COVID-19 
Ευρύτερες γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές διαστάσεις έχουν προσλάβει οι τελευταίες δραματικές εξελίξεις στην Υπο-Σαχαρια Αφρική, με επίκεντρο το Κράτος του Νίγηρα. Παλαιά Γαλλική αποικία, με φτωχούς κατοίκους, αλλά με εξαιρετικά πλούσιο υπέδαφος, σε ουράνιο και χρυσό, ο Νίγηρας βρίσκεται στη δίνη ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος, Ρωσόφιλων αξιωματικών, οι οποίοι, με επικεφαλής τον στρατηγό Αμπντουραχμαν Τιανι έχουν φυλακίσει τον, νόμιμα εκλεγμένο, Πρόεδρο Ναζουμ και την οικογένειά του. Η σοβαρότερη εξέλιξη, όμως, που πυροδότησε ευρύτερες ανατροπές, είναι ότι οι φιλορώσοι αξιωματικοί διέκοψαν άμεσα τις εξαγωγές ουρανίου προς την Γαλλία και την Ε.Ε. και ταυτόχρονα συνήψαν συμφωνία με την Ρωσική παραστρατιωτική Wagner,για να μετακινήσει καταδρομείς και βαρέα όπλα, που έχει στην περιοχή (Μάλι, Λιβύη, Τσαντ κλπ) στα σύνορα του Νίγηρα και κοντά στην πρωτεύουσα Νιαμέι, προκειμένου να αμυνθούν απέναντι σε μια ενδεχόμενη εισβολή φιλοδυτικών δυνάμεων.
Πιο αναλυτικά, το σχετικό ρεπορτάζ έχει ως εξής:
Η μεγαλύτερη πολεμική σύγκρουση στην αφρικανική ήπειρο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο φαίνεται ότι ξεκινά, καθώς ο φιλοδυτικός πρόεδρος της Νιγηρίας Bola Ahmed Tinubu, πήρε έγκριση από τη Γερουσία να ξεκινήσουν στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του Νίγηρα, αποσκοπώντας στην επιστροφή της κυβέρνησης του Μοάμεντ Μπαζούμ που ανατράπηκε από το φιλορωσικό κίνημα της περασμένης εβδομάδας.
Την ίδια στιγμή η νέα κυβέρνηση του Νίγηρα υπέγραψε συμφωνία με το ρωσικό εθελοντικό σώμα της Wagner, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην άμυνα της χώρας.
Ήδη μονάδες της Wagner από τη Λιβύη, το Μάλι και την Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, χώρες στις οποίες βρίσκονται ήδη ανεπτυγμένες, έχουν μπει στο Νίγηρα και αναπτύσσονται κατά μήκος των οδών, των οποίων πιθανόν θα περάσουν να νιγηριανά στρατεύματα, πιθανότατα υποστηριζόμενα από τη γαλλική Αεροπορία.
Οι δυνάμεις της Wagner που αναπτύσσονται υπολογίζονται σε 3.000 άνδρες, στη παρούσα φάση, ενώ περίπου 10.000 εθελοντές του ίδιου σώματος είναι έτοιμοι για αναχώρηση από τη Λευκορωσία προς το Νίγηρα.
⚡️President of Nigeria has asked the Nigerian senate for support for possible “military intervention” into Niger — LSI
— War Monitor (@WarMonitors) August 4, 2023
Η πιο σημαντική χώρα της περιοχής που έχει δηλώσει με σαφήνεια ότι θα υπερασπιστεί το Νίγηρα και τη νέα κυβέρνηση είναι η Αλγερία, η οποία αποτελεί, μαζί με την Αίγυπτο, την ισχυρότερη δύναμη της Αφρικής. Οι λοιπές χώρες που υποστηρίζουν τον Νίγηρα και έχουν δηλώσει πρόθεση στρατιωτικής υποστήριξης είναι η Γουινέα, η Μπουρκίνα Φάσο, η Λιβύη, το Τσαντ και το Μάλι.
