COVID-19 
Της Μαρίας Παπαναγιώτου*
Μέσα σε ένα δεκαήμερο, από τις 13 Μαΐου 2022, ανησυχητικός αριθμός περιστατικών ευλογιάς των πιθήκων έχουν αναφερθεί στον ΠΟΥ από 12 κράτη μέλη, σε χώρες όπου ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων δεν θεωρείται ενδημικός. Πρόκειται για 92 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα και 28 ύποπτα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων που διερευνώνται μέχρι σήμερα . Ύποπτα χαρακτηρίστηκαν ακόμη και τα δυο περιστατικά της Ελλάδας από ζευγάρι Βρετανών που μεταφερθήκαν στο νοσοκομείο «Αττικόν». Ύστερα από την ανάλυση και του δεύτερου δείγματος, επιβεβαιώθηκε και επίσημα από τον ΕΟΔΥ, ότι ο 29χρονος Βρετανός, που είχε ταξιδέψει στην Κεφαλονιά και εισήχθη στο «Αττικόν» ως ύποπτο κρούσμα, δεν είναι φορέας της ευλογιάς των πιθήκων αλλά τα δερματικά εξανθήματα που εμφάνισε οφείλονται σε ανεμοβλογιά στην οποία βρέθηκε θετικός.
Τα κρούσματα που έχουν αναφερθεί μέχρι στιγμής δεν εμφανίζουν οποιαδήποτε ταξιδιωτική σύνδεση με ενδημικές περιοχές, γεγονός που ανησυχεί ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα όσο τα κρούσματα συνεχίζουν να εξαπλώνονται. Ο εντοπισμός επιβεβαιωμένων και ύποπτων περιπτώσεων ευλογιάς των πιθήκων χωρίς άμεσες ταξιδιωτικές συνδέσεις με μια ενδημική περιοχή αντιπροσωπεύει ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο γεγονός, όπως επισήμως ανακοίνωσε ο ΠΟΥ.
Την ανησυχία του εξέφρασε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι η εξάπλωση του ιού θα μπορούσε να είναι «συνεπακόλουθη». Είναι «κάτι για το οποίο όλοι πρέπει να ανησυχούν», δήλωσε ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν πριν επιβιβαστεί στο Air Force One στη Νότια Κορέα την Κυριακή.
Άγνοια για το ποιους αφορά, πώς εξαπλώνεται και πόσο εκτεταμένα θα εξαπλωθεί στην υφήλιο
Με βάση τις τρέχουσες πληροφορίες που έχει στην διάθεση του ο Παγκόσμιος Οργανισμός, έχουν εντοπιστεί αρκετές από τις ταυτοποιημένες περιπτώσεις μεταξύ ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες (MSM) και αναζητούν φροντίδα σε κλινικές πρωτοβάθμιας περίθαλψης και σεξουαλικής υγείας. Οχι όμως σε όλες τις περιπτώσεις.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο συμβαίνει μεταξύ ατόμων που βρίσκονται σε στενή φυσική επαφή με περιπτώσεις που είναι συμπτωματικές.
Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω
- στενής επαφής με έλκη, σωματικά υγρά, αναπνευστικά σταγονίδια
- και από μολυσμένα υλικά όπως ρούχα ή κλινοσκεπάσματα.
- Η κατανάλωση ανεπαρκώς μαγειρεμένου κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων μολυσμένων ζώων είναι ένας πιθανός παράγοντας κινδύνου.
Η περίοδος επώασης της ευλογιάς των πιθήκων είναι συνήθως από 6 έως 13 ημέρες, αλλά μπορεί να κυμαίνεται από 5 έως 21 ημέρες.
Το εμβόλιο που χρησιμοποιείται και αυτό που πρόκειται να αναπτυχθεί
Μεγάλο μέρος του πληθυσμού των χ ωρών, επισημαίνει η ΠΟΥ, φέρει την αποκαλούμενη διασταυρούμενη προστατευτική ανοσία από τον εμβολιασμό κατά της ευλογιάς. Αυτό όμως αφορά στα ηλικιωμένα άτομα, καθώς πληθυσμοί σε όλο τον κόσμο κάτω των 40 ή 50 ετών δεν επωφελούνται πλέον από την προστασία που παρέχεται από προηγούμενα προγράμματα εμβολιασμού κατά της ευλογιάς. Υπάρχει λοιπόν μικρή ανοσία στην ευλογιά των πιθήκων μεταξύ των νεότερων ατόμων που ζουν σε μη ενδημικές χώρες.
Το εμβόλιο (MVA-BN) και μια ειδική θεραπεία (tecovirimat) εγκρίθηκαν για την ευλογιά των πιθήκων, το 2019 και το 2022 αντίστοιχα, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό, αλλά επί του παρόντος δεν είναι ακόμη ευρέως διαθέσιμα.
Ο εμβολιασμός για την ευλογιά των πιθήκων, εφαρμόζεται για τη διαχείριση στενών επαφών, όπως οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας. Ο ΠΟΥ συγκαλεί ειδικούς για να συζητήσουν συστάσεις σχετικά με τον εμβολιασμό.
Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν είπε στους δημοσιογράφους στο Air Force One, κατά την διάρκεια των δηλώσεων του Προέδρου Μπαιντεν, ότι οι ΗΠΑ έχουν ένα «σχετικό» εμβόλιο έτοιμο να αναπτυχθεί για τη θεραπεία της ευλογιάς των πιθήκων, εάν χρειαστεί.
