Το κρυφό παρασκήνιο για το περιβαλλοντικό έγκλημα στην Πειραϊκή

Του Υποναυάρχου Λιμενικού Σώματος ε.α. Νικόλαου Σπανού

Τον Φεβρουάριο του 2011 από την αρμόδια Διεύθυνση Λιμενικών Υποδομών του τότε Υπουργείου Θαλασσίων Υποθέσεων, Ναυτιλίας και Αλιείας προωθήθηκε στην Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Επέκταση Επιβατικού Λιμένα Πειραιώς – Νότια Πλευρά».

Καταρχάς, αναφορικά με τις αρμοδιότητες και το έργο της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ), επισημαίνεται ότι αυτές καθορίζονται με το άρθρο δέκατο ένατο του ν.2932/2001 (Α΄145), όπως ισχύει, και μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν και την έγκριση, αναθεώρηση και επικαιροποίηση των αναπτυξιακών προγραμμάτων και μελετών διαχείρισης (Master Plan) των λιμένων, με τα οποία καθορίζονται τα μέγιστα επιτρεπόμενα όρια της ζώνης λιμένα, οι επιτρεπόμενες προσχώσεις, οι χρήσεις γης, οι όροι και οι περιορισμοί δόμησης, οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και κάθε αναγκαίο στοιχείο για την εξυπηρέτηση της λειτουργικότητας και της ασφάλειας του λιμένα. Επιπλέον σύμφωνα με τα τότε ισχύοντα, για την έκδοση της απόφασης προέγκρισης χωροθέτησης όλων των λιμενικών έργων του άρθρου 14 του ν.2971/2001, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση, σύμφωνα με το άρθρο 6, παρ. 3 του ν.3010/2002, απαιτείται σύμφωνη γνώμη της κατά το άρθρο δέκατο ένατο του ν.2932/2001 Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων. Η σύμφωνη γνώμη αυτή υποκαθιστά τις γνωμοδοτήσεις των συναρμοδίων υπηρεσιών, που προβλέπονται από το ν.2971/2001 και κατά τη διαδικασία της προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης.

Η συγκεκριμένα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αφορούσε στην κατασκευή των έργων επέκτασης του Κεντρικού – Επιβατικού λιμένα Πειραιά της «Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς Α.Ε.» (ΟΛΠ Α.Ε.) προς τη νότια πλευρά, εξωτερικά του υφιστάμενου λιμένος, με σκοπό την εξυπηρέτηση μεγάλου μεγέθους κρουαζιερόπλοιων. Η ακριβής περιοχή του έργου βρίσκεται στη Λιμενική Ζώνη Πειραιά, στην ακτή Μιαούλη, στο δυτικό-νοτιοδυτικό τμήμα της πόλης του Πειραιά, πλησίον του Επιβατικού Σταθμού Κανέλου και του μώλου Θεμιστοκλέους.

Ο αρχικός σχεδιασμός του έργου περιελάμβανε την κατασκευή εξωτερικών λιμενικών έργων (κυματοθραυστών), με συνολικό μήκος 1.500 μέτρα, καθώς και εσωτερικών λιμενικών έργων (κρηπιδοτοίχων), συνολικού μήκους 3.000 μέτρων, με ωφέλιμο βάθος 18,00 μέτρα, και παράλληλα δημιουργία συνολικών χερσαίων χώρων έκτασης 175.000 τετραγωνικών μέτρων.

Η κατασκευή των έργων είχε προγραμματιστεί να γίνει σε δύο φάσεις.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά δύσκολο τεχνικά και ταυτόχρονα δαπανηρό έργο. Συγκεκριμένα, εξαιτίας των πολύ μεγάλων βαθών της περιοχής η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων προέβλεπε να κατασκευαστεί αρχικά βάση έδρασης από τον πυθμένα έως το βυθόμετρο των -19,00 μέτρων, όπου θα εδρασθούν πλωτά κιβώτια από οπλισμένο σκυροδέματος (CAISSON), με πλάτος 14,70 μέτρα, ύψος 19,20 μέτρα και μήκος 24,80 μέτρα. Επιπλέον για την αποφυγή φαινομένων ανακλάσεως ή υπερπήδησης των κυμάτων, το νότιο εξωτερικό κρηπίδωμα θα κατασκευαστεί με μικτή διατομή πρανούς και κατακόρυφου μετώπου.

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος του έργου, επισημαίνεται ότι η μελέτη προέβλεπε ότι θα απαιτηθούν ποσότητες της τάξεως των 7.500.000,00 κυβικών μέτρων πετρωμάτων, καθώς και 140 τεμάχια CAISSON.

