COVID-19 
Ήταν περίπου τέτοιες μέρες το 2021 όταν την είσοδο της βίλας Αλλατίνι, στη Λ. Βασιλίσσης Όλγας στη Θεσσαλονίκη, πέρναγε ένας χαμογελαστός μεσήλικας με ένα γαλάζιο φράκο και κόκκινη γραβάτα.
Λίγοι ήταν σε θέση να αναγνωρίζουν το πρόσωπο του Καναδοπακιστανού μεγιστάνα, Μουρτάζα Λακχάνι, παρότι λίγο καιρό νωρίτερα, ο Λακχάνι είχε γίνει το νέο αφεντικό της JET OIL και, ένα από τα πρώτα πράγματα που σκέφτηκε, ήταν να καλύψει τα έξοδα θέρμανσης τεσσάρων κοινωνικών ιδρυμάτων της Μακεδονίας.
“Είναι κύριο μέλημά μας να προσφέρουμε ζεστασιά και ασφάλεια στα παιδιά”, έλεγε τότε ο κ. Λακχάνι, αφήνοντας τους όλους έκπληκτους με την απλότητά του που δεν θύμιζε τον τυπικό, απρόσιτο, σκληρό δισεκατομμυριούχο. Ο Λακχάνι κράτησε το λόγο του και συνέχισε να στηρίζει τα ιδρύματα που φιλοξενούν παιδιά και τα επόμενα χρόνια, προσφέροντάς τους ζεστασιά.
Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, ωστόσο, το κλίμα για τον γεννημένο στο Καράτσι trader, επιχειρηματία και πετρελαιά, δεν ήταν τόσο ζεστό. Οι Αμερικανοί είχαν υπόνοιες ότι εταιρείες συμφερόντων του Λακχάνι σπάνε συστηματικά τα εμπάργκο τους. Και, το 2023, το αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης θα το έβλεπε πιο… ζεστά, θέτοντας τον Καναδοπακιστανό μεγιστάνα στο επίκεντρο έρευνας με την υποψία ότι βοήθησε την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία της Ρωσίας Rosneft να πουλήσει τον “μαύρο χρυσό” της σε όλο τον πλανήτη, αποφεύγοντας τις κυρώσεις των ΗΠΑ και το πλαφόν που έχει επιβάλλει η G7. Κάτι που ο Λακχάνι, φυσικά, αρνείται, καθώς και η Rosneft επισημαίνει ότι από τότε που της επιβλήθηκαν κυρώσεις από τη G7 και τις ΗΠΑ, οι εταιρείες του και ο ίδιος ο επιχειρηματίας έχουν παύσει κάθε εμπόριο πετρελαίου με τη Ρωσία.
Οι Αμερικανοί υποψιάζονται ότι ο Λακχάνι είναι ο άνθρωπος- κλειδί που χρησιμοποίησε η Μόσχα για να δημιουργήσει τεράστια κέρδη για τη Rosneft (τα οποία αποδόθηκαν μέσω μερισμάτων στο Κρεμλίνο, όσο και τον ίδιο), ελαχιστοποιώντας τον αντίκτυπο των σκληρών κυρώσεων της Δύσης για την εξαγωγή πετρελαίου. Αυτό το πέτυχε, θεωρούν, έχοντας σχηματίσει, μετά την ανακοίνωση των κυρώσεων για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ένα δίκτυο εταιρειών οι οποίες αγόρασαν εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού αργού, τα οποία μεταφέρθηκαν στη συνέχεια σε όλο τον κόσμο και κυρίως στις “διψασμένες” για πετρέλαιο αγορές της Κίνας και της Ινδίας. Εάν το αμερικανικό Υπουργείο το αποδείξει αυτό, τότε θα μπορεί να τον καταχωρήσει στη “μαύρη λίστα” των επιχειρηματιών που έχουν την ίδια… μοίρα με τους Ρώσους ολιγάρχες.
Από παλιά στο… μάτι
Η αλήθεια είναι ότι ο Λακχάνι έχει μπει στο “μάτι” των αμερικανικών Αρχών εδώ και αρκετά χρόνια σε σημείο που αμερικανικά και βρετανικά ΜΜΕ τον χαρακτηρίζουν “βιτρίνα του Κρεμλίνου για τις πετρελαϊκές του μπίζνες”. Το 2019 είχε ξανά κατηγορηθεί ότι η μητρική του εταιρεία Mercantile & Maritime Group (MM Group) ναύλωσε πλοία με το οποία μετέφερε προς πώληση, σε joint venture με τη θυγατρική του ρωσικού κρατικού πετρελαϊκού κολοσσού, Rosneft Trading, 2 εκατ. βαρέλια πετρελαίου από τη Βενεζουέλα το 2019, παραβιάζοντας τις κυρώσεις που είχαν επιβάλλει οι αμερικανικές Αρχές (προς τη Βενεζουέλα).