Ασαφής η έκταση της μετάδοσης και των ομάδων που κινδυνεύουν
Μέχρι σήμερα δεν έχουν αναφερθεί θάνατοι. Ωστόσο, η έκταση της τοπικής μετάδοσης είναι ασαφής σε αυτό το στάδιο, καθώς η επιτήρηση ήταν περιορισμένη. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ταυτοποίησης περαιτέρω περιπτώσεων με μη αναγνωρισμένες αλυσίδες μετάδοσης, συμπεριλαμβανομένων και άλλων ομάδων πληθυσμού, πέραν των ανδρών που έχουν σεξουαλικές σχέσεις με άνδρες.
Κάθε ασθενής με ύποπτη ευλογιά πιθήκου θα πρέπει να διερευνηθεί και, εάν επιβεβαιωθεί, να απομονωθεί έως ότου τα έλκη του κλείσουν και ένα νέο στρώμα δέρματος έχει σχηματιστεί από κάτω.
Οι χώρες θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση για σήματα που σχετίζονται με ασθενείς που παρουσιάζουν ένα άτυπο εξάνθημα που εξελίσσεται σε διαδοχικά στάδια –
- ωχρές κηλίδες, βλατίδες, κυστίδια, φλύκταινες, στο ίδιο στάδιο ανάπτυξης σε όλες τις πληγείσες περιοχές του σώματος – που μπορεί να σχετίζονται
- με πυρετό, διευρυμένους λεμφαδένες, πόνο στην πλάτη και μυϊκούς πόνους.
Αυτά τα άτομα μπορεί να παρουσιαστούν σε διάφορα περιβάλλοντα κοινότητας και υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, των υπηρεσιών σεξουαλικής υγείας, των μονάδων μολυσματικών ασθενειών, της μαιευτικής και γυναικολογίας, της ουρολογίας, των τμημάτων επειγόντων περιστατικών και των δερματολογικών κλινικών.
Η αύξηση της ευαισθητοποίησης μεταξύ των δυνητικά επηρεασμένων κοινοτήτων, καθώς και των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης και των εργαζομένων στα εργαστήρια, είναι απαραίτητη για τον εντοπισμό και την πρόληψη περαιτέρω δευτερογενών κρουσμάτων και την αποτελεσματική διαχείριση της τρέχουσας επιδημίας.
Οι επαφές θα πρέπει να παρακολουθούνται τουλάχιστον καθημερινά για την εμφάνιση σημείων/συμπτωμάτων για περίοδο 21 ημερών από την τελευταία επαφή με έναν ασθενή ή τα μολυσμένα υλικά του κατά τη διάρκεια της λοιμώδους περιόδου.
Τα συμπτώματα ανησυχίας περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, πυρετό, ρίγη, πονόλαιμο, κακουχία, κόπωση, εξάνθημα και λεμφαδενοπάθεια.
Οι επαφές θα πρέπει να παρακολουθούν τις θερμοκρασίες τους δύο φορές την ημέρα.
Οι ασυμπτωματικές επαφές δεν πρέπει να δίνουν αίμα, κύτταρα, ιστούς, όργανα, μητρικό γάλα ή σπέρμα ενώ βρίσκονται υπό επιτήρηση των συμπτωμάτων. Οι ασυμπτωματικές επαφές μπορούν να συνεχίσουν τις καθημερινές δραστηριότητες ρουτίνας, όπως η μετάβαση στη δουλειά και η φοίτηση στο σχολείο (δηλαδή, δεν απαιτείται καραντίνα), αλλά θα πρέπει να παραμείνουν κοντά στο σπίτι κατά τη διάρκεια της επιτήρησης. Μπορεί, ωστόσο, να είναι συνετό να αποκλείονται τα παιδιά προσχολικής ηλικίας από τον παιδικό σταθμό, τον παιδικό σταθμό ή άλλες ομαδικές εγκαταστάσεις.
Ανησυχία για διασπορά σε μεγάλες συγκεντρώσεις
Ανησυχίες έχουν εκφραστεί από τα μέσα ενημέρωσης σχετικά με την ενίσχυση της εξάπλωσης του ιού της ευλογιάς των πιθήκων στο πλαίσιο μεγάλων συγκεντρώσεων. Οι μεγάλες συγκεντρώσεις μπορεί να αντιπροσωπεύουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τη μετάδοση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων καθώς συνεπάγονται στενές, παρατεταμένες και συχνές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων, οι οποίες με τη σειρά τους μπορούν να εκθέσουν τους συμμετέχοντες σε επαφή με βλάβες, σωματικά υγρά, αναπνευστικά σταγονίδια και μολυσμένα υλικά.
Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες αυτή τη στιγμή, ο ΠΟΥ δεν συνιστά στα κράτη μέλη να υιοθετήσουν κανένα διεθνές μέτρο που σχετίζεται με τα ταξίδια τόσο για τους εισερχόμενους όσο και για τους εξερχόμενους ταξιδιώτες.
*Η Μαρία Παπαπαναγιώτου είναι διακεκριμένη δημοσιογράφος, με διεθνή εξειδίκευση σε θέματα υγείας και είναι τακτική αρθρογράφος του europost.gr.
