COVID-19 
Με την Αμυντική Συμφωνία Ελλάδας – ΗΠΑ, η οποία ψηφίζεται την Πέμπτη, στις αποσκευές του, αναχωρεί στα τέλη της εβδομάδας για την Ουάσιγκτον ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Η τουρκική επιθετικότητα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο αναμένεται να είναι στην κορυφή της ατζέντας των συζητήσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, στις 16 Μαΐου στο Λευκό Οίκο.
Ο Πρωθυπουργός, με στοιχεία, θα αναδείξει όλη τη βεντάλια της παραβατικότητας της Άγκυρας, με σημείο αιχμής τις παραβιάσεις και τις υπερπτήσεις πάνω από τα Ελληνικά νησιά το τελευταίο διάστημα και την αμφισβήτηση της Εθνικής μας κυριαρχίας.
Ήδη η Αθήνα έχει προσχωρήσει σε δύο διαβήματα διαμαρτυρίας, έχει ενημερώσει τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτεμπεργκ, αλλά όλες οι ενέργειες ήταν χωρίς αποτέλεσμα. Η Τουρκία συνεχίζει την παραβατική τακτική, ενώ ο Στόλτενμπεργκ είναι σαν να μην υπάρχει. Και βέβαια θα πρέπει να τονιστεί ότι οι παραβιάσεις έχουν αυξηθεί μετά την ανακοίνωση εκ μέρους της Ουάσιγκτον, ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης κλήθηκε στις ΗΠΑ.
Στον Πρόεδρο Μπάιντεν, ο κ. Μητσοτάκης θα επισημάνει ότι μπορεί να προκληθεί θερμό επεισόδιο από ένα λάθος.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο Τζο Μπάιντεν θα τονίσει πως εάν η Ελλάδα προκληθεί θα απαντήσει, ενώ θα τον ενημερώσει πως γι’ αυτό το λόγο και «πάγωσαν» τα Στρατιωτικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας, αλλά και για την ενεργοποίηση των αντιαεροπορικών συστημάτων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, τα οποία και «εγκλωβίζουν» τα Τουρκικά F-16 που παραβιάζουν τον Ελληνικό εναέριο χώρο.
Ο πρωθυπουργός σε καμία των περιπτώσεων και στο τετ-α-τετ με τον Μπάιντεν, αλλά και στην ομιλία του στο Κογκρέσο δεν θα ζητήσει να μην μετάσχει σε εξοπλιστικά προγράμματα η Τουρκία. Όμως θα προβεί σε τέτοια αναλυτική ενημέρωση, προκειμένου να αναδείξει ότι εάν λάβει και νέα όπλα η γειτονική μας χώρα τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος να δημιουργηθούν ένα σωρό ζητήματα και στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. «Ο πρωθυπουργός θα εξηγήσει στον Αμερικανό Πρόεδρο πως σε ένα θερμό επεισόδιο θα εμπλακούν θέλοντας και μη και οι Αμερικανικές δυνάμεις που βρίσκονται στην περιοχή», μας έλεγε αρμόδια πηγή που γνωρίζει πως σκέφτεται να χειριστεί την κατάσταση στις ΗΠΑ ο κ. Μητσοτάκης. Ούτε θα μιλήσει κατά της πρότασης Μπλίνκεν για άρση των κυρώσεων στην Τουρκία. «Δεν είναι και η πιο έξυπνη κίνηση να εναντιωθείς κατά του επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ», τόνισε χαρακτηριστικά συνεργάτης του Πρωθυπουργού.
Η τοποθέτηση Μπάιντεν
Αυτό που ασφαλώς θα έχει ενδιαφέρον είναι οι δημόσιες τοποθετήσεις του Προέδρου των ΗΠΑ και των άλλων αξιωματούχων με τους οποίους θα συναντηθεί ο Πρωθυπουργός και στους οποίους θα θέσει το ζήτημα της τουρκικής επιθετικότητας. Στην Ουάσιγκτον υπάρχουν αξιωματούχοι που θεωρούν, ότι πρέπει να δοθεί ένα αυστηρό μήνυμα προς την Άγκυρα, αλλά δεν είναι λίγοι όσοι επιμένουν ότι σημασία έχει να μείνει η Τουρκία «στο μαντρί» με οποιοδήποτε κόστος. Η στήριξη θα είναι συνεπώς σαφέστατη και απομένει να δούμε πώς θα εκφραστεί.
Εξάλλου η Ελλάδα προς ώρας έχει σημαντική δύναμη στο Κογκρέσο και μέχρι στιγμής τα κουκιά είναι μετρημένα και η πρόταση Μπλίνκεν δεν περνάει από το Σώμα, όπως έχει διαβεβαιώσει ο φίλος της Ελλάδας, Μπομπ Μενέντεζ, ο οποίος είναι μέγας πολέμιος της Τουρκίας και είναι αυτός που έπαιξε σημαντικό ρόλο για να επιβληθούν οι κυρώσεις στην Άγκυρα και να παγώσουν τα εξοπλιστικά.
