COVID-19 
Μπροστά σε ένα πολύ δυσάρεστο θέαμα βρέθηκε νωρίτερα σήμερα η αντιδήμαρχος Ηρακλείου Μαρία Καναβάκη.
Ευρισκόμενη στο Κοιμητήριο του Αγίου Κωνσταντίνου, για την πραγματοποίηση αυτοψίας στον τάφο όπου προορίζεται να μεταφερθούν τα οστά τής Λιλης Ζωγράφου, διαπίστωσε ότι το παλιό μνήμα έχει βανδαλιστεί από αγνώστους!
Οι φθορές μάλιστα ενδεχομένως να είναι και των τελευταίων ωρών.
Στο συμπέρασμα αυτό συνέκλιναν και ο τεχνίτης που βρισκόταν μαζί με την κ. Καναβάκη, βλέποντας την κατάσταση των μαρμάρων, αλλά και η Προϊσταμένη του Τμήματος, η οποία πρόσφατα είχε βρεθεί ξανά στο σημείο.
Μιλώντας στο Cretalive, η αντιδήμαρχος Ηρακλείου εξέφρασε τη λύπη της και τον αποτροπιασμό της για το καταδικαστέο αυτό γεγονός.
“Είναι κάτι το εξωφρενικό! Πρόκειται για έλλειψη Παιδείας, Πολιτισμού και της στοιχειώδους ευαισθησίας που θα πρέπει να διέπει τον κάθε άνθρωπο. Τέτοιες συμπεριφορές είναι απαράδεκτες!” σχολίασε η κ. Καναβάκη. “Η μνήμη των ανθρώπων, που έφυγαν και οι σχετικοί χώροι επιβάλλουν ιδιαίτερη ευαισθησία και σεβασμό. Ποιο ανθρώπινο μυαλό άραγε σκέφτηκε να προχωρήσει σε μια τέτοια πράξη; Τι νόημα έχει η καταστροφή ενός τάφου;” αναρωτήθηκε επίσης.
Ποιά ήταν η Λιλή Ζωγράφου
Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 17 Ιουνίου του 1917, όπου πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Κατάγεται από τη Νεάπολη Λασιθίου. Ο πατέρας της ήταν εκδότης εφημερίδας «Ανόρθωση», με ιδιαίτερα φιλελεύθερες ιδέες για την εποχή του και πάθος για τη δημοσιογραφία. Η Λιλή Ζωγράφου φοίτησε στο «Λύκειο Κοραής» και στο «Καθολικό Γυμνάσιο Ουρσουλινών» της Νάξου. Σπούδασε φιλολογία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής και ενώ ήταν έγκυος, φυλακίστηκε για αντιστασιακή δράση και γέννησε στην φυλακή την θυγατέρα της, μετέπειτα ποιήτρια Ρένα Χατζηδάκη (1943–2003). Μετά την απελευθέρωση, εργάσθηκε ως δημοσιογράφος σε γνωστά περιοδικά και εφημερίδες, ταξιδεύοντας παράλληλα πολύ στην Ευρώπη και στις Ανατολικές χώρες. Την περίοδο 1953–1954 έζησε στο Παρίσι.
Δημοσίευσε μικρά έργα της σε λογοτεχνικά περιοδικά και πρωτοεμφανίστηκε στην βιβλιογραφία το 1949 με την συλλογή από νουβέλες με τίτλο «Αγάπη». ‘Έγινε ευρύτερα γνωστή 10 χρόνια αργότερα, με το βιβλίο της για τον Νίκο Καζαντζάκη, «Νίκος Καζαντζάκης, ένας τραγικός». Kατά τη διάρκεια της δικτατορίας (1967–1974) δημοσίευε στο δεκαπενθήμερο περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ – που απευθυνόταν σε καλλιεργημένες γυναίκες της μέσης τάξης – άρθρα με ανατρεπτικό και πολιτικά τολμηρό περιεχόμενο που έκρυβαν τον κίνδυνο να εξοργίσουν την στρατιωτική εξουσία. Εξέφρασε έτσι τις δυνάμεις της νεολαίας που επρόκειτο αργότερα να κάνουν τη δική τους εξέγερση. Τα άρθρα εκείνα έμπασαν στον Τύπο της εποχής ένα καινούργιο ρεύμα ελευθερίας και ανανεώσεως και έγιναν σημεία αναφοράς και ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον – όχι μόνον για τις γυναίκες αναγνώστριες του περιοδικού, που είδε την κυκλοφορία του να απογειώνεται. Έδινε τότε διαλέξεις και οι αίθουσες ήταν κατάμεστες από νέο κυρίως κόσμο. Το 1971 έγραψε και το βιβλίο της για τον Ελύτη, «Ο ηλιοπότης Ελύτης», το οποίο είχε δώσει στον ίδιο να το διαβάσει πριν αυτό δημοσιευτεί. Ο Ελύτης δεν το ενέκρινε και την απέτρεψε –σχεδόν της απαγόρευσε– να το δημοσιεύσει. Εκείνη όχι απλώς το δημοσίευσε, αλλά και σε δημόσιες διαλέξεις της φανέρωσε, με πολλή στενοχώρια, την αποδοκιμασία του ποιητή για το βιβλίο της. Ο Οδυσσέας Ελύτης –που αργότερα βραβεύθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας– ίσως ήταν ευαίσθητος να μην «παρερμηνεύεται» η ποίησή του, αλλά και η Ζωγράφου υπερασπίστηκε το δικαίωμά της να γράφει αυτά που είδε στην ποίησή του.