Οι χώρες που υποστηρίζουν τη Νιγηρία και τους δυτικούς είναι η λεγόμενη Δυτικοαφρικανική Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ECOWA). Οι χώρες που την υποστηρίζουν είναι το Μπενίν, το Κάπε Βέρδε, η Ακτή Ελεφαντοστού, η Λιβερία, η Σενεγάλη, η Γκάμπια, η Γκάνα, η Μαυριτανία, η Σιέρρα Λεόνε, η Γουινέα-Μπισάου και το Τονγκό.
Συγκεκριμένα ο πρόεδρος της Νιγηρίας, Bola Ahmed Tinubu, ζήτησε επίσημα από τη Γερουσία της Νιγηρίας να υποστηρίξει μια πλήρους κλίμακας στρατιωτική επέμβαση κατά της στρατιωτικής χούντας στο Νίγηρα, ενώ ζήτησε επίσης αποκλεισμό των χερσαίων και αεροπορικών δρόμων από και προς το Νίγηρα.
Νωρίτερα η νέα κυβέρνηση του Νίγηρα διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με ΗΠΑ, Νιγηρία και Τόνγκο.
Ο Βρετανός ΥΠΕΞ Τζέιμς Κλίβερλι επισκέφτηκε τη Νιγηρία και δήλωσε ότι η χώρα του θα εγκρίνει οποιαδήποτε ενέργεια της ECOWAS (της Νιγηρίας επί το πλείστον) κατά της στρατιωτικής κυβερνήσεως της Νιαμέι.
⚠️#Niger – Il Ministro degli Affari Esteri, James Cleverley, è arrivato in #Nigeria.
➡️Il ha espresso il suo sostegno alle azioni della #ECOWAS e ha dichiarato che il suo Paese approverà qualsiasi azione dell’organizzazione diretta contro la giunta in #Niamey https://t.co/WFRFt7pd5k— Luigi Basemi 🏅 (@LBasemi) August 4, 2023
#Niger – 🇸🇳 Außenministerin Aïssata Tall Sall gibt sich entschlossen zum milt. Eingreifen. Sollte die ECOWAS Intervention beschließen, würde Senegal Truppen stellen. Warum keine Intervention bei 🇲🇱 u. 🇧🇫 Coups, erst 🇳🇪? „Das war der eine Putsch Zuviel.“ https://t.co/yFPGoPAI3n
— Björn Müller (@Bjoern__M) August 4, 2023
Στην Ευρώπη ανησυχούν για τις εξαγωγές ουρανίου το οποίο χρησιμοποιείται για την τροφοδοσία των πυρηνικών αντιδραστήρων.
Οι φόβοι αυτοί επιβεβαιώθηκαν τη Δευτέρα όταν η νέα κυβέρνηση του Νίγηρα ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τις εξαγωγές ουρανίου στη Γαλλία.
Βέβαια, η Γαλλία θα έχει πολύ σημαντικό πρόβλημα καθώς μπορεί ο Νίγηρας να αντιπροσωπεύει μόλις το 5% της παραγωγής ουρανίου παγκοσμίως, ωστόσο είναι σημαντικός προμηθευτής του βαρέος μετάλλου για το Παρίσι, το οποίο εισάγει το 15% των ποσοτήτων που της είναι αναγκαίες από τον Νίγηρα, ενώ η ΕΕ εισάγει το 20% των αναγκών της σε ουράνιο από την ίδια χώρα.
Η Euratom, ο οργανισμός της ΕΕ για την πυρηνική ενέργεια, δήλωσε την Τρίτη στο Reuters ότι δεν βλέπει άμεσο κίνδυνο για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας στο ευρωπαϊκό μπλοκ ακόμα και εάν ο Νίγηρας διακόψει τις παραδόσεις του και πρόσθεσε ότι υπάρχουν αρκετά αποθέματα ουρανίου για να τροφοδοτήσουν τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της ΕΕ για τρία χρόνια.
