SOS για μολυσμένα θαλασσινά

H κλιματική αλλαγή επηρεάζει και την αλιεία. Πανευρωπαϊκά, υπάρχουν φόβοι για το λαβράκι και καλκάνι, εξαιτίας της παρουσίας του βακτηρίου Vibrio, σε  πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ασφάλεια των Τροφίμων.

Ο επιπολασμός του Vibrio στα θαλασσινά αναμένεται να αυξηθεί τόσο παγκοσμίως όσο και στην Ευρώπη λόγω της κλιματικής αλλαγής, ειδικά σε χαμηλής αλατότητας ή υφάλμυρα νερά, σύμφωνα με την τελευταία αξιολόγηση της EFSA. Επιπλέον, η αντοχή στα αντιβιοτικά τελευταίας λύσης εντοπίζεται όλο και περισσότερο σε ορισμένα είδη Vibrio.

Οι επιστήμονες της EFSA πραγματοποίησαν αξιολόγηση των πτυχών της δημόσιας υγείας του Vibrio spp. που σχετίζονται με την κατανάλωση θαλασσινών. Τα Vibrios είναι υδρόβια βακτήρια που μπορούν να βρεθούν στα θαλασσινά. Ορισμένα στελέχη είναι παθογόνα και μπορεί να προκαλέσουν γαστρεντερίτιδα ή σοβαρές λοιμώξεις. Σε μια προηγούμενη έκθεση (CLEFSA), οι ειδικοί της EFSA ανέλυσαν τις πιθανές επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η κλιματική αλλαγή σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που σχετίζονται με την ασφάλεια των τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των βακτηρίων Vibrio στα θαλασσινά.

Τι είναι η δονακίωση

Η Δονακίωση (Vibriosis) είναι ένα από τα σημαντικότερα νοσήματα των ιχθύων και προκαλείται απο βακτηρίδια του γένους Vibrio. Η Δονακίωση από V. Anguillarum είναι ιδιαίτερα καταστροφική για τις θαλάσσιες καλλιέργειες των σαλμονιδών. Οι απώλειες από τη νόσο είναι τόσο σημαντικές, ώστε το V. Anguillarum να θεωρείται ο σημαντικότερος ανασταλτικός παράγοντας για τις θαλάσσιες ιχθυοκαλλιέργειες.

Ο όρος Δονακίωση χρησιμοποιείται κυρίως για να περιγράψει μολύνσεις που σχετίζονται με το V. Anguillarum, αλλά και το V. ordalii και άλλα είδη Vibrio μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια κλινικά συμπτώματα νόσου σε άγρια και εκτρεφόμενα ψάρια σε όλο τον κόσμο.

Η Δονακίωση προσβάλλει τα άγρια και καλλιεργούμενα θαλάσσια ψάρια των αλμυρών και υφάλμυρων, κυρίως στα ρηχά νερά κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου. Το V. Anguillarum αποτελεί τμήμα της φυσιολογικής μικροχλωρίδας του υδάτινου περιβάλλοντος, σε ιδιαίτερη συσχέτιση με τα τροχόζωα και παρουσιάζει μέγιστους και ελάχιστους πληθυσμούς το καλοκαίρι και το χειμώνα αντίστοιχα. Αποδείχθηκε πειραματικά ότι μπορεί να επιβιώσει για παρατεταμένες χρονικές περιόδους στο θαλασσινό νερό.

Η Δονακίωση από V. Anguillarum προσβάλλει στη Νότια Ευρώπη κυρίως το λαβράκι και το καλκάνι.

Αναφέρεται χαρακτηριστικά επιβίωσή του πάνω από 50 μήνες. Το βακτηρίδιο μπορεί επίσης να αποτελεί μέρος της φυσιολογικής μικροχλωρίδας των θαλάσσιων ιχθύων.

Συχνές ερωτήσεις

1. Τι είναι το Vibrio spp. και πώς μπορούν να μολυνθούν οι άνθρωποι;

Τα Vibrios είναι υδατογενή βακτήρια που ζουν κυρίως σε θαλάσσια παράκτια ύδατα και υφάλμυρες περιοχές (όπου τα ποτάμια συναντούν τη θάλασσα) και ευδοκιμούν σε εύκρατα και ζεστά νερά με μέτρια αλατότητα. Μπορούν να προκαλέσουν γαστρεντερίτιδα ή σοβαρές λοιμώξεις σε ανθρώπους που καταναλώνουν ωμά ή καλά μαγειρεμένα θαλασσινά/οστρακοειδή, όπως στρείδια. Η επαφή με νερό που περιέχει Vibrios μπορεί επίσης να προκαλέσει μολύνσεις πληγών και αυτιών.

2. Ποια είδη Vibrio αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία στην ΕΕ μέσω της κατανάλωσης θαλασσινών και ποια είναι τα συμπτώματα της μόλυνσης από Vibrio;

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Vibrio parahaemolyticus, Vibrio vulnificus και Vibrio cholerae είναι τα είδη με τη μεγαλύτερη σημασία για τη δημόσια υγεία όσον αφορά την κατανάλωση θαλασσινών. Το V. parahaemolyticus μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερίτιδα σε υγιή άτομα, ενώ το V. vulnificus και το V. cholerae non-O1/non-O139 μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές λοιμώξεις, σήψη και θάνατο σε ευάλωτα άτομα.