Υπογραμμίζεται μάλιστα ότι, προκειμένου να μην επιβαρυνθεί στη φάση κατασκευής του έργου το υφιστάμενο οδικό δίκτυο της άμεσης περιοχής, η πρόταση ήταν τα υλικά επίχωσης να μεταφέρονται με φορτηγίδες δια θαλάσσης, προκειμένου να αποτεθούν στη θέση του έργου.

Το έργο εκτός από τις νέες λιμενικές εγκαταστάσεις για την παραβολή κρουαζιεροπλοίων, προέβλεπε την κατασκευή νέου Επιβατικού Σταθμού. Πρόκειται για ένα διώροφο κτίριο διαστάσεων 200 μέτρων επί 60 μέτρων, με συνολικό εμβαδόν 24.000 τετραγωνικά μέτρα, το οποίο θα λειτουργεί ως επιβατικός σταθμός για την κρουαζιέρα (καταστήματα duty free, τελωνειακοί έλεγχοι, γραφεία, λοιπά καταστήματα, κλπ.). Η αρχική εκτίμηση ήταν ότι κατά τη φάση της λειτουργίας του θα εργάζονται εκεί περίπου 100 άτομα και θα εξυπηρετούνται οι επισκέπτες κρουαζιέρας.

Επιπλέον για τη σύνδεση του νέου λιμένα με τον Κεντρικό Λιμένα και κατ’ επέκταση την πόλη, προβλεπόταν η κατασκευή της περιφερειακής οδού, μήκους περίπου 800 μέτρων και πλάτους 15 μέτρων, η οποία θα συνδέει το χώρο στάθμευσης με την πύλη Λεόντων (Ακτή Μιαούλη).

Επίσης προβλεπόταν και δημιουργία χώρου στάθμευσης, έκτασης περίπου 30 στρεμμάτων, για τη στάθμευση οχημάτων όλων των κατηγοριών (κυρίως πούλμαν, αλλά και Ι.Χ., φορτηγά, κ.ά.).

Σύμφωνα με την ως άνω αναφερόμενη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, το συνολικό κόστος κατασκευής του έργου για όλες τις ομάδες εργασιών (λιμενικά, υδραυλικά, ηλεκτρομηχανολογικά) ανέρχεται σε 230.000.000 € (χωρίς ΦΠΑ) και η διάρκεια κατασκευής του ανέρχεται στα τέσσερα χρόνια.

Παράλληλα, από τη λειτουργία του υπό μελέτη έργου αναμενόταν ποιοτική αναβάθμιση του επιπέδου εξυπηρέτησης του τουρισμού κρουαζιέρας, υποστήριξη επενδύσεων σε υποδομές και υπηρεσίες τουριστικού αντικειμένου, αύξηση της επιχειρηματικότητας, αύξηση της απασχόλησης κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου, καθώς και μετά την ολοκλήρωσή του, καθώς και επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.

Η υπηρεσιακή πρόταση έθετε για την εισαγωγή προς συζήτηση και εξέταση του θέματος στην Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων συγκεκριμένους όρους, προϋποθέσεις και παρατηρήσεις, οι σημαντικότερες εκ των οποίων ήταν:
• Να υπάρχει σύμφωνη γνώση της Ειδικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγή (ΥΠΕΚΑ)
• Να αποσταλεί η μελέτη με θέμα: «Εκτίμηση κυματικών παραμέτρων στην είσοδο του κεντρικού λιμένα Πειραιά μετά την κατασκευή των έργων του Σταδίου Ι», προκειμένου να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις από την εφαρμογή του σχετικού μοντέλου στο Εργαστήριο Λιμενικών Έργων του ΕΜΠ, όσο αφορά την ακτομηχανική συμπεριφορά του έργου και την συνεπακόλουθη διάβρωση ή / και επιχωμάτωση των γειτονικών ακτών.
• Να ληφθεί υπόψη ότι δεν υφίσταται συνολικό Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο (Master Plan) για τον λιμένα Πειραιά, παρά μόνο επιμέρους τοπικά «Μaster Plan», όπως του πολιτιστικού κέντρου.
• Η επέκταση του επιβατικού λιμένα γίνεται πάνω στην είσοδο του υφιστάμενου λιμένα και περιορίζει περαιτέρω την είσοδο στον επιβατικό λιμένα.
• Είναι ασαφές ποιο είναι το κυματικό ύψος σχεδιασμού (design wave height), για τους εξωτερικούς κυματοθραύστες
• Το βάθος θεμελίωσης (-60.0 m) είναι εξαιρετικά μεγάλο.
• Θα υπάρξει μεγάλος φόρτος κυκλοφορίας από τα διερχόμενα λεωφορεία.
• Δεν υπήρχε μελέτη σκοπιμότητας / βιωσιμότητας του έργου.
• Οι τεράστιες ανεμοπιέσεις ενδέχεται να δυσχεραίνουν την παραμονή των κρουαζιερόπλοιων.
• Οι αναγκαίες ποσότητες αδρανών είναι πάρα πολύ μεγάλες (7.500.000 κυβικά μέτρα). Για τη μεταφορά μάλιστα των εν λόγω αδρανών υλικών για τις επιχωματώσεις από την περιοχή της Κορινθίας, απαιτούνται 290 φορτηγά αυτοκίνητα σε πλωτά ναυπηγήματα – φορτηγίδες, ρυμουλκούμενα για το έργο, με εκτιμώμενη διάρκεια 6 έως 12 μήνες.
• Θα πρέπει να αναφερθεί ότι θα προστατεύονται, προβάλλονται και αναδεικνύονται το Κονώνειο Τείχος, ο Τάφος του Θεμιστοκλή και λοιπά προστατευόμενα μνημεία και να εφαρμοστούν οι διατάξεις του ν.3028/2002 περί αρχαιοτήτων.

Το θέμα συζητήθηκε τελικά στις 18-04-2011 στην Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) και με την αριθμ. 02/18-04-2011 απόφαση του εγκρίθηκε η ανωτέρω πρόταση, υπό την προϋπόθεση, ότι κατά το επόμενο στάδιο της μελέτης (ΜΠΕ):
α) να εκπονηθεί συνολική κυκλοφοριακή μελέτη όπου θα έχουν ληφθεί υπόψη και τα προτεινόμενα έργα
• Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Επέκταση Επιβατικού Λιμένα Πειραιώς (Νότια Πλευρά)
• Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Ξενοδοχειακό Συγκρότημα 5* στη Λιμενική Ζώνη της ΟΛΠ ΑΕ
• Επικαιροποίηση Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Εκθεσιακό – Συνεδριακό και Διεθνές Επιχειρηματικό Κέντρο ΟΛΠ (Κέντρο Κρουαζιέρας)
και στην οποία να περιλαμβάνεται η δυνατότητα επισκεψιμότητας των αρχαιολογικών χώρων.
β) να συμπληρωθεί με τους χώρους εξεύρεσης αδρανών υλικών του απαιτούνται για την κατασκευή του έργου
γ) να εξασφαλισθεί πιθανή τροποποίηση του έργου, ώστε να προστατεύονται, προβάλλονται και αναδεικνύονται το Κονώνειο Τείχος, ο Τάφος του Θεμιστοκλή και λοιπά προστατευόμενα μνημεία. Σε κάθε περίπτωση να εφαρμοστούν οι διατάξεις του Ν. 3028 περί Αρχαιοτήτων.
Από τα ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι παρά την αναλυτική και επισταμένη υπηρεσιακή εισήγηση της αρμοδίας Υπηρεσίας του Υπουργείο Ναυτιλίας, οι περισσότεροι όροι και προϋποθέσεις δεν ελήφθησαν υπόψη και ειδικά ότι είχε να κάνει με την τεχνική δυσκολία του έργου, το εξαιρετικά μεγάλο κόστος και τη βιωσιμότητα αυτού, καθώς και τις συνέπειες από την ακτομηχανική συμπεριφορά του.

Πέρασαν αρκετά χρόνια και μεσολάβησε η πώληση του ΟΛΠ Α.Ε. στην COSCO με το νόμο 4404/2016 (Α΄ 126) «Για την κύρωση της από 24 Ιουνίου 2016 τροποποίησης και κωδικοποίησης σε ενιαίο κείμενο τηςαπό 13 Φεβρουαρίου 2002 Σύμβασης Παραχώρησης μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και της Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς ΑΕ και άλλες διατάξεις».
Στο πλαίσιο των προβλεπομένων στο ν.4404/2016 (Α΄ 126) στην συνεδρίαση της 19-02-2019 της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ,) εγκρίθηκαν οι επενδύσεις που ορίζονται ως υποχρεωτικές στο Παράρτημα 7.2 του εν λόγω νόμου. Σε αυτές περιλαμβάνεται και η υποχρεωτική επένδυση <<Επέκταση Επιβατικού Λιμένα (Νότια Ζώνη, Φάση Α)>>, με σκοπό τη δημιουργία δύο θέσεων πρόσδεσης κρουαζιερόπλοιων, μήκους έως 350 μέτρα, με την προϋπόθεση τήρησης της Υπουργικής Απόφασης ΥΠΠΟΑ / ΓΔΑΜΤΕ / ΔΑΑΜ / ΤΜΑΜ / 438189 / 45023/ 1301/4982/12-10-2018 (ΑΔΑ: ΩΓΣ94653Π4-5Τ3) με θέμα: «Ανάδειξη του κονώνειου τείχους και του ταφικού μνημείου Θεμιστοκλή» και της Υπουργικής Απόφασης ΥΠΑΙΘΠΑ / -ΓΓΠ / ΓΔΑΠΚ / ΔΙΠΚΑ / ΤΑΧ / 120342/34823/6956/5486/12-02-2013 έγκρισης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Επέκταση επιβατικού λιμένα Πειραιά – Νότια Πλευρά» και των όρων που τίθενται σε αυτές.

