COVID-19 
Η οικονομία της Γερμανίας -η μεγαλύτερη της Ευρώπης- πασχίζει να αναπτυχθεί και η αδυναμία αυτή θα συνεχιστεί.
Η είδηση της εβδομάδας, ότι η ανάπτυξη απέτυχε να συνεχιστεί κατά το τελευταίο τρίμηνο, σε συνδυασμό με τις κακές ενδείξεις των ερευνών για τον Ιούλιο, καταδεικνύουν πώς η Γερμανία, που επί μακρόν θεωρούνταν ο κινητήριος μοχλός της επέκτασης της περιοχής αποτελεί σήμερα παράγοντα που φρενάρει τις προοπτικές της ΕΕ.
Η ύφεση από την οποία η Γερμανία έχει πλέον μόλις και μετά βίας εξέλθει έχει ήδη αψηφήσει μια τολμηρή πρόβλεψη του καγκελάριου Όλαφ Σολτς τον Ιανουάριο ότι μια τέτοια ύφεση «απολύτως» δεν θα υλοποιηθεί.
Το τελευταίο παραλίγο ατύχημα αναδεικνύει πόσο βαθιά ριζωμένη είναι η βιομηχανική κακοδαιμονία που διαρκεί σε ένα έτος κατά το οποίο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι η ταλαιπωρημένη από την ενέργεια οικονομία αντιμετωπίζει τη μόνη συρρίκνωση της Ομάδας των Επτά Εθνών (G7). Θα μπορούσε η Γερμανία να επιστρέψει στον παλιό της ρόλο ως νεκρό βάρος στο αναπτυξιακό δυναμικό της Ευρώπης;
«Το αν η οικονομία σέρνεται ή συρρικνώνεται ελαφρώς, νομίζω ότι είναι ένα πρόβλημα δεύτερης τάξης», δήλωσε ο Thomas Mayer, ιδρυτής του Ινστιτούτου Ερευνών Flossbach von Storch και επί μακρόν οικονομικός παρατηρητής της χώρας. «Νομίζω ότι η Γερμανία διεκδικεί τον τίτλο του «μεγάλου ασθενή της Ευρώπης»».
Ένας τέτοιος χαρακτηρισμός αποδόθηκε συνήθως στη Γερμανία τα χρόνια μετά την επανένωση το 1990, καθώς αυτή η επίπονη διαδικασία συρραφής των δύο εθνών απομύζησε την οικονομία από τον μεταπολεμικό δυναμισμό της και εξέθρεψε επίμονα υψηλή ανεργία.
Η οικονομική δυσπραγία της Γερμανίας
Αυτή τη φορά, η συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση της Γερμανίας, που οφείλεται στον πόλεμο στην Ουκρανία, παραλύει τους κατασκευαστές σε μια οικονομία που ήδη παλεύει με τη δημογραφικά επαγόμενη έλλειψη δεξιοτήτων και τη χαμηλή παραγωγικότητα. Εν τω μεταξύ, ο εντεινόμενος παγκόσμιος ανταγωνισμός στα ηλεκτρικά οχήματα απειλεί την αυτοκινητοβιομηχανία της.
Σύμφωνα με το Bloomberg αυτές οι μακροπρόθεσμες προκλήσεις συνδυάζονται με την αδύναμη κινεζική ζήτηση και την αυστηρότερη νομισματική πολιτική για να συμπιέσουν περαιτέρω τη βιομηχανία. Μια άλλη αύξηση των επιτοκίων κατά ένα τέταρτο της μονάδας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την περασμένη εβδομάδα για να τιθασεύσει τον πληθωρισμό θα ασκήσει μεγαλύτερη πίεση εκεί.
Αν και η ετήσια συρρίκνωση κατά 0,3% που αναμένεται για τη Γερμανία τόσο από το ΔΝΤ όσο και από την Bundesbank για φέτος δεν είναι τεράστια, είναι σημαντική: η τελευταία φορά που η οικονομία της συρρικνώθηκε ενώ η οικονομία της Ιταλίας αναπτύχθηκε ήταν το 2003.