“Αβάσιμες” χαρακτήρισαν και χαρακτηρίζουν οι δικηγόροι της MM Group τις υποθέσεις ότι η εταιρεία αναμίχθηκε σε οποιαδήποτε συμφωνία συγκάλυψης των δραστηριοτήτων της Rosneft στη Βενεζουέλα για την αποφυγή αμερικανικών κυρώσεων, τονίζοντας ότι όποιες εμπορικές συναλλαγές έκανε με τη Ρωσία ήταν σύμφωνες με το διεθνές καθεστώς και νόμιμες. Όπως και ότι όταν οι αμερικανικές Αρχές επέβαλαν κυρώσεις στη Rosneft Trading, έπαυσε και οποια συμφωνία και συναλλαγή της MM Group με αυτή. Ο Λακχάνι, έχει προσφύγει δικαστικά εναντίον διεθνών ΜΜΕ επιμένοντας ότι ποτέ δεν παραβίασε κυρώσεις με καμία εταιρεία του και ότι οι εμπορικές σχέσεις και πράξεις με τη Rosneft ήταν απόλυτα νόμιμες.
Οι σχέσεις με τον… Darth Vader
Αυτό στο οποίο εστιάζουν, ωστόσο, οι Αμερικανοί, είναι οι σχέσεις του Λακχάνι με τον Ρώσο ολιγάρχη και, πρόεδρο, διευθύνοντα σύμβουλο και πρόεδρο του ΔΣ της Rosneft, Ιγκόρ Σέτσιν. Ο Σέτσιν, ο οποίος έχει το παρατσούκλι “Darth Vader” στη Ρωσία ενός από τους πλέον στενούς “συμμάχους” του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Άλλωστε, είναι στο πλευρό του από τα ’90s, όταν ο Πούτιν ήταν δήμαρχος στην Αγία Πετρούπολη, ενώ έχει διατελέσει προσωπάρχης και αναπληρωτής πρωθυπουργός του Πούτιν. Θεωρείται ευρέως ο δεύτερος ισχυρότερος άνθρωπος στη Ρωσία μετά τον Πούτιν και η ΕΕ έχει παγώσει τα περιουσιακά του στοιχεία στο πλαίσιο των κυρώσεων σε ισχυρούς Ρώσους ως “αντίποινα” στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Το Bloomberg επισημαίνει με νόημα ότι την παραμονή Πρωτοχρονιάς, ήταν ένας από τους καλεσμένους του πάρτι που διοργάνωσε ο Σέτσιν σε γιοτ που βρισκόταν αγκυροβολημένο ανοικτά του Palm Jumeirah, του τεχνητού νησιού του Ντουμπάι που στις παραλίες του φιλοξενεί πολλές βίλες ολιγαρχών. Η Wall Street Journal αναφέρει ότι ο 60χρονος επιχειρηματίας ήταν παρών στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, στη Ρωσία τον περασμένο Ιούνιο και παρουσιάζει φωτογραφικό στιγμιότυπο στο οποίο ο Λακχάνι παρακολουθεί με ενδιαφέρον την ομιλία του Σέτσιν. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ εξετάζει αν υπάρχει επιχειρηματική σχέση μεταξύ του Λακχάνι και του Σέτσιν.
Και, η έρευνα των αμερικανικών Αρχών εστιάζει στο αν όντως εταιρεία ή εταιρείες του παραβίασαν το ανώτατο όριο τιμών που έχει επιβληθεί για το εμπόριο ρωσικού πετρελαίου, τα 60 δολάρια ανά βαρέλι. Γιατί οι δυτικές εταιρείες μπορούν νόμιμα να εμπορεύονται και να μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο, αρκεί η τιμή του να μην ξεπερνά το “πλαφόν” των 60 δολαρίων που επέβλήθη τον περασμένο Δεκέμβριο από την Task Force KleptoCapture του αμερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης, με σκοπό τη μείωση των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου και κατά συνέπεια την απομόνωση της ρωσικής οικονομίας στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία.
Η πορεία του
Με τη Rosneft, ο Λακχάνι άρχισε να συνεργάζεται το 2017, όταν έκανε εμπόριο πετρελαίου για λογαριασμό των Κούρδων με εταιρείες απ΄όλο τον κόσμο. Ως τότε, είχε χτίσει μια “μυθική” καριέρα, αλλά και μια αμύθητη περιουσία: Γεννήθηκε στο Καράτσι αλλά μεγάλωσε στην Αγγλία και τον Καναδά, ξεκινώντας την καριέρα του στην οικογενειακή επιχείρηση που εμπορευόταν ρίζι, βαμβάκι και άλευρα. Μέχρι να μετακινήσει το ενδιαφέρον του στο πετρέλαιο έκανε “όνομα” στις αγορές των commodities για την αποτελεσματικότητά του.