Σημειώνεται ότι η ανωτέρω υποχρεωτική επένδυση αφορά μόνο την Α΄ Φάση του αρχικά προταθέντος έργου επέκτασης του επιβατικού λιμένα, δηλαδή ένα έργο σαφώς μικρότερο από το αρχικά σχεδιασμένο, και με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, γεγονός που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα η χρηματοδοτική συμμετοχή της COSCO στην δαπάνη υλοποίησής του είναι πολύ μικρή.

Περαιτέρω η ΕΣΑΛ συστήνει και προτείνει κατά την κατασκευή του έργου, την πρόβλεψη και πρόνοια απαραίτητων υποδομών και αναμονών για την υποδοχή ρεύματος ξηράς για τη μελλοντική εγκατάσταση ρευματοδότησης των πλοίων (cold ironing), σύμφωνα με καλές διεθνείς πρακτικές.

Όλα τα ανωτέρω αναφορικά με τις Υποχρεωτικές και Πρόσθετες Επενδύσεις τίθενται υπό την προϋπόθεση (α) Υποβολής Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) και έγκρισης αυτής σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία, και (β) της έγκρισης τους από το Υπουργείο Πολιτισμού μετά από γνωμοδότηση των αρμοδίων Κεντρικών Συμβουλίων (ΚΑΣ), ενώ για την υλοποίηση των έργων οφείλουν να ληφθούν όλες οι απαιτούμενες άδειες και εγκρίσεις, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.

Ακολούθησε η συνεδρίαση της 01-07-2019 της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ), με την οποία εγκρίθηκε η κατασκευή του επιβατικού σταθμού κρουαζιέρας, αλλά απορρίφθηκε η κατασκευή του ΜALL εντός λιμενικής ζώνης ΟΛΠ Α.Ε..

Στην συνεδρίαση της 25-09-2019, η Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ), με θέμα: «Συμπλήρωση και τροποποίηση του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου (Master Plan) Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (Ο.Λ.Π.) Α.Ε.», αναφορικά με τις Υποχρεωτικές Επενδύσεις, αποφασίστηκε όπως η υπ’ αριθμ. 3121.6/47642 απόφαση του Προέδρου της Ε.Σ.Α.Λ., ΦΕΚ 382/τ.Δ/03-07-2019, απόφαση της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων, με την οποία έχουν ήδη εγκριθεί, να συμπληρωθεί, μεταξύ άλλων, ως εξής:
Ως προς την επένδυση: «Νότια Επέκταση Λιμένα κρουαζιέρας (Α’ φάση)», ισχύουν, από πλευράς Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠ.ΠΟ.Α.), τα κάτωθι:
α. Να τηρηθούν τα προβλεπόμενα στην αρ. πρ. ΥΠΠΟΑ / ΓΔΑΠΚ / ΔΙΠΚΑ / ΤΠΚΑΧΜΑΕ /53958/36754/996/412/24-5-2019 (ΑΔΑ: 789Φ4653Π4-81Η), την αρ. πρ. ΥΠΠΟΑ / ΓΔΑΠΚ / ΔΙΠΚΑ / ΤΑΧ / 120342 / 34823/34823/6956/5486/12-2-2013 (ΑΔΑ:ΩΓΣ94653Π4-5Τ3) «Έγκριση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) του Έργου “Επέκταση Επιβατικού Λιμένα Πειραιά-Νότια Πλευρά”, του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά (Ο.Λ.Π)» και την αρ. πρ. ΥΠΠΟΑ / ΓΔΑΜΤΕ / ΔΑΑΜ / ΤΜΑΜ / 438189/45023/1301/492/12-10-2018 (ΑΔΑ:ΩΓΣ94653Π4-5Τ3) «Έγκριση Προμελέτης με τίτλο “Ανάδειξη του Κονώνειου τείχους και του ταφικού μνημείου Θεμιστοκλή” στο πλαίσιο του έργου “Επέκτασης Επιβατικού Λιμένα Πειραιά (Νότια Ζώνη, Φάση Α ́)” του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά (Ο.Λ.Π.)» αποφάσεις του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού.