«Η υποαπόδοση δεν είναι απλώς μια πρόβλεψη – το βλέπουμε ήδη», δήλωσε ο Joerg Kraemer, επικεφαλής οικονομολόγος της Commerzbank AG, πριν από τα τελευταία στοιχεία για το ΑΕΠ. «Προβλέπουμε μια νέα ύφεση για το δεύτερο εξάμηνο του έτους».
Οι αριθμοί της Παρασκευής έδειξαν ότι η οικονομία γλίτωσε από ένα ακόμη τρίμηνο συρρίκνωσης -αλλά μόλις και μετά βίας, αν και η προηγούμενη πτώση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος ήταν μικρότερη από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως.
Η στασιμότητα δεν γεννά ευφορία
Ο Clemens Fuest, πρόεδρος του Ινστιτούτου Ifo με έδρα το Μόναχο, εκτίμησε μάλιστα αυτή την εβδομάδα ότι η ύφεση συνεχίστηκε, αναφερόμενος σε μεγαλύτερη επιδείνωση της κατάστασης της μεταποίησης στην μακροχρόνια μηνιαία έρευνα του οργανισμού του για τις επιχειρήσεις που δημοσιεύθηκε την Τρίτη.
Μια ημέρα νωρίτερα, ο δείκτης διευθυντών αγορών της S&P Global έδειξε ότι η βιομηχανική αδυναμία ήταν αρκετά έντονη ώστε να αντισταθμίζει τη συνεχιζόμενη επέκταση των υπηρεσιών. Ως η κυρίαρχη οικονομία της περιοχής, αυτό σημαίνει ότι η Γερμανία τραβάει τις υπόλοιπες προς τα κάτω.
«Οι γενικές συνθήκες παραμένουν φτωχές και οι πρόδρομοι δείκτες δεν δείχνουν σημαντική δυναμική ούτε στο δεύτερο εξάμηνο του έτους», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος της Helaba, Gertrud Traud. «Η στασιμότητα δεν είναι αισιόδοξη – δεν είναι ένας αριθμός που προκαλεί ευφορία».
«Υπάρχει κάποια αβεβαιότητα»
Ο Arne Freundt, διευθύνων σύμβουλος της Puma SE, επικαλέστηκε αυτή την εβδομάδα «σταθερή ζήτηση» στη Γερμανία για τα αθλητικά παπούτσια και τα ενδύματα της εταιρείας του. Ο οικονομικός διευθυντής της Volkswagen AG, Arno Antlitz, ήταν ομοίως αισιόδοξος.
«Υπάρχει κάποια αβεβαιότητα από την πλευρά των πελατών όσον αφορά τον πληθωρισμό, αλλά προσωπικά δεν περιμένω ύφεση τα επόμενα τρίμηνα», δήλωσε στην τηλεόραση του Bloomberg.
Τα βιομηχανικά προβλήματα της Γερμανίας και οι φτωχές επιδόσεις ανάπτυξης προς το παρόν δεν τη διαφοροποιούν πραγματικά ούτε από τους περιφερειακούς ομόλογούς της, όχι μόνο επειδή μοιράζονται πολλά από τα ίδια προβλήματα.
Στην Ιταλία, ο πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι έγραψε στο Twitter αυτή την εβδομάδα ότι οι προβλέψεις του ΔΝΤ για το 2023 δείχνουν ταχύτερη επέκταση εκεί από ό,τι στη Γερμανία και τη Γαλλία, μια δυναμική που αντανακλά μια καθυστερημένη ανάκαμψη από την πανδημία, συμπεριλαμβανομένης μιας τουριστικής έκρηξης, καθώς και των δαπανών που τροφοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Le stime a rialzo del Fondo Monetario Internazionale sul Pil dell’Italia confermano l’efficacia della politica economica del Governo e ci spronano ad andare avanti su questa strada e fare ancora meglio.