Το 2005, βρέθηκε στο επίκεντρο έρευνα για χειραγώγηση του προγράμματος “Πετρέλαιο-για-τρόφιμα” (Oil-for-Food) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στο Ιράκ που είχε σκοπό να περιορίσει το εισόδημα του Σαντάμ Χουσεϊν από το πετρέλαιο χωρίς να προκληθεί ανθρωπιστική κρίση. Ο Λακχάνι περιέγραφε εαυτόν ως τον “άνθρωπο της Glencore στο Ιράκ”, ο οποίος έκανε πληρωμές στην ιρακινή κυβέρνηση κατά τη διάρκεια του προγράμματος «πετρέλαιο αντί τροφής», μια αποτυχημένη προσπάθεια των Ηνωμένων Εθνών να περιορίσουν το εισόδημα του Σαντάμ Χουσεΐν από το πετρέλαιο χωρίς να προκληθεί ανθρωπιστική κρίση. Η έρευνα κατέληξε ότι δεν στοιχειοθετούνταν κατηγορίες εναντίον του Λακχάνι, ή της Glencore, ως αντιπρόσωπος της οποίας λειτουργούσε ο Καναδοπακιστανός επιχειρηματίας.
Μετά την εισβολή στο Ιράκ, ο Λακχάνι μετακίνησε το επιχειρηματικό του focus στην τοπική κυβέρνηση του Κουρδιστάν, αναλαμβάνοντας το ρόλο του μεσάζοντα για την πώληση πετρελαίου στη διεθνή αγορά. Όταν, το 2014, οι Κούρδοι μαχητές απελευθέρωσαν από τους τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους την πόλη του Κιρκούκ, οι δουλειές του εκτοξεύθηκαν. Στην πορεία, ίδρυσε πολλές εταιρείες, στην Κύπρο, τη Βαγδάτη, και μετέπειτα στη Γενεύη, το Λονδίνο, τηο Μονακό, το Ιράκ, την Τουρκία, τη Ρωσία, τη Μιανμάρ και αλλού.
Ήταν και είναι άνθρωπος με ισχυρές προσβάσεις σε πολυεθνικούς κολοσσούς. Δεν είναι τυχαίο ότι πρόεδρος της Mercantile & Maritime Group έχει τοποθετηθεί ο πρώην επικεφαλής της Glencore, Simon Murray. Αλλά και με πολιτικά ερείσματα, καθώς έχει αποτελέσει τον δωρητή -με μισό εκατομμύριο λίρες- του βρετανικού Συντηρητικού κόμματος (επί Μπόρις Τζόνσον) με σκοπό να ξεκινήσει καμπάνια για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας στο Λονδίνο, στο οποίο δεν διαμένει από το 2020, καθώς μετακόμισε μόνιμα στο Μονακό.
Η Mercantile & Maritime Group στη Jet Oil
Πάνε επτά χρόνια από την άνοιξη του 2017, όταν η Jet Oil πέρασε λόγω χρεών από την οικογένεια Μαμιδάκη στην αυστριακή εταιρεία Cetracore Energy, η οποία ενεργούσε ως ο ευρωπαϊκός βραχίονας της Rosneft και θα κατέβαλε περισσότερα από 105 εκατ. ευρώ (με χρηματοδότη την Credit Bank of Moscow) για τη διάσωση της ελληνικής εταιρείας διακίνησης, εμπορίας και αποθήκευσης πετρελαιοειδών.
Τον Σεπτέμβριο του 2020 και καθώς η Rosneft (ως κρατική οντότητα της Ρωσικής Ομοσπονδίας) έμπαινε στο στόχαστρο νέων κυρώσεων από τη Δύση, στη Jet Oil εξελέγη νέο Διοικητικό Συμβούλιο. Σε αυτό, συμμετείχαν για πρώτη φορά εκπρόσωποι της εταιρείας IMMS Pte Ltd με έδρα τη Σιγκαπούρη, η οποία ανήκε στον Λακχάνι. Λίγο αργότερα, η εταιρεία η οποία επιβεβαιώθηκε πως είχε αποκτήσει τον έλεγχο της Jet Oil, μετονομάστηκε σε Mercantile & Maritime Trading Ptd Ltd. Το πώς, πότε και υπό ποιες συνθήκες έγινε η μεταβίβαση της Jet Oil από τον Σέτσιν στον Λακχάνι, είναι ένα άλλο ερώτημα…
