COVID-19 
Γιατί κάθε παραμύθι κρύβει ένα ηθικό δίδαγμα. Κι αν κάθε παιδί λάμβανε υπόψιν του όλα τα μηνύματα που έπαιρνε από τα παραμύθια που διάβαζε, τότε ίσως ο κόσμος μας να ήταν καλύτερος…
Οι πρώτες αναμνήσεις μας ως αναγνώστες είναι ίσως “αγκυροβολημένες” σε χαρακτήρες όπως η Χιονάτη και οι επτά νάνοι, η Σταχτοπούτα, Τα τρία γουρουνάκια, η Κοκκινοσκουφίτσα, ο Χάνσελ και η Γκρέτελ, και ούτω καθεξής.
Όπως οι μυθικές αφηγήσεις όλων των λαών και των πολιτισμών, έτσι και τα παραμύθια είναι μια αφηγηματική μορφή που δεν προσελκύει μόνο την αισθητική απόλαυση του αναγνώστη. Μέσω αυτών παρουσιάζονται υποδειγματικές καταστάσεις που ο μελλοντικός ενήλικας αργά ή γρήγορα θα τις βιώσει. Το πιθανότερο, δε, από κάποιες από αυτές να παραδειγματιστεί και να τις μιμηθεί.
Σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή Bruno Bettelheim η σημασία της ανάγνωσης παραμυθιών στα παιδιά υπερβαίνει τους στόχους της απλής αναγνωστικής ικανότητας. Τα παραμύθια μπορούν να βοηθήσουν «το παιδί να αντλήσει μια συνεκτική αίσθηση από την ταραχή των συναισθημάτων του».
Συναισθήματα – ή ορμές – αναπτύσσονται μέσα μας από μικρή ηλικία. Η ικανότητά μας να επεξεργαζόμαστε και να τους δίνουμε μια υγιή έκφραση δεν είναι πάντα σύμφωνη με την εκπαίδευσή μας ούτε από τα μέρη στα οποία ζούμε. Οι ιστορίες μιας φυλής, ο σχηματισμός ενός μυθικού και θρησκευτικού σύμπαντος, έχουν χρησιμεύσει, ιστορικά, για να φέρουν στα παιδιά μια αίσθηση ρίζας και καθήκοντος σε σχέση με τον τόπο καταγωγής τους. Αλλά από τη νεωτερικότητα και μετά, τα σύνορα αλλάζουν και οι μεταναστεύσεις θέτουν τη φυσική μονιμότητα των οικογενειών σε απόσταση από τον τόπο καταγωγής τους. Αυτό συνεπάγεται ότι οι ιστορίες χρησιμεύουν στο να μας δίνουν το έναυσμα να ανταποκρινόμαστε σε νέες και περίπλοκες καταστάσεις.
“Το παιδί χρειάζεται ιδέες για το πώς να βάλει σε τάξη τον χώρο στον οποίο ζει και σε αυτή τη βάση, να μπορέσει να δημιουργήσει μια τάξη γενικότερα στη ζωή του. Το παιδί χρειάζεται μια ηθική αγωγή που μεταδίδει διακριτικά τα πλεονεκτήματα της ηθικής συμπεριφοράς, όχι μέσω αφηρημένων ηθικών εννοιών, αλλά μέσω αυτού που φαίνεται απτά σωστό και, επομένως, σημαντικό για το παιδί.” λέει ο Bettelheim.
Επιπλέον, “το σχήμα και η δομή των παραμυθιών προτείνουν στο παιδί εικόνες που θα χρησιμεύσουν για να δομήσουν τα δικά τους όνειρα και να διοχετεύσουν καλύτερα τη ζωή τους”.
Αυτό το σημείο είναι σημαντικό γιατί τα παραμύθια, αν και δεν έχουν μια άκαμπτη, αυστηρή δομή όπως οι λογοτεχνικές ιστορίες, βασίζονται σε τεχνικές όπως η επανάληψη, η παράλειψη για να επιχειρήσουν διαφορετικές λύσεις στο ίδιο πρόβλημα.
Ένας δράκος, ή ο φύλακας ενός συγκεκριμένου μέρους, δεν είναι ικανοποιημένος με οποιαδήποτε προσφορά, και ο ήρωας μερικές φορές το καταλαβαίνει μόνο βλέποντας τι είχαν καταβροχθιστεί εκείνοι που είχαν έρθει πριν. Αυτό αντιλαμβάνεται και το παιδί το οποίο παραδειγματίζεται από τη συμπεριφορά του ήρωα κι έτσι τα παθήματά του τού γίνονται μαθήματα. Οι αναγνώστες παρακολουθούν τις επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και πού μπορεί να οδηγήσουν.
Αυτοί οι παιδαγωγικοί μηχανισμοί δεν τελειώνουν με την παιδική ηλικία.
Υπάρχει η αντίληψη ότι το νηπιακό σύμπαν είναι αφελές και ευγενικό. Όμως η ψυχανάλυση μάς δείχνει ότι όχι μόνο ως παιδιά αλλά και ως ενήλικες έχουμε ασυνείδητο περιεχόμενο. Συχνά καταπιεσμένο, αυτό μπορεί να είναι δύσκολο να το αντιμετωπίσουμε και μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την προσωπικότητά μας.
Βίαιες φαντασιώσεις, θυμός, αποστροφή, καταναγκασμός, φόβος, αβεβαιότητα για το μέλλον, ανικανότητα, ανασφάλεια, κίνδυνος της ορφάνιας. Όλα αυτά είναι στοιχεία μέσω των οποίων τα παραμύθια ενώνονται για να δώσουν δημιουργικές διεξόδους και να προτείνουν εργαλεία που τροφοδοτούν τη φαντασία των παιδιών και δίνουν ηθικές κατευθύνσεις στους ενήλικες.
Ακόμα και να μην το συνειδητοποιούμε, εμείς οι γονείς που διαβάζουμε παραμύθια στα παιδιά μας, μπορεί μέσα από μια απλή ιστορία να βρουμε απαντήσεις σε σοβαρά ηθικά ζητήματα που μας απασχολούν. Γιατί κάθε παραμύθι κρύβει ένα ηθικό δίδαγμα. Κι αν κάθε παιδί λάμβανε υπόψιν του όλα τα μηνύματα που έπαιρνε από τα παραμύθια που διάβαζε, τότε ίσως ο κόσμος μας να ήταν καλύτερος…