β. Το έργο της ανάδειξης του Kονώνειου τείχους και του ταφικού μνημείου του Θεμιστοκλή να συγχρονιστεί με το λιμενικό έργο της επέκτασης της Κρουαζιέρας, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών απαιτούμενων ανασκαφικών εργασιών.
γ. Κατά την εκπόνηση της οριστικής μελέτης ανάδειξης του Kονώνειου τείχους και του ταφικού μνημείου του Θεμιστοκλή και την υλοποίηση του εν λόγω έργου, να ληφθούν υπόψη τα ανωτέρω και τα προβλεπόμενα στην υπουργική απόφαση (ανωτέρω αναφερόμενη με αρ. πρ. ΥΠΠΟΑ / ΓΔΑΜΤΕ / ΔΑΑΜ / ΤΜΑΜ / 438189/45023/1301/492/12-10-2018 (ΑΔΑ:ΩΓΣ94653Π4-5Τ3) «Έγκριση Προμελέτης με τίτλο “Ανάδειξη του Κονώνειου τείχους και του ταφικού μνημείου Θεμιστοκλή” στο πλαίσιο του έργου “Επέκτασης Επιβατικού Λιμένα Πειραιά (Νότια Ζώνη, Φάση Α ́)” του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά (Ο.Λ.Π.)» απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού).

Σημειώνεται ότι για το έργο της επέκτασης του επιβατικού λιμένα, έχουν ήδη ληφθεί μεταξύ άλλων οι ακόλουθες άδειες και εγκρίσεις:
• Η αρ. πρ. 145631/17-10-2018 απόφαση Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Αττικής για την έγκριση της μελέτης «Επέκταση επιβατικού λιμένα (νότια ζώνη, Φάση Α)», στο πλαίσιο της αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής [ν.4404/2016 (Α’ 126)] για την έγκριση της μελέτης «Επέκταση επιβατικού λιμένα (Νότια ζώνη, Φάση Α)»
• Η αρ. πρ. 3122.1-Τ11/22673/2019/28-03-2019 απόφαση ΥΝΑΝΠ / ΓΓΛΛΠΝΕ για την εκτέλεση του έργου: «Επέκταση επιβατικού λιμένα (νότια ζώνη, Φάση Α)», στο πλαίσιο εφαρμογής του άρθρου 7.8, παρ. δ του ν.4406/2016 (Α’ 126).
• Η αρ. πρ. 2421.17/02/2020/1027/11-03-2020 έγκριση του Κεντρικού Λιμεναρχείου Πειραιά για την απόρριψη των βυθοκορημάτων, όγκου 293.000 κυβικών μέτρων, υπό όρους και προϋποθέσεις. Η έγκριση δόθηκε κατόπιν της από 01/2018 γνωμάτευσης – τελικής τεχνικής έκθεσης δομικών εκπλυσιμότητας και χαρακτηρισμού δειγμάτων βυθοκορημάτων του Εργαστηρίου ανόργανης και αναλυτικής χημείας του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, καθώς και της αρ. πρ. 199403/10-03-2020/Φ31ΒΟΛΠ(1)/04 γνωμοδότησης του Τμήματος Ελέγχου, Μετρήσεων και Υδροοικονομίας Περιβάλλοντος της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιώς και Νήσων. Σε κάθε περίπτωση, τονίζεται ότι απαιτείται σχετική άδεια της οικείας Λιμενικής Αρχής, η οποία χορηγείται μετά από χορήγηση γνωμάτευσης του ΕΛΚΕΘΕ ή άλλου αναγνωρισμένου εργαστηρίου, αναφορικά με την χημική ανάλυση και καταλληλότητα των βυθοκορημάτων. Για το λόγο αυτό κατά πάγια τακτική λαμβάνονται δείγματα, τόσο από την περιοχή των βυθοκορημάτων, όσο και από την περιοχή που προορίζεται για τη διάθεσή τους. Η απόρριψη των συγκεκριμένων βυθοκορημάτων, που είναι εξαιρετικά τοξικά και μολυσμένα, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, δεν πρέπει να δημιουργήσει προβλήματα στην βιοποικιλότητα των περιοχών απόρριψής τους και προϋποθέτει πέραν του ΕΛΚΕΘΕ και τη σύμφωνη γνώμη του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού.

Ωστόσο γενικότερα αποτυπώνονται προβληματισμοί κυρίως ως προς τη μεταφορά αδρανών υλικών, αλλά