Αυτή η πνευματική ελευθερία, η εγρήγορση και η έντιμη μαχητικότητα είναι χαρακτηριστική της Ζωγράφου σε όλα όσα έκανε και έγραψε, ακόμη και στα «λάθη» της. Δημοσίευσε 24 βιβλία (μυθιστορήματα, νουβέλες και δοκίμια) που έχουν κάνει αλλεπάλληλες εκδόσεις. Έγραψε σημαντικά δοκίμια για Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Επιπλέον, το μυθιστόρημά της «Η αγάπη άργησε μια μέρα» (1994) διασκευάστηκε για την ελληνική τηλεόραση.
Η Λιλή Ζωγράφου το 1998 έκανε διακοπές στο Ηράκλειο όταν υπέστη βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο και νοσηλεύτηκε για μία εβδομάδα πριν εκπνεύσει. Η κηδεία της έγινε στον ναό του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο στις 3 Οκτωβρίου 1998.
Έργο
Ο λόγος της Λιλή Ζωγράφου υπήρξε αντισυμβατικός και χαρακτηρίστηκε ως η σκοτεινή θεά Εκάτη της ελληνικής λογοτεχνίας. Το έργο της περιστρέφεται γύρω από τον χωρίς αναστολές έρωτα, τη χειραφέτηση της γυναίκας και γενικότερα την ελευθερία του ανθρώπου. Η ίδια επιλέγει χαρακτήρες με έντονες αντιθέσεις στην προσωπικότητα και τον τρόπο δράσης και καταφέρνει να διατηρήσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, όμως κάποιες φορές, παρατηρεί ο Γιώργος Μανουσάκης, υπάρχει ψυχολογική ασυνέπεια στις πράξεις τους. Επιλέγει κυρίως την τριτοπρόσωπη αφήγηση και σπανιότερα πρωτοπρόσωπη. Το ύφος της μπορεί να γίνει λυρικό, ιδίως στις ερωτικές σκηνές, ή ακόμη και μελοδραματικό, όπως στο τέλος του Η αγάπη άργησε μια μέρα.
Ο Γιώργος Μανουσάκης επισήμανε ότι στο έργο της οι άντρες παρουσιάζονται συνήθως ως με λιγότερους ηθικούς ενδοιασμούς σε σχέση με τις γυναίκες, φέρνοντας ως παράδειγμα τη σαδιστική συμπεριφορά του γιατρού Ταγάρη στο Η αγάπη άργησε μια μέρα, αφότου έμαθε το νεανικό μυστικό της γυναίκας του. Όμως, επισημαίνει ότι δεν απουσιάζουν και αδύναμοι χαρακτήρες αντρών, όπως οι γιοι της οικογένειας Φτενούδου στο ίδιο μυθιστόρημα. Εκεί το ρόλο της συνέχειας της οικογενειακής επιχείρησης έχει αναλάβει η κόρη, η οποία είναι πιο δυναμική. Επίσης, στο …Και το χρυσάφι… ο ψαράς Γρηγόρης παρουσιάζεται ως αφενός αγνός και αφετέρου ιδανικός εραστής, ο οποίος όμως καταφέρνει να ξεπεράσει τον πόνο του χωρισμού με τη βοήθεια της Γαλανής, μιας αυθόρμητης, δυναμικής και χειραφετημένης γυναίκας η οποία κινείται άνετα σε έναν αντροκρατούμενο χώρο.
Από τα έργα της, η σειρά διηγημάτων Επάγγελμα: Πόρνη παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ποικιλία θεμάτων, από την επιστροφή εργατών από τη Γερμανία και τις χωρίς υπερβολές αντιδράσεις μοναχικών ανθρώπων που επιζητούν την ανθρώπινη αλληλεπίδραση μέχρι την αιχμηρή σάτιρα της γραφειοκρατίας την εποχή της Χούντας και το συνεχή κίνδυνο των στιγματισμένων σε ένα τέτοιο καθεστώς. Η ίδια αναφέρει στον πρόλογο ότι το συγκεκριμένο έργο είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα.
Εργογραφία
Αγάπη (1949),
Νίκος Καζαντζάκης – Ένας τραγικός (1959),
Βιογραφία – Άπαντα Μ.Πολυδούρη (1961),
Και το χρυσάφι των κορμιών τους (1961),
Οι καταραμένες (1962),
Οι Εβραίοι κάποτε (Μίκαελ) (1966),
Ο ηλιοπότης Ελύτης (1971),
Παιδεία ώρα μηδέν, ή της εκμηδένησης (1972),
Τι απόγινε κείνος που ήρθε να βάλει φωτιά (Θέατρο, 1972),
Αντιγνώση, τα Δεκανίκια του Καπιταλισμού (1974),
17 Νοέμβρη 1973 – Η νύχτα της μεγάλης σφαγής (1974),
Κ. Καρυωτάκης – Μ. Πολυδούρη, Η αρχή της αμφισβήτησης (1977),
Επάγγελμα: Πόρνη (1978),
Η γυναίκα που χάθηκε καβάλα στο άλογο (1981),
Μου σερβίρετε ένα βασιλόπουλο παρακαλώ; (1983),
Η γυναίκα σου η αλήτισσα (1984),
Η Συβαρίτισσα (1987),
Νύχτωσε αγάπη μου, είναι χτες (1990),
Που έδυ μου το κάλλος (1992),
Παραλήρημα σε ντο μείζονα (1992),
Σύγχρονός μας ο Κάφκα (1993),
Η αγάπη άργησε μια μέρα (1994),
Από τη μήδεια στη Σταχτοπούτα – η ιστορία του φαλλού (1998)
Παλαιοπώλης Αναμνήσεων (1998)