L’Italia nel 2023 crescerà più di Germania e Francia e più della media… pic.twitter.com/jjpyUVqtYT
— Giorgia Meloni (@GiorgiaMeloni) July 25, 2023
Αλλά οι κατασκευαστές στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης επίσης μαραζώνουν, και η πληθυσμιακή συμπίεση είναι ακόμη πιο ανησυχητική. Η Ιταλία έχει χαρακτηριστεί συχνότερα ως ο «ασθενής» της Ευρώπης τα προηγούμενα χρόνια.
Ο διαρκής πονοκέφαλος της Γερμανίας για το πώς να παράγει προσιτή ενέργεια – αποτέλεσμα της μακροχρόνιας εξάρτησής της από το ρωσικό φυσικό αέριο και της πολιτικά τροφοδοτούμενης απέχθειας της πυρηνικής ενέργειας – παραμένει ωστόσο μια ξεχωριστή πρόκληση, καθώς προσπαθεί να επιταχύνει τη στροφή από τα ορυκτά καύσιμα.
Η εστίαση της οικονομίας στην παραγωγή βενζινοβόρων αυτοκινήτων, ενώ οι αντίπαλοι αυξάνουν την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων, είναι ένα άλλο πρόβλημα, και η εμπειρία της Volkswagen από τις χαμηλότερες κινεζικές παραγγελίες ήταν εν μέρει η αιτία για τη μείωση των προοπτικών των πωλήσεών της την Πέμπτη.
Ο David Folkerts-Landau, επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank AG, εκτιμά ότι αυτό είναι το λεπτό άκρο της σφήνας.
Το πρωταρχικό μέλημα του Σολτς
«Ειδικά οι Γερμανοί, λόγω του μεγάλου μεταποιητικού τομέα, υπολείπονται πολύ από τις ΗΠΑ, επειδή το τεχνολογικό χάσμα γίνεται όλο και μεγαλύτερο», δήλωσε στην τηλεόραση του Bloomberg τον περασμένο μήνα, προσθέτοντας ότι άλλα σχέδια επιδοτήσεων της αμερικανικής κυβέρνησης θα ενισχύσουν αυτή την υστέρηση.
Ο καθορισμός του μέλλοντος αποτελεί πρωταρχικό μέλημα για τον Σολτς και τους συμβούλους του, οι οποίοι έχουν αποδώσει την άνοδο της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία σε αυξανόμενους φόβους για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης. Μια δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στις 23 Ιουλίου κατέγραφε την υποστήριξη του κόμματος σε ποσοστό ρεκόρ 22%.
Η πρωταρχική τους λύση προς το παρόν είναι να ρίξουν χρήματα στο πρόβλημα, προσφέροντας επιδοτήσεις σε εταιρείες που είναι πρόθυμες να ανοίξουν εργοστάσια. Το πιο πρόσφατο μέτρο που αποκαλύφθηκε την περασμένη εβδομάδα αφορά μια δωρεά ύψους 20 δισεκατομμυρίων ευρώ (22 δισεκατομμυρίων δολαρίων) για την ενίσχυση της κατασκευής ημιαγωγών και τη στήριξη του τεχνολογικού τομέα της χώρας.
Αυτή είναι μια εστίαση στις μεγάλες εταιρικές δαπάνες, αλλά η μακροχρόνια ραχοκοκαλιά της γερμανικής ευημερίας είναι η λεγόμενη Mittelstand – ένας πανεθνικός ιστός μικρότερων, συχνά οικογενειακών επιχειρήσεων, των οποίων τα εξειδικευμένα προϊόντα αποτελούν εδώ και καιρό το θεμέλιο της εξαγωγικής της δύναμης.
Ο Kraemer της Commerzbank εκτιμά ότι εκεί θα πρέπει να αναζητηθούν ενδείξεις για το πώς θα καθοριστεί η μοίρα της Γερμανίας ως μεγάλης οικονομίας.
«Οι καλές, πολλές μεσαίες επιχειρήσεις που είναι καλά κεφαλαιοποιημένες, που έχουν σταθερούς ισολογισμούς, και οι υπάλληλοί τους, οι οποίοι εργάζονται σκληρά και απολαμβάνουν να εργάζονται εδώ – αυτή είναι η ελπίδα», είπε.