3. Ποια είναι τα επίπεδα εμφάνισης και συγκέντρωσης Vibrios σε θαλασσινά που διατίθενται ή πρόκειται να διατεθούν στην αγορά της ΕΕ;

Το Vibrio parahaemolyticus βρέθηκε στο 20% περίπου των δειγμάτων θαλασσινών που δοκιμάστηκαν, με ένα στα πέντε θετικά δείγματα να περιέχει παθογόνα στελέχη.
Το Vibrio vulnificus ανιχνεύθηκε στο 6% περίπου των δειγμάτων θαλασσινών που δοκιμάστηκαν. Όλα τα αναγνωρισμένα στελέχη V. vulnificus θεωρούνται δυνητικά παθογόνα.
Το μη χολεριογόνο V. cholerae ανιχνεύθηκε σε περίπου 4% των δειγμάτων θαλασσινών που δοκιμάστηκαν.

4. Ποιοι είναι οι παράγοντες που κάνουν το Vibrio να επιβιώνει και να αναπτύσσεται σε υδάτινα περιβάλλοντα;

Τα βακτήρια Vibrio μπορούν να επιβιώσουν και να ευδοκιμήσουν σε διάφορα υδάτινα περιβάλλοντα λόγω πολλών παραγόντων. Οι πιο σχετικές είναι:

Θερμοκρασία: Τα Vibrios αναπτύσσονται βέλτιστα σε ζεστές συνθήκες. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες ευνοούν την παρουσία και την ανάπτυξή τους.
Αλατότητα: Τα Vibrios απαιτούν μια ορισμένη συγκέντρωση αλατιού για βέλτιστη ανάπτυξη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα νερά χαμηλής αλατότητας/υφάλμυρα (όπου τα ποτάμια συναντούν τη θάλασσα) διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
5. Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση της μικροβιακής αντοχής (AMR) στα είδη Vibrio που απομονώνονται από λοιμώξεις από θαλασσινά και θαλασσινά; Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για τους ευρωπαίους καταναλωτές;

Η παρουσία AMR σε βακτήρια που βρίσκονται στα θαλασσινά και είναι παθογόνα για τον άνθρωπο προκαλεί ανησυχία, λόγω της πιθανής επίδρασής του στη δημόσια υγεία.

Η πιο πρόσφατη αξιολόγηση της EFSA υπογραμμίζει ότι η αντοχή σε πολλά αντιμικροβιακά, συμπεριλαμβανομένων αυτών της έσχατης ανάγκης, ανιχνεύθηκε σε μελέτες για το Vibrio spp. απομονώσεις που βρίσκονται σε θαλασσινά ή/και από Vibrio spp. απομονώσεις που προκαλούν τροφιμογενείς λοιμώξεις στην Ευρώπη. Λόγω των περιορισμένων διαθέσιμων στοιχείων, οι ειδικοί συνιστούν τη διεξαγωγή έρευνας για τη συλλογή συγκρίσιμων δεδομένων.

6. Πώς θα επηρεάσει η κλιματική αλλαγή την εμφάνιση του Vibrio στα θαλασσινά και ποιες περιοχές κινδυνεύουν ιδιαίτερα;

Λόγω της αύξησης των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι καύσωνες, τα τελευταία 20 χρόνια, η Ευρώπη έχει δει αύξηση των μολύνσεων από το Vibrio. Τα θερμότερα παράκτια νερά έχουν οδηγήσει σε επέκταση των περιοχών όπου τα βακτήρια Vibrio μπορούν να πολλαπλασιαστούν, με αποτέλεσμα υψηλότερο κίνδυνο μολύνσεων από την κατανάλωση μολυσμένων θαλασσινών. Οι περιοχές που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο περιλαμβάνουν εκείνες με υφάλμυρα ή χαμηλής αλατότητας νερά.

Στην πρόσφατη αξιολόγηση της EFSA, οι ειδικοί προβλέπουν ότι η εμφάνιση και τα επίπεδα του Vibrio στα θαλασσινά θα αυξηθούν παγκοσμίως και στην Ευρώπη, ειδικά σε χαμηλής αλατότητας/υφάλμυρα νερά, λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως η υπερθέρμανση των ακτών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι καύσωνες. .

7. Πώς μπορούμε να αποτρέψουμε και να ελέγξουμε το Vibrio στα θαλασσινά;

Για την πρόληψη και τον έλεγχο του Vibrio στα θαλασσινά, η διατήρηση της κρύας αλυσίδας κατά την επεξεργασία, τη μεταφορά και την αποθήκευση είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα για τα θαλασσινά που προορίζονται να καταναλωθούν ωμά. Πιθανά μέτρα για τη μείωση του Vibrio είναι η επεξεργασία υψηλής πίεσης, η ακτινοβόληση και η κατάψυξη (φλας) που ακολουθείται από μακροχρόνια αποθήκευση κατάψυξης. Εκχύλιση, η οποία περιλαμβάνει την τοποθέτηση ζωντανών μαλακίων σε δεξαμενές με καθαρά, κυκλοφορούντα νερά.

Ακολουθήστε το Europost στο