Επιστήμονες προειδοποιούν για τον κίνδυνο που διατρέχουν οι λίμνες της Κεντρικής Μακεδονίας λόγω της ξηρασίας, η οποία συνδέεται με την κλιματική αλλαγή. Οι λίμνες Βόλβη, Κορώνεια, Δοϊράνη και Πικρολίμνη αντιμετωπίζουν πτώση στη στάθμη τους, κυρίως εξαιτίας των ελάχιστων βροχοπτώσεων, της αύξησης της θερμοκρασίας και της εντατικής αντλήσεως νερού, φαινόμενα που έχουν ενταθεί πρόσφατα.
Η κατάσταση αυτών των τεσσάρων φυσικών λιμνών της Βόρειας Ελλάδας αναλύθηκε σε μια έκθεση του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων-Υγροτόπων του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Από το 2012, το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Υδάτων των Λιμνών, το οποίο εποπτεύεται από τη Γενική Διεύθυνση Υδάτων του ΥΠΕΝ, παρακολουθεί στενά τις συνθήκες στις συγκεκριμένες λίμνες.
«Η περιοχή των λιμνών της Κεντρικής Μακεδονίας βιώνει τις κλιματικές συνθήκες οι οποίες έχουν ήδη, λίγο πολύ, περιγραφεί από τα παγκόσμια και περιφερειακά κλιματικά μοντέλα για την περιοχή της Μεσογείου» αναφέρουν οι επιστήμονες στην έκθεση και συνεχίζουν:
«Χαρακτηριστικά, από τις αρχές του 2024, οι τιμές της μέσης μέγιστης μηνιαίας θερμοκρασίας βρίσκονται στα ανώτερα επίπεδα της περιόδου 2013-2023 και το ετήσιο ύψος βροχής για τα έτη 2023 και 2024 αρκετά χαμηλά. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί υδρολογικές πιέσεις στις λίμνες και επιτείνει την ανάγκη μείωσης των απολήψεων νερού από τις υδρολογικές λεκάνες των λιμνών».
Οι παράγοντες που συμβάλλουν στο φαινόμενο δεν είναι μόνο το χαμηλό ύψος βροχοπτώσεων στις περιοχές των λιμνών τα τελευταία χρόνια, αλλά και οι αυξημένες θερμοκρασίες που επιτείνουν την απώλεια νερού από τις λίμνες τόσο άμεσα, μέσω της αύξησης της εξάτμισης, όσο και έμμεσα, μέσω της αύξησης των αρδευτικών αναγκών.
«Αν και απολήψεις νερού άμεσα από τις λίμνες (με εξαίρεση τη Βόλβη) δεν πραγματοποιούνται για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών, εντούτοις η κάλυψή τους με αντλήσεις από υπόγειους υδροφορείς, οι οποίοι βρίσκονται σε επικοινωνία με τις λίμνες (όπως, για παράδειγμα, η Κορώνεια), οδηγεί στην ταπείνωση της στάθμης και των δύο» τονίζουν.
Μάλιστα, η υδρογεωλόγος στο ΕΚΒΥ Ειρήνη Βαρσάμη υποστηρίζει πως οι βροχοπτώσεις, οι οποίες τα τελευταία δύο έτη βρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, επηρεάζουν τη στάθμη, ενώ στο φαινόμενο συντελεί και η θερμοκρασία, είτε άμεσα, εξατμίζοντας κάποια ποσότητα από τη λίμνη, είτε έμμεσα, αυξάνοντας τις αρδευτικές ανάγκες της περιοχής.
«Είναι σίγουρα ένα κλιματικό μοντέλο που επαναλαμβάνεται τα τελευταία χρόνια, και ειδικά φέτος το ρεκόρ που παρατηρήσαμε εμείς ήταν στις θερμοκρασίες. Συγκεκριμένα, για τις τέσσερις λίμνες, αν δούμε τον κοντινότερο σταθμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου, θα διαπιστώσουμε ότι οι θερμοκρασίες όλο τον χρόνο βρίσκονται σε τιμές-ρεκόρ για την τελευταία δεκαετία» εξήγησε η κυρία Βαρσάμη και συμπλήρωσε: «Στην Κορώνεια δεν έχουμε απολήψεις για άρδευση, αλλά από τη στιγμή που ο υπόγειος υδροφορέας επικοινωνεί στην ουσία με τη λίμνη και η γύρω περιοχή αντλεί από τον υπόγειο υδροφορέα ποσότητες νερού για άρδευση επηρεάζεται και η λίμνη».
Γενικά, στις συγκεκριμένες τέσσερις λίμνες, σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΕΚΒΥ, φαίνεται μια πτωτική τάση της στάθμης τα τελευταία χρόνια και συνεπώς και του συνολικού τους όγκου. «Τώρα, όταν μιλάμε για μια λίμνη σαν την Κορώνεια, που είναι γενικώς αβαθής, τότε η συνολική ποσότητα που χάνει θα φανεί πιο έντονα στο αποτέλεσμα» σημείωσε η κυρία Βαρσάμη.
Από το 2022 η ετήσια πτώση της στάθμης φαίνεται ότι ξεπερνάει το ένα μέτρο
Η κατάσταση με τη στάθμη των τεσσάρων λιμνών δεν ήταν πάντα έτσι. Κατά τα έτη 2014-2015 αυξήθηκε σχετικά απότομα, από 2 έως και 2,5 μέτρα, όπως στην περίπτωση της λίμνης Κορώνειας, γεγονός που οφείλεται στις συχνές βροχοπτώσεις.
Από το 2016 και μετά παρατηρείται πτωτική πορεία έως και το 2019. Κατά το έτος αυτό παρατηρείται η ελάχιστη στάθμη της Βόλβης για τη 12ετία που διανύουμε. Από το έτος 2020 έως και τον Αύγουστο του 2024 η μέση στάθμη των λιμνών Βόλβης και Κορώνειας φαίνεται να σταθεροποιείται, ακολουθώντας το μοτίβο των ετήσιων βροχοπτώσεων. Η στάθμη της Πικρολίμνης από το 2020 και μετά μειώθηκε εκ νέου, προκαλώντας αρκετά συχνά ακόμα και την αποξήρανσή της, όπως φέτος το καλοκαίρι.
Στον αντίποδα, η στάθμη της λίμνης Δοϊράνης μετά την άνοδο του 2015 συνέχισε να αυξάνεται έως και το 2018, οπότε η μέση ετήσια τιμή της σταθεροποιήθηκε έως και το 2020, έτος από το οποίο αρχίζει η καθοδική πορεία της. Εως και το 2022 ο ετήσιος ρυθμός πτώσης της ήταν μικρότερος του μισού μέτρου. Από το 2022 όμως και στη συνέχεια η ετήσια πτώση της στάθμης της φαίνεται ότι ξεπερνάει το ένα μέτρο, ακολουθώντας και πάλι το μοτίβο των βροχοπτώσεων της τελευταίας τριετίας.
«Στη Δοϊράνη δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα, δηλαδή έντονη πτώση της στάθμης σε σχέση με τις άλλες τρεις λίμνες, καθώς, όπως εμφανίζεται στα διαγράμματα της δεκαετίας, διατηρείται η στάθμη σε ένα επίπεδο, κάτι που αποδίδεται στο ότι δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αντλήσεις στην περιοχή για άρδευση» κατέληξε η κυρία Βαρσάμη.
