Στις 26 Οκτωβρίου, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Δημητρίου, του μεγαλομάρτυρα και πολιούχου της Θεσσαλονίκης, ο οποίος χάρισε και στον μήνα την ονομασία «Αϊ-Δημητριάτης».
Ο Βίος του Αγίου Δημητρίου
Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 280 μ.Χ. από επιφανείς και ευσεβείς χριστιανούς γονείς. Ήταν προικισμένος με σπάνιες αρετές και γνώσεις, γεγονός που τον ανέδειξε σε μέλος της Συγκλήτου και στρατηγό της Θεσσαλίας υπό την εξουσία του Ρωμαίου αυτοκράτορα Γαλέριου, ο οποίος συμμετείχε στο καθεστώς της Τετραρχίας. Παρά τη θέση του, ο Δημήτριος συνέχισε να διδάσκει και να ενισχύει τους Χριστιανούς της Θεσσαλονίκης, οργανώνοντας συγκεντρώσεις και βοηθώντας τους φτωχούς.
Όταν η δράση του αποκαλύφθηκε, ο Γαλέριος διέταξε τη σύλληψή του και τον έκλεισε στις υπόγειες καμάρες των ρωμαϊκών λουτρών, όπου αργότερα μαρτύρησε το 306 μ.Χ. σε ηλικία μόλις 36 ετών, επειδή αρνήθηκε να απαρνηθεί την πίστη του.
Μετά τον θάνατό του, οι χριστιανοί τον έθαψαν μυστικά στο σημείο του μαρτυρίου του, από όπου ανέβλυσε μύρο – γι’ αυτό και του αποδόθηκε το προσωνύμιο Μυροβλήτης. Εκεί ανεγέρθηκε ο πρώτος ναός προς τιμήν του το 313 μ.Χ., ο οποίος εξελίχθηκε σταδιακά στον μεγαλοπρεπή Ναό του Αγίου Δημητρίου που γνωρίζουμε σήμερα.
Ο Πολιούχος της Θεσσαλονίκης
Ο Άγιος Δημήτριος αναδείχθηκε σε προστάτη και σωτήρα της Θεσσαλονίκης. Πλήθος θρύλων περιγράφουν τις επεμβάσεις του υπέρ της πόλης, όπως εκείνη κατά την πολιορκία του 1207 από τους Βούλγαρους, όταν – σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση – εμφανίστηκε ως οπλισμένος ιππέας και σκότωσε τον ηγεμόνα Καλογιάν, σώζοντας την πόλη από την καταστροφή.
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου υπήρξε σημαντικότατο βυζαντινό προσκύνημα, ενώ τα λείψανά του θεωρούνταν θαυματουργά. Η κάρα του αγίου, που είχε μεταφερθεί από τους Νορμανδούς το 1185, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη αιώνες αργότερα.
Τα «Δημήτρια»
Η εορτή του Αγίου συνοδευόταν από τα περίφημα «Δημήτρια», έναν θεσμό με θρησκευτικό, εμπορικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Κατά τη διάρκεια αυτής της πανήγυρης, η Θεσσαλονίκη γινόταν τόπος ανταλλαγών και εμπορίου, αλλά και πολιτιστικών εκδηλώσεων – θεατρικών έργων, διαλέξεων και παραστάσεων. Ο θεσμός αναβίωσε το 1966 και αποτελεί μέχρι σήμερα τον κορυφαίο πολιτιστικό θεσμό της πόλης.
Ο Άγιος Δημήτριος ως σύμβολο αλλαγής εποχής
Η γιορτή του Αγίου θεωρείται ορόσημο του χειμώνα. Μαζί με τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου), χωρίζει το έτος σε θερινό και χειμερινό εξάμηνο, σύμφωνα με το λαϊκό και αγροτικό ημερολόγιο.
Στην παράδοση πολλών λαών, η ημέρα του Αγίου Δημητρίου συνδέεται με τα πρώτα σημάδια του χειμώνα: στη Ρωσία λέγεται ότι «ο χειμώνας ανεβαίνει στο φράχτη», ενώ στη Βουλγαρία πως «ο Άγιος Δημήτριος τινάζει τα γένια του και πέφτει το πρώτο χιόνι».
Για τους κτηνοτρόφους και γεωργούς, η ημέρα αυτή σηματοδοτούσε τη μετακίνηση των ποιμνίων από τα ορεινά στα χειμαδιά, καθώς και την επιστροφή των τεχνιτών στα σπίτια τους για τον χειμώνα.
Το Ψυχοσάββατο του Αγίου Δημητρίου
Στη Μακεδονία και τη Θράκη, το Σάββατο πριν από τη γιορτή του Αγίου είναι αφιερωμένο στη μνήμη των νεκρών, γνωστό ως Ψυχοσάββατο του Αγίου Δημητρίου. Οι πιστοί ανάβουν κεριά και προσεύχονται για τις ψυχές των κεκοιμημένων, τηρώντας μια παράδοση που έχει τις ρίζες της στους ρυθμούς της αγροτικής ζωής.
Ο Άγιος Δημήτριος και η παράδοση
Το όνομά του συνδέεται ετυμολογικά με τη θεά Δήμητρα, προστάτιδα της γης και της γονιμότητας – μια ένδειξη της συνέχειας ανάμεσα στην αρχαία και τη χριστιανική παράδοση.
Σήμερα, παρότι οι αστικοί ρυθμοί έχουν αλλάξει τα παλιά έθιμα, η γιορτή του Αγίου Δημητρίου παραμένει βαθιά ριζωμένη στην ελληνική συνείδηση. Οι νοικοκυρές «στρώνουν» τα σπίτια για τον χειμώνα, ενώ οι Θεσσαλονικείς τιμούν με λαμπρότητα τον Άγιό τους, τον προστάτη και φύλακα της πόλης.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα