COVID-19 
Η ντοπαμίνη είναι ένα «δώρο» του συστήματος επιβράβευσης του εγκεφάλου, μια ουσία που μας βοηθά να νιώσουμε απόλαυση. Το σεξ, τα ψώνια, η μυρωδιά των αγαπημένων μας μπισκότων που ψήνονται στον φούρνο, όλα αυτά τα πράγματα μπορούν να προκαλέσουν την απελευθέρωση της ουσίας, μια «έξαρση ντοπαμίνης». Αυτός ο νευροδιαβιβαστής που προκαλεί ευεξία εμπλέκεται, ωστόσο, επίσης και στον εθισμό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μόλις δοκιμάσουμε ένα από αυτά τα μπισκότα, μπορεί να θέλουμε να φάμε και άλλο ένα (ή δύο, ή τρία).
Η πιο σκοτεινή πλευρά της ντοπαμίνης είναι το έντονο αίσθημα «ανταμοιβής» που νιώθουν όσοι παίρνουν ναρκωτικά, όπως η ηρωίνη ή η κοκαΐνη, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό. Από την άλλη, η έλλειψη ντοπαμίνης προκαλεί τις δύσκαμπτες κινήσεις που είναι συνδεδεμένες με τη νόσο του Πάρκινσον. Επίσης, συνδέεται ακόμη και με την κατάθλιψη, η οποία μπορεί μεν να οφείλεται κυρίως στην έλλειψη σεροτονίνης, όμως μελέτες διαπιστώνουν ότι η ανεπάρκεια ντοπαμίνης συμβάλλει με τη σειρά της στην κακή διάθεση.
Ειδικότερα, τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη εμφανίζουν συχνά έλλειψη κινήτρων και συγκέντρωσης. Επειδή η ντοπαμίνη παράγεται από την τυροσίνη, η λήψη περισσότερου αμινοξέος από τα τρόφιμα θα μπορούσε ενδεχομένως να ενισχύσει τα επίπεδα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι μια διατροφή πλούσια σε τυροσίνη μπορεί επίσης να βελτιώσει τη μνήμη και τις πνευματικές επιδόσεις.
Τι είναι το Dopamine Detox
Σίγουρα έχετε παρατηρήσει πως το νέο «διάλειμμα» από το απαιτητικό μας πρόγραμμα έχει συνδεθεί με ένα αέναο scroll στην οθόνη του κινητού σας -είτε πρόκειται για χάζεμα στο Instagram, το TikTok ή το Twitter, είτε για παρακολούθηση βίντεο στο YouTube, είτε για τουρνουά bingwatching στο Netflix. Aυτή η επίμονη προσκόλληση στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης έχει κάνει ορισμένους να ανησυχούν για τη λειτουργικότητα τους, ενώ πολλοί στρέφονται στις «αποτοξινώσεις ντοπαμίνης», ως πιθανή λύση. Αν η σκέψη τού να μαγειρέψετε ένα γεύμα, να πλύνετε τα δόντια σας ή να πάτε τουαλέτα χωρίς να παίζει ένα podcast, σας προκαλεί κρύο ιδρώτα, τότε είστε πολύ καλός υποψήφιος για μια δοκιμή.
Παρατηρήστε τη συμπεριφορά σας: Πού στρέφεστε όταν θέλετε να «χαζέψετε»; Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα παιχνίδια ή στο ζάπινγκ στην τηλεόραση; Ο στόχος είναι να ρυθμίσετε εκ νέου τις συνήθειες του εγκεφάλου σας και τις συνήθειές σας. Αν και ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι η διακοπή ορισμένων ανθυγιεινών συμπεριφορών μπορεί να αποδειχθεί “μεταμορφωτική”, οι περισσότερες έρευνες επικεντρώνονται σε κλινικούς εθισμούς και όχι στους καθημερινούς πειρασμούς, που όλοι λίγο πολύ αντιμετωπίζουμε. Αυτό δεν έχει εμποδίσει τους influencers να υπερβάλλουν και να υπόσχονται απαράμιλλη ευτυχία, παραγωγικότητα, ακαδημαϊκή επιτυχία μέσω της ψηφιακής αποτοξίνωσης. Ένα προσωρινό διάλειμμα, ενώ μπορεί να είναι ωραίο, δεν θα αλλάξει τη ζωή σας. Η πραγματική αλλαγή απαιτεί ωστόσο πιο ενεργή προσπάθεια.
Υπάρχουν ακόμη πολλά πράγματα που οι ερευνητές δεν κατανοούν πλήρως σχετικά με το πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν τον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένου του αν μια παύση θα μπορούσε πραγματικά να εξισορροπήσει την ντοπαμίνη, εξήγησε ο Elias Aboujaoude, MD, κλινικός καθηγητής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και συγγραφέας του βιβλίου «Virtually You: The Dangerous Powers of the e-Personality». Οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να προκαλέσουν εθισμό, καθώς μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Ορισμένα χαρακτηριστικά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – like, σχόλια, follow – μπορούν να προαγάγουν την αρνητική ψυχική κατάσταση, οπότε η μείωση του χρόνου που αφιερώνεται στις εφαρμογές μπορεί να κάνει κάποιον να αισθάνεται καλύτερα ή πιο ελεύθερα.
Επίσης, οι άνθρωποι τείνουν να βλέπουν τηλεόραση ή να κάνουν scroll στο τηλέφωνό τους, ενώ είναι ξαπλωμένοι οπότε αυτό είναι ένα δείγμα εμμονής, που σε καμία περίπτωση δεν προάγει τον καλύτερο ύπνο. Μια αποτοξίνωση από την ντοπαμίνη θα μπορούσε επίσης να απελευθερώσει περισσότερο χρόνο για άλλες δραστηριότητες, κάνοντας έτσι τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο συγκεντρωμένοι ή παραγωγικοί.
Πολλές από τις πλατφόρμες της τηλεόρασης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να κάνουν τους ανθρώπους να παραμένουν online για όσο το δυνατόν περισσότερη ώρα, είτε αυτό γίνεται μέσω συχνών ειδοποιήσεων είτε μέσω ατελείωτων ευκαιριών με πληθώρα βίντεο. Πέρα όμως από αυτές τις στρατηγικές, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στον πυρήνα τους μπορεί να προκαλέσουν εθισμό σε ορισμένους ανθρώπους, όχι σε όλους.
Το μυστικό της απεξάρτησης
Αν όλοι αποτοξινώνονταν επιτυχώς από την ντοπαμίνη, θα αισθάνονταν πολύ λιγότερη εξάρτηση από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, το πρόχειρο φαγητό και τα βιντεοπαιχνίδια, για να αναφέρουμε μερικές μόνο από τις εθιστικές δραστηριότητες. Το πρόβλημα είναι πως το “αυγό του φιδιού” δεν είναι εύκολο να σπάσει. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο εθισμός δεν είναι απλώς ένα σύμπτωμα της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις ένα εγγενές χαρακτηριστικό. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν τη δυνατότητα αποθήκευσης κωδικών πρόσβασης για ευκολότερη πρόσβαση, τις ατελείωτες προτεινόμενες αναρτήσεις και τις ειδοποιήσεις push για να προωθήσουν τη δέσμευση και να ενεργοποιήσουν τα μονοπάτια «ανταμοιβής» της ντοπαμίνης, που αναφέραμε νωρίτερα.
Έτσι, θεωρητικά, αν όλοι απελευθερωθούν από έναν τέτοιο φαύλο κύκλο, θα μπορούσαμε ενδεχομένως να εξαλείψουμε το 60%-70% της αξίας της βιομηχανίας ψυχαγωγίας. Αρα; Ακατόρθωτο. Συνολικά, η αποτοξίνωση από την ντοπαμίνη μπορεί να είναι μια αποτελεσματική μέθοδος για να γίνετε πιο παραγωγικοί, αλλά ο αντίκτυπος θα ποικίλλει ανάλογα με τον χρήστη. Εάν κάποιος αισθάνεται ότι ξοδεύει πολύ χρόνο σε μη παραγωγικά πράγματα, μια απλή διήμερη αποτοξίνωση μπορεί να είναι αρκετή για να διορθώσει το πρόβλημα ή μπορεί απλώς να κλείνει το κινητό του κατά τη διάρκεια του ύπνου. Εάν το άτομο αισθάνεται ότι είναι εθισμένο, πιθανότατα θα χρειαστεί περαιτέρω βοήθεια από ειδικούς.
