COVID-19 
Η τραγική ιστορία της 16χρονης που κατέληξε, μετά τη χρήση ενός φονικού κοκτέιλ ουσιών, έχει σοκάρει την ελληνική κοινωνία. Για μια πραγματικότητα όμως που δεν κρύβεται στα σκοτάδια.
Τα παιδιά της διπλανής πόρτας, ανήλικοι ακόμα και 13 ετών, γυρίζουν την πλάτη τους στο μέλλον και ξεκινούν να γνωρίζουν τον καταστροφικό κόσμο των ναρκωτικών. Γονείς μουδιασμένοι, χάνουν τη γη κάτω από τα πόδια τους. Οικογένειες απασχολημένες στον αγώνα της καθημερινής επιβίωσης. Και κάπου εκεί, ίσως ξεκινούν τα προβλήματα, μας λέει ο κύριος Δημήτρης Παπαδημητριάδης, ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής.
«Ειδικά σ’ ένα περιβάλλον ακρίβειας που ζούμε σήμερα κι έχει ακολουθήσει και μια κρίση χρέους και μια πανδημία, είναι γεγονός ότι οι ενήλικες δεν αφιερώνουν τον απαραίτητο χρόνο ώστε να παρατηρήσουν και να καταλάβουν τα παιδιά. Σ’ ένα βαθμό τα παιδιά βρίσκουν ικανοποίηση στην ανάγκη του “ανήκειν”, εντασσόμενα μέσα σε ομάδες των συνομήλικων τους που ενδεχόμενα χρησιμοποιούν τις ουσίες ως έναν τρόπο διαφυγής ή εναντίωσης απέναντι στα πρότυπα. Επειδή δεν θέλουν να λάβουν αυτόν τον έτοιμο κόσμο ως δεδομένο για τα ίδια, προσπαθούν να τον αλλάξουν, έστω αλλάζοντας τη συνειδησιακή τους κατάσταση, χρησιμοποιώντας τις ουσίες. Και αυτό είναι και το πρόβλημα».
Την έλλειψη παρατηρητικότητας, τονίζει έμπειρος αξιωματικός της Δίωξης Ναρκωτικών, που έχει βρεθεί πολλές φορές απέναντι από απελπισμένους γονείς, που ζητούν τη βοήθεια του.
«Είναι ένα μεγάλο κομμάτι, αυτό της οικογένειας. Αυτή τη στιγμή οι γονείς αναγκαστικά δουλεύουν και οι δύο και πολλές φορές λείπουν από το σπίτι, με αποτέλεσμα τη μη παρατηρητικότητα των παιδιών τους. Όσες φορές έχουμε πάει σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, τους συστήνουμε την προσοχή ως προς τα συμπτώματα που έχουν τα ναρκωτικά, για να μπορέσουν να αντιληφθούν αν το παιδί τους είναι χρήστης ή όχι.
Αν ένας γονέας είναι κοντά στο παιδί του και το παρατηρήσει, εγώ πιστεύω ότι θα μπορέσει να αντιληφθεί μια αλλαγή συμπεριφοράς η οποία δεν θα μπορέσει να δικαιολογηθεί ότι είναι στα πλαίσια της ενηλικίωσης».
Τα «ένοχα» συμπτώματα που θα πρέπει ν’ ανησυχήσουν τους γονείς
Ποια είναι όμως αυτά τα σημάδια; Τί μπορεί να «προδώσει» ένα παιδί, ότι κάνει χρήση ουσιών ή ότι έχει μπλέξει με «κακές παρέες»;
- Ηαναφορά σε καινούριους φίλους που δεν υπήρχαν στη συζήτηση στο οικογενειακό τραπέζι παλαιότερα και τους οποίους οι γονείς δεν γνωρίζουν
- Άλλες δραστηριότητες από αυτές που ήξεραν οι γονείς
- Μια αυξανόμενη τάση απόκρυψης λεπτομερειών και πληροφοριών, γύρω από την καθημερινή τους ενασχόληση έξω από το σχολείο
- Μια μείωση της σχολικής επίδοσης, με την έννοια του μειούμενου ενδιαφέροντος για τη σχολική ζωή και δραστηριότητα , όπως επίσης και για τους συμμαθητές τους και τους παλιούς τους φίλους, είναι μερικά από αυτά, σύμφωνα με τον κύριο Παπαδημητριάδη…
- «Το άλλο επίσης που μπορεί να παρατηρήσουν οι γονείς στα παιδιά τα οποία ρέπουν προς τη χρήση ουσιών ή έχουν μπλέξει όπως θα έλεγε κανείς με τις κακές παρέες, είναι ενδεχομένως και μια αυξανόμενη επιθετικότητα μέσα στο σπίτι. Αυτή η εναντιωματικότητα, τώρα γίνεται σιγά σιγά ένας αυξανόμενος εκνευρισμός με τους γονείς, μια επιθετικότητα απέναντι στις παραινέσεις τους για το διάβασμα ή για πιο προσεκτική διατροφή. Εμφανίζονται ασύνδετα από τον κόσμο, χωρίς να δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στις συζητήσεις που κάνει η οικογένεια, χωρίς να έχουν ενδιαφέρον στα οικογενειακά προβλήματα , στα κοινά του σπιτιού. Έχουν μειώσει την αυθόρμητη επαφή μαζί τους. Δεν τους παίρνουν τα ίδια τηλέφωνο και αυτό δεν είναι απαραίτητα παθογνωμικό της χρήσης ουσιών, το βλέπουμε όμως να συμβαίνει πάρα πολύ συχνά στη χρήση. Βλέπουμε δηλαδή ότι αλλάζει η ισορροπία τη επικοινωνίας».
Υπάρχουν όμως και πιο φυσικά σημάδια που θα πρέπει να κάνουν έναν γονέα να ανησυχήσει και να προσπαθήσει να αναζητήσει την αιτία που τα προκαλεί, μας λέει ο έγκριτος ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής…
«Μπορούν επίσης να παρατηρήσουν και πιο αντικειμενικά στοιχεία , όπως ότι τα παιδιά επιστρέφουν στο σπίτι με κόκκινα μάτια ή φαίνονται σαν να είναι πολύ ταλαιπωρημένα, φαίνονται σαν να είναι κουρασμένα. Και άλλα φυσικά σημάδια, όπως η απώλεια βάρους την οποία τη φέρουν πολλές φορές οι χρήστες ουσιών με τον καιρό, που γίνεται αντιληπτή με αλλοίωση των χαρακτηριστικών του προσώπου. Όπως ας πούμε ότι μειώνεται σιγά σιγά το λίπος στο δέρμα του προσώπου του παιδιού. Βλέπουμε ότι αλλάζει η φυσιογνωμία του και αλλάζει επίσης και το βλέμμα. Αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο κοιτούν τα παιδιά τους γονείς τους. Ο τρόπος με τον οποίο έχουν τη βλεμματική επαφή. Σαν να βλέπουν ένα διαφορετικό άνθρωπο. Σαν να έχει αλλάξει λίγο η προσωπικότητα. Αυτά είναι όλα σημεία και συμπτώματα, στα οποία πρέπει να δώσουν βάρος οι γονείς».
