός από το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του Πύργου, υπάρχει και μία μεγάλη καινοτομία: η χρήση της τεχνολογίας BIM (Building Information Modelling). «Όταν παραλάβαμε το κτίριο, επειδή δεν βρήκαμε τα σωστά σχέδια όσον αφορά τον φέροντα οργανισμό, σκανάραμε τον Πύργο με ειδικά μηχανήματα, τα οποία μας έδωσαν ένα τρισδιάστατο μοντέλο. Aυτό λέγεται Scan to BIM, δηλαδή είναι μια τεχνολογία που μας δίνει τη δυνατότητα να δουλέψουμε όλοι, οι αρχιτέκτονες, οι πολιτικοί μηχανικοί, οι μηχανολόγοι-ηλεκτρολόγοι, και να παραδώσουμε τις μελέτες μας με τα μικρότερα δυνατά λάθη. Αυτό το τρισδιάστατο μοντέλο, κατά τη διάρκεια της κατασκευής, θα εμπλουτιστεί με όλα τα στοιχεία, ώστε να μπορεί να γίνεται ψηφιακά η συντήρηση και η λειτουργία του κτιρίου. Για παράδειγμα, κάθε πρίζα ή κάθε φως που θα υπάρχει στο κτίριο θα έχει μια δική του IP, θα ξέρουμε ανά πάσα στιγμή ψηφιακά μέσω της τεχνολογίας BIM ποιο φωτιστικό θέλει αλλαγή, ποια κλιματιστική μονάδα έχει βλάβη ή δεν λειτουργεί σωστά, πόση είναι η κατανάλωση ενέργειας ανά πάσα στιγμή σε κάθε χώρο του κτιρίου».
«Όταν κάναμε το σκανάρισμα του κτιρίου, χιλιοστό χιλιοστό, για να αποτυπωθούν όλα ψηφιακά στο πρόγραμμα ΒΙΜ, βρέθηκε ότι η απόκλιση από την κατακόρυφο είναι 2,5 εκατοστά στα 80 μέτρα, άρα όλη αυτή η παραφιλολογία ότι το Πύργος γέρνει είναι ένας αστικός μύθος. Δεν υπάρχει κλίση του κτιρίου, το κτίριο είχε εγκαταλειφθεί για άλλους λόγους», εξηγεί ο Νατάλης Πέτροβιτς.
Στο υπόγειο του Πύργου – Φωτογραφία: Νίκος Παλαιολόγος/Sooc για iefimerida.gr
Κατεβαίνουμε μέχρι το 2ο υπόγειο, στο πιο χαμηλό σημείο του Πύργου. Εκεί υπάρχει τσιμέντο και σιωπή. Κάτι γιγαντιαίοι πυλώνες φωτίζονται με προβολείς και, έτσι μέσα στα θεμέλια ενός ουρανοξύστη νιώθεις ακριβώς το ίδιο συναίσθημα που έχεις στην ταράτσα: δέος.