Αυτό το γνωρίζει η Τουρκία κι όπως εκτιμούν διπλωματικοί αναλυτές, ο Ερντογάν με τις παραβιάσεις και την κάθε λογής παραβατική συμπεριφορά προσπαθεί να υπενθυμίσει στην Ουάσιγκτον ότι είναι εδώ και ότι είναι ισχυρός. Βέβαια μέχρι στιγμής οι ενέργειες του Τούρκου Προέδρου δεν έχουν φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Η προετοιμασία της επίσκεψης
H επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον «ψήνονταν» επί μία διετία. Αρχικά, μάλιστα, είχε συζητηθεί η επίσημη επίσκεψη στον Λευκό Οίκο να συνδυαστεί με κοινή ομιλία στην Αμερικανική Γερουσία και στη Βουλή των Αντιπροσώπων με την ευκαιρία των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση. Δηλαδή τον Μάρτιο του 2021. Όμως λόγω της έκρηξης της πανδημίας ο Αμερικανός Πρόεδρος απέφευγε οποιαδήποτε κοινωνική εκδήλωση και γι’ αυτό το λόγο δεν είχε καλέσει κανένα ξένο ηγέτη στην Ουάσιγκτον.
Από το φθινόπωρο η Ελληνική πλευρά έθεσε το ζήτημα και όπως λένε διπλωματικοί κύκλοι «η Ουάσιγκτον εκτίμησε την υπογραφή της Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας, γνωρίζοντας ότι ο Πρωθυπουργός δεχόταν εισηγήσεις να την καθυστερήσει». Αυτό συνέβη μετά την πτώση της Καμπούλ, σε μια περίοδο που το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναζητούσε μερικές διπλωματικές νίκες. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι κανείς δεν μπορούσε τότε να προβλέψει ότι θα ξεσπούσε ο πόλεμος στην Ουκρανία και πως η Αλεξανδρούπολη, που συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά σε Ελληνο-Αμερικανική Συμφωνία, θα αποκτούσε ζωτικό ρόλο για τα Αμερικανικά συμφέροντα.
Η Ουάσιγκτον, επίσης, έμεινε ικανοποιημένη με την απόφαση της Ελληνικής κυβέρνησης να στείλει όπλα στην Ουκρανία, όπως και με την απέλαση των Ρώσων διπλωματών. Την Ελληνική απόφαση ανέδειξε με θέρμη η υφυπουργός Πολιτικών Υποθέσεων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Βικτόρια Νούλαντ, μόλις επέστρεψε από το ταξίδι της στην Αθήνα. Η κ. Νούλαντ θεωρείται ως διπλωμάτης που είναι πολέμιος της Ρωσίας και γι’ αυτό ο Αμερικανός Πρόεδρος της αναθέτει ειδικές αποστολές με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για τα ρωσικά ζητήματα. Το βασικό επιχείρημα για την πρόσκληση του κ. Μητσοτάκη ήταν πως πρέπει να ενισχυθεί η Ελλάδα όσο αυτό είναι εφικτό.
Στις σχετικές συζητήσεις συμμετείχε και ο νέος Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Τζορτζ Τσούνης, ο οποίος συνδέεται προσωπικά, τόσο με τον ίδιο τον πρόεδρο Μπάιντεν, όσο και με τον πανίσχυρο πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, Μπομπ Μενέντεζ. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν μάλιστα ότι η ημερομηνία δεν συνέπεσε τυχαία να είναι τόσο κοντά με την άφιξή του στην Αθήνα. Όσον αφορά την πρόσκληση για ομιλία στην κοινή συνεδρίαση της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων, κάτι που δεν είναι συνηθισμένο για ξένο ηγέτη, οφείλεται στις συνδυασμένες προσπάθειες της Προέδρου της Βουλής, Νάνσι Πελόσι, η οποία εκλέγεται στην Καλιφόρνια και διατηρεί στενές σχέσεις με την οικογένεια του κ. Τσακόπουλου, και του γερουσιαστή Μενέντεζ, που υποστηρίζει παγίως τις Ελληνικές θέσεις. Παρασκηνιακό ρόλο στην οργάνωση της επίσκεψης λέγεται ότι έπαιξαν ακόμη ο πάτερ Αλεξ Καρλούτσος, προσωπικός φίλος και αυτός του Μπάιντεν, και ο Εντι Ζεμενίδης, με σημαντική επιρροή στο Κογκρέσο.
Αλλιώς τα υπολόγιζαν οι Τούρκοι
Η αλήθεια είναι ότι η κινητικότητα που επέδειξε ο Ερντογάν για να φέρει πιο κοντά Ρώσους και Ουκρανούς του προσέφεραν πόντους. Μάλιστα δέχθηκε και συγχαρητήριο τηλεφώνημα από τον ίδιο τον Μπάιντεν. Είναι χαρακτηριστικό όπως εξηγούν διπλωματικοί αναλυτές ότι οι ενέργειες του Τούρκου Προέδρου, καθώς ο κ. Ερντογάν περιμένει την έγκριση του Κογκρέσου με στόχο να προμηθευτεί 40 F-16 Viper, όπως και να εκσυγχρονίσει άλλα 80 που διαθέτει στον στόλο της.