«Οικογένεια και σχολείο, πρέπει να αποδεχθούν το πρόβλημα για να το αντιμετωπίσουν»
Μια από τις πιο μεγάλες δυσκολίες που πρέπει να ξεπεραστούν, προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα, είναι να αποδεχθούν οι γονείς το γεγονός και να μην εθελοτυφλούν. Τα λόγια του έμπειρου αξιωματικού της Δίωξης, είναι γροθιά στο στομάχι…
«Ενώ υποτίθεται ότι είμαστε οι πιο ανοιχτές γενιές από ότι στο παρελθόν, ώστε να λαμβάνουμε τα μηνύματα, το σίγουρο είναι ότι πρώτα πρέπει να το αποδεχθεί ο γονιός ότι υπάρχει πρόβλημα. Γιατί υπάρχουν πολλοί γονείς που το πρόβλημα δεν το έβλεπαν. Ανεξαρτήτως οικονομικής επιφάνειας ή οτιδήποτε άλλο. Τα ναρκωτικά δεν αναγνωρίζουν βαθμίδες. Tο σίγουρο είναι ότι θα πρέπει πρώτα να το εντοπίζουν και από εκεί και μετά να μπαίνουν σε μια διαδικασία να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό, ώστε να μπορέσουν να το αποτραβήξουν το παιδί. Πολλές φορές φτάνουμε σε ένα σημείο να υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση και το παιδί να έχει μπει ήδη στα ναρκωτικά και να μην μπορεί να βγει εύκολα».
Την ίδια αντιμετώπιση της σκληρής αυτής πραγματικότητας, πρέπει να δείχνουν και οι υπεύθυνοι της σχολικής κοινότητας, συμβουλεύουν οι αξιωματικοί της υπηρεσίας που επισκέπτονται τα σχολεία της χώρας…
«Αλλά και στα σχολεία. Έχουμε πολλές περιπτώσεις που έχουν καλέσει την υπηρεσία για να κάνουμε είτε επέμβαση δυναμική που είναι το τελευταίο στάδιο, είτε να κάνουμε κάποια παρουσίαση στο σχολικό τους χώρο. Έχουμε επιληφθεί αρκετές φορές. Σε κάποια σχολεία υπάρχει αυτό το πρόβλημα. Γι αυτό χρειάζεται η σχολική κοινότητα να καλέσει αυτούς που πρέπει για να μπορέσει να το αντιμετωπίσει. Δεν είναι δηλαδή να μην το πούμε γιατί μπορεί να χαρακτηριστεί το σχολείο. Δεν υπάρχει περιορισμός στα ναρκωτικά. Μακάρι να μπορέσουμε να σώσουμε ένα παιδί, έτσι ώστε πρέπει να το αποδεχτούμε. Αυτό είναι κακό που δεν μιλάνε».
Ως πάγιο εμπόδιο, χαρακτηρίζει αυτή την άρνηση και ο κύριος Παπαδημητριάδης. Ένα εμπόδιο που πρέπει να υπερκεραστεί, κάθε φορά που ένας ειδικός ψυχικής υγείας, καλείται να βοηθήσει…
«Είναι πολλή συχνή η άρνηση των γονέων για το τι συμβαίνει στο σπίτι τους. Υπάρχει μεγάλη δυσκολία να αποδεχθούν ότι κάτι δεν πάει καλά. Κι αυτό βεβαίως είναι ένα πρόβλημα στην αναζήτηση της βοήθειας, γιατί περιορίζει την πρόσβαση στη βοήθεια εκ των πραγμάτων, γιατί δεν θα τη ζητήσουν δηλαδή οι γονείς ή γιατί άλλοι γύρω τους, οι συγγενείς τους, ενδέχεται να τους αποδομήσουν, να τους πουν ότι είναι υπερβολικοί. Και βεβαίως εμείς δεν μπορούμε να δουλέψουμε με τους γονείς».
Συμβουλές, μας λένε οι ειδικοί, που να ταιριάζουν σαν κομμένο και ραμμένο, στα μέτρα του καθενός, κοστούμι, δεν υπάρχουν. Κάθε περίπτωση είναι πολύ διαφορετική και μοναδική. Και εδώ έρχεται η αξία του εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού της χώρας μας. Τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, έγκριτοι επιστήμονες συνδυάζουν εμπειρία και γνώση, ώστε να συμβουλεύσουν εξατομικευμένα, την κάθε οικογένεια για τα ειδικά προβλήματα που αντιμετωπίζει… «Οπότε, ας ζητήσουν τη βοήθεια των ειδικών».