Γάλλος αξιωματούχος του υπουργείου Ενέργειας ανέφερε στο Politico ότι η Γαλλία δεν εξαρτάται από καμία συγκεκριμένη περιοχή, εταιρεία ή χώρα και ότι “η κατάσταση στον Νίγηρα δεν θέτει κανένα κίνδυνο για την ασφάλεια εφοδιασμού της Γαλλίας με ουράνιο”.
Αξιωματούχοι της ΕΕ προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τις ανησυχίες, με τον εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Adalbert Jahnz να σημειώνει ότι οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας της ΕΕ διαθέτουν επαρκή αποθέματα ουρανίου για να αποκλιμακώσουν τον κίνδυνο εφοδιασμού τους, ενώ όπως είπε ο ίδιος στο AFP, “μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα υπάρχουν αρκετά κοιτάσματα στην παγκόσμια αγορά για να καλύψουν τις ανάγκες της ΕΕ”.
Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Όταν ξεκινούν ελλείψεις, αυξάνονται οι τιμές με τις οποίες αντικαθιστούν το προϊόν οι «εναλλακτικοί» παραγωγοί του προϊόντος.
Η ήδη εύθραυστη γαλλική οικονομία κινδυνεύει με «κραχ» ενώ η γαλλική κοινωνία όπως καταδεικνύουν και οι συνεχείς ταραχές είναι έτοιμη να εκραγεί.
Αν για παράδειγμα αυξάνονταν η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος τι συνέπειες θα είχε αυτό για την εσωτερική σταθερότητα στην Γαλλία;
Το 2022 ο Νίγηρας κάλυψε το 25,38% των αναγκών της ΕΕ και αναδείχθηκε στον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή ουρανίου στο μπλοκ. Στην 1η θέση ήταν το Καζακασταν με μερίδιο με 26,82% και στην τρίτη ο Καναδάς με 21,99%.
Η Γαλλία συγκαταλέγεται στους βασικούς εισαγωγείς ουρανίου από το Νίγηρα, χρησιμοποιώντας το ραδιενεργό μέταλλο για την τροφοδοσία της πυρηνικής της βιομηχανίας.
Οι χώρες που χρησιμοποιούν την πυρηνική ενέργεια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χρειάζονται ουράνιο ως καύσιμο.
Η Γαλλία είναι ένα από τα 13 κράτη-μέλη της ΕΕ που χρησιμοποιούν πυρηνικά εργοστάσια για την παραγωγή ενέργειας, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην ΕΕ.
Ενώ ορισμένες χώρες έχουν μειώσει την εξάρτησή τους -η Γερμανία, για παράδειγμα, αποφάσισε να καταργήσει σταδιακά την πυρηνική ενέργεια και το έπραξε νωρίτερα φέτος- άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, συνεχίζουν να βασίζονται στην πυρηνική ενέργεια.
Η Γαλλία υποστηρίζει ότι η πυρηνική ενέργεια προσφέρει μια εναλλακτική λύση χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έναντι των ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Η ανάγκη για ουράνιο σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσε να εμποδίσει την ΕΕ να υιοθετήσει πυρηνικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δήλωσε στο Politico ο Phuc-Vinh Nguyen, ειδικός σε θέματα ενέργειας στο Ινστιτούτο Jacques Delors στο Παρίσι.
Το ουράνιο, και γενικότερα η πυρηνική ενέργεια, δεν υπόκειται προς το παρόν σε κυρώσεις από την ΕΕ. Εάν μειωθεί η προσφορά ουρανίου από τον Νίγηρα, τότε οι χώρες της ΕΕ θα μπορούσαν να αναζητήσουν αλλού προμήθειες.
Στο μεταξύ, η Ρωσία είναι μεταξύ των μεγαλύτερους εξαγωγέων ουρανίου στον κόσμο, παράγοντας περίπου 2.500 τόνους το 2022, σύμφωνα με την Παγκόσμια Πυρηνική Ένωση.