Όμως η τακτική των ΗΠΑ προς την Τουρκία θυμίζουν σκωτσέζικο ντους. Από την μία υπήρξε το τηλεφώνημα από τον Αμερικανό Πρόεδρο, αλλά και οι δηλώσεις του Μπλίνκεν για άρση του εμπάργκου, όμως η υφυπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ μετέφερε μήνυμα της Ουάσιγκτον προς την Τουρκία κατά την πρόσφατη επίσκεψη της στην Άγκυρα, όπως δώσει τους S-400 στην Ουκρανία για να τους χρησιμοποιήσει κατά της Ρωσίας. Επίσης η Άγκυρα θεωρούσε ως δεδομένο το τετ-α-τετ Μπάιντεν-Ερντογάν στο περιθώριο της έκτακτης Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες (προ διμήνου περίπου), κάτι που είχε προαναγγείλει ο εκπρόσωπος της Προεδρίας της Τουρκίας, Ιμπραήμ Καλίν, αλλά αυτό δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Και ξαφνικά η Τουρκική Προεδρία έμαθε ότι κλήθηκε και θα γίνει δεκτός επισήμως ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον Λευκό Οίκο.
Επίσης ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ενοχλήθηκε αφάνταστα από την πρόσφατη δήλωση του Τζο Μπάιντεν για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, στην οποία ο Τούρκος πρόεδρος απάντησε με ιδιαίτερη σφοδρότητα, καλώντας τον Αμερικανό ηγέτη «να μάθει Ιστορία».
Και το χειρότερο όλων είναι ότι ο διαμεσολαβητικός ρόλος του Τούρκου Προέδρου στον πόλεμο στην Ουκρανία αντιμετωπίστηκε στην αρχή θετικά και οι σύμμαχοι ανέχθηκαν την ουδέτερη στάση του Ερντογάν, ο οποίος απέφυγε να συνταχθεί με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Όμως ο ρόλος αυτός, προς ώρας, έχει εκλείψει, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία όχι μόνο δεν βαίνει προς το τέλος του, αλλά διαρκώς κλιμακώνεται, με άγνωστο τον χρονικό ορίζοντα για πιθανό τερματισμό του.
Το δύσκολο «στοίχημα»
Κυβερνητικά στελέχη και αναλυτές εκτιμούν πως πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο στοίχημα, δεδομένου πως αρκετοί είναι αυτοί – και κυρίως το State Department – που θεωρούν ότι είναι ύψιστη προτεραιότητα να παραμείνει η Τουρκία “στη δυτική σφαίρα επιρροής”, και έτσι ότι δεν πρέπει προχωρήσουν σε “μετωπική” με την Άγκυρα.
Επιπλέον ο πόλεμος στην Ουκρανία αναβάθμισε σημαντικά την Τουρκία στα μάτια των Αμερικανών, καθώς “ο Ερντογάν πια είναι ο κρίκος τους με τον Πούτιν”.
Και τα ενεργειακά ψηλά στην ατζέντα
Ο Πρωθυπουργός θα θέσει ψηλά στην ατζέντα της συνάντησης του με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ και το θέμα της ενεργειακής συνεργασίας, με φόντο την ευρωπαϊκή απόφαση για σταδιακή απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Στον σχεδιασμό της Ελλάδας η χώρα μας να αποτελέσει κόμβο μεταφοράς ενέργειας από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη, θεωρείται πολύ σημαντική η στήριξη των ΗΠΑ στα σχετικά ενεργειακά πρότζεκτ που προωθεί η Ελλάδα με Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο (βλέπε EuroAsia Interconnector κ.α.).
Η στήριξη της Ουάσιγκτον στο θέμα αυτό επιβεβαιώθηκε και στη χθεσινή τριμερή συνάντηση (μέσω τηλεδιασκέψεως) των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, με τον επικεφαλής της Αμερικανικής διπλωματίας ¨Αντονι Μπλίνκεν.
«Αναβαθμισμένη επίσκεψη»
Η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον θεωρείται ως η πιο αναβαθμισμένη επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού τα τελευταία χρόνια. Θα γίνει με κάθε επισημότητα και θα προσομοιάζει αρκετά στην προ covid εποχή.
Ο Πρωθυπουργός με τη σύζυγο του θα φιλοξενηθούν στο Blair House, ο Τζο Μπάιντεν με τη σύζυγο του Τζιλ θα παραθέσουν δεξίωση προς τιμήν τους στο Λευκό Οίκο (την ίδια ημέρα που θα συναντηθούν) και θα γιορτάσουν μαζί τα 200 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση, ενώ ξεχωριστή είναι η τιμή που επιφυλάσσεται στον Κυριάκο Μητσοτάκη να μιλήσει στο Κογκρέσο. Είναι μια πρόσκληση που έχουν λάβει πολλοί λίγοι ηγέτες και σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους “αντανακλά τις καλές σχέσεις των δύο χωρών, που βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο”.
