COVID-19 LIVE όλες οι εξελίξεις

STORIES

Πεθανε σε ηλικία 98 ετών, ο ποιητής Νάνος Βαλαωρίτης

Πεθανε σε ηλικία 98 ετών ο Νάνος Βαλαωρίτης, ποιητής, κριτικός, μελετητής, μεταφραστής, δοκιμιογραφος και μυθιστοριογράφος, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του μεταπολεμικου υπερρεαλισμου στην Ελλάδα.
Την είδηση ανέβασε στο προφίλ του στο Facebook ο Ντίνος Σιώτης, στην οποία αναφέρει: «Χθες βράδυ χάσαμε τον Νάνο, τον Νάνο τον Βαλαωρίτη, τον Νάνο όλων μας, τον Νάνο που σημάδεψε όσο λίγοι, με τις πολλές του ιδιότητες, τα ελληνικά γράμματα. Έφυγε πλήρης ποίησης και ημερών στα 98 του χρόνια, αφού έζησε μια πλούσια σε πολλά αγαθά ζωή. Γενναίος, αιρετικός, απρόβλεπτος, όπως αρμόζει στους γνήσιους σουρεαλιστές, άφησε τα ίχνη του να τα ακολουθούμε όσο μπορούμε».
Ο Νάνος Βαλαωρίτης γεννήθηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας το 1921. Σπούδασε φιλολογία και νομικά στα πανεπιστήμια Αθηνών, Λονδίνου, Σορβόνης. Παρουσίασε άρθρα και μετέφρασε πρώτος στο Λονδίνο εκτενώς Έλληνες ποιητές του 1930 -Σεφέρη, Ελύτη, Εμπειρίκο, Εγγονόπουλο, Γκάτσο.
Στην Αγγλία έζησε από το 1944 έως το 1953 και γνώρισε τον Έλιοτ και όλο τον κύκλο του. Το διάστημα 1954-60 έμεινε στο Παρίσι και γνώρισε τον Αντρέ Μπρετόν και τους υπερρεαλιστές. Το 1960 γύρισε στην Ελλάδα και διηύθυνε το περιοδικό “Πάλι” (1963-1966). Το 1969 παρουσίασε ελληνική ποίηση στο γαλλικό περιοδικό “Lettres Nouvelles”.
Από το 1968 έως το 1993 δίδαξε συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργική γραφή στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Εκεί, ποιητικά του κείμενα εκδόθηκαν από τον οίκο City Lights του Λώρενς Φερλινγκέττι. Οργάνωσε παρουσίαση των Ελλήνων υπερρεαλιστών στο Κέντρο Πομπιντού το 1990-91. Διηύθυνε από το 1989 έως το 1995 με τον ποιητή Αντρέα Παγουλάτο το περιοδικό “Συντέλεια”, το οποίο επανεκδόθηκε το 2004 με τίτλο “Νέα Συντέλεια”. Το 1959 βραβεύτηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης το οποίο και αρνήθηκε.
Πήρε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1982) και το Κρατικό Βραβείο Χρονικού – Μαρτυρίας (1998). Επίσης έλαβε κι ένα βραβείο του Ν.Ρ.Α. [National Poetry Association (Αμερικανική Εταιρεία Ποίησης)] το 1996 -βραβείο που είχε δοθεί προηγουμένως στους Φερλινγκέττι, Γκίνσμπεργκ και άλλους. Έχει λάβει το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το ποιητικό του έργο (2006).
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος Τιμής (2006). Το 2009 τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Βιβλία του έχουν εκδοθεί στο εξωτερικό σε αγγλικές και γαλλικές μεταφράσεις. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Στην Ελλάδα επέστρεψε μόνιμα το 2004.
Η συγκρουσιακή σχέση της Ελλάδας με την Ευρώπη ξεκινάει από τα χρόνια του Βυζαντίου
Ο Νάνος Βαλαωρίτης είχε παραχωρήσει συνέντευξη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου τον Σεπτέμβριο του 2015
Η σύγκρουση της Ευρώπης με την Ελλάδα ξεκινάει από την εποχή του Βυζαντίου και του Σχίσματος, αλλά το μεγάλο μας πρόβλημα κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών είναι η επιθετικότητα της Γερμανίας, που μοιάζει να μη θέλει να συγχωρήσει τις χώρες οι οποίες της προέβαλαν σθεναρή αντίσταση στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτά δήλωνε, μεταξύ άλλων, σε παλαιότερη συνέντευξη την οποία παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νάνος Βαλαωρίτης, μιλώντας για την πολιτική και οικονομική κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας, λίγο πριν από τις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου. Ποιητής, πεζογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μεταφραστής, ο Ν. Βαλαωρίτης αναφέρεται ακόμα στην ασύμμετρη μάχη που έδωσε στο ευρωπαϊκό πεδίο η απερχόμενη κυβέρνηση, όπως και στο ρήγμα το οποίο δημιουργήθηκε μετά από αυτή στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.
ΕΡ: Πώς θα σχολιάζατε τα όσα συνέβησαν στην Ελλάδα από το 2010 μέχρι σήμερα;
ΑΠ: Το αναντίρρητο γεγονός είναι πως έχουμε πτωχεύσει. Ξένος δημοσιογράφος έλεγε πρόσφατα πως η Αθήνα μοιάζει με βομβαρδισμένη πόλη, χωρίς παρόλα αυτά να διαφαίνεται η σαφής αιτία της καταστροφής. Η αλήθεια είναι πως η Αθήνα βομβαρδίστηκε από τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης και από τα μέτρα λιτότητας τα οποία επιβλήθηκαν αμέσως μετά τη μιντιακή επίθεση των Γερμανών. Όταν είδα στα γερμανικά περιοδικά και τις εφημερίδες την Αφροδίτη με το υπερυψωμένο δάχτυλο, κατάλαβα ότι ο βομβαρδισμός είχε σκοπό να προλειάνει το έδαφος για την έλευση της Τρόικας.
ΕΡ: Πώς εξηγείτε αυτή την επιθετικότητα;
ΑΠ: Μα, είναι το αποτέλεσμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν το λέω μόνο εγώ, ο αρχηγός του Επιτελείου του Χίτλερ έχει δηλώσει ότι χωρίς την αντίσταση των Ελλήνων η Γερμανία θα είχε κερδίσει την εκστρατεία στη Ρωσία και ενδεχομένως τον πόλεμο. Φίλοι Γερμανοί μού λένε ότι πως το ίδιο πίστευαν και οι πατεράδες τους. Είναι κάτι που δεν πειράζει όταν κυκλοφορεί στα γερμανικά λαϊκά στρώματα, αλλά γίνεται πολύ επικίνδυνο όταν υιοθετείται από τις πολιτικές ελίτ – οι οποίες στοχεύουν τις χώρες που τους αντιστάθηκαν. Και όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και την πρώην Γιουγκοσλαβία, για παράδειγμα. Την τελευταία τη διέλυσαν, με τις ευλογίες των Γερμανών, οι Αμερικανοί όταν άρχισαν τους ανελέητους βομβαρδισμούς. Ο Μιλόσεβιτς ήταν, βέβαια, ένας δικτάτορας, αλλά δεν βομβαρδίζεις μια χώρα για να διώξεις έναν δικτάτορα.
ΕΡ: Πόσο μεγάλη θεωρείτε πως είναι η ευθύνη της Γερμανίας;
ΑΠ: Από την εποχή με το υπερυψωμένο δάχτυλο άρχισα να γράφω άρθρα όπου εξέταζα τη στάση της Γερμανίας επί τη βάσει ιστορικών στοιχείων. Τα άρθρα συγκεντρώθηκαν σε ένα βιβλίο με τίτλο «Ή του ύψους ή του βάθους» (εκδόσεις Ψυχογιός). Σίγουρα, οι Γερμανοί έχουν βαρύ χέρι στις σχέσεις τους με άλλες χώρες. Ο πεθερός της κόρης μου ήταν Ελβετός και διευθυντής της Ορχήστρας Δωματίου της Ζυρίχης. Οι γερμανόφωνοι Ελβετοί δεν εμπιστεύονται τους Γερμανούς και την ίδια δυσπιστία εξέφραζε και ο πεθερός της κόρης μου λίγο πριν από την ένωση των δύο Γερμανιών. Υπάρχει, ωστόσο, και ένα αντίθετο, σαφώς φιλογερμανικό ρεύμα στην Ευρώπη, σε χώρες που ήταν φασιστικές κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως η Σλοβενία και Σλοβακία. Να θυμίσω επίσης την παλαιά Αυστρία και την Κροατία.
ΕΡ: Ποια είναι η ιστορική καταγωγή της αντίθεσης ανάμεσα στη γερμανική Ευρώπη και την Ελλάδα;
ΑΠ: Η αντίθεση ανάμεσα στα δύο διαφορετικά κομμάτια της Ευρώπης ξεκινάει από τα χρόνια του Βυζαντίου και του Σχίσματος. Από τη μια πλευρά είναι η Ευρώπη των αξιών του Καρλομάγνου, που χρίστηκε από τον Πάπα αυτοκράτορας της Δύσης, και από την άλλη είμαστε εμείς, που συνεχίσαμε μόνοι, ακολουθώντας άλλοτε ανοδική πορεία και άλλοτε μια διαδρομή παρακμής, Το μόνο δικό μας σίγουρο κέρδος σε αυτή τη μακραίωνη τροχιά ήταν η εξέλιξη της γλώσσας – κατακτήσαμε την ολοκληρωμένη γλωσσική μορφή που χρησιμοποιούμε τόσο στον γραπτό όσο και στον προφορικό μας λόγο σήμερα.
ΕΡ: Να πάμε στο θέμα της ελληνικής κυβέρνησης; Τι γνώμη έχετε για τη διαπραγμάτευση και τη συμφωνία που υπογράφηκε στα μέσα του καλοκαιριού;
ΑΠ: Κάποιους από τον ΣΥΡΙΖΑ τους ξέραμε από τον άλλοτε Συνασπισμό, κάποιους από τα γράμματα και τη διανόηση. Όταν ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ στα πράγματα, καταλάβαμε ότι υπήρχαν και άλλοι. Οι πρώην σταλινικοί (πρώην, αλλά η νοοτροπία δεν αλλάζει εύκολα), αριστεριστές εν γένει, μαοϊκοί, τροτσκιστές , όπως και η Iskra της Αριστερής Πλατφόρμας. Οι τελευταίοι αποδείχθηκε πως θέλουν να επιβάλουν πεπαλαιωμένες ιδέες και απόψεις: για την παιδεία, αλλά και για τη διπλωματία. Από την άλλη πλευρά, υπήρχε ένας νεαρός αρχηγός που κρατούσε μια σφεντόνα με την οποία έπρεπε να σκοτώσει τρεις Γολιάθ: την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΔΝΤ και την ίδια τη Γερμανία. Αλλά αυτό ήταν μια τελείως ασύμμετρη σχέση. Έτσι, η ιδέα ότι μπορεί να αλλάξει άρδην η Ευρώπη, ενισχυμένη και από έναν αρκετά δογματικό ακαδημαϊκό, τον Γιάνη Βαρουφάκη, είχε ως τελικό αποτέλεσμα να βάλουμε ξανά το κεφάλι βαθιά μέσα στο νερό. Υπό αυτή την έννοια, ο ΣΥΡΙΖΑ παραπέμπει στον Θερβάντες: τον ρόλο του Δον Κιχώτη ανέλαβε η Αριστερή Πλατφόρμα (τώρα Λαϊκή Ενότητα), ενώ τον ρόλο του πραγματιστή Σάντσο Πάντσα ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ.
ΕΡ: Ποιος είναι ο ρόλος τον οποίο μπορεί να διεκδικήσει η τέχνη στο σημερινό τοπίο;
ΑΠ: Η τέχνη μπορεί σήμερα να παρακολουθήσει το ερειπωμένο τοπίο της κρίσης και να δει τι ακριβώς έχει προκαλέσει η κρίση στους ανθρώπους: αδυναμία, στέρηση, φτώχια. Από την άλλη πλευρά, η λογοτεχνική μας παραγωγή βρίσκεται σίγουρα σε πολύ υψηλό επίπεδο. Δεν μπορώ να το πω με απόλυτη βεβαιότητα για την πεζογραφία, την οποία δεν παρακολουθώ τόσο συστηματικά, μπορώ, όμως, να έχω γνώμη για την ποίηση: μια τέχνη που εξελίσσεται με πυκνούς ρυθμούς και διακρίνεται για τις ανανεωτικές ή και τις καθαρώς πρωτοπόρες προσπάθειές της.

Back to top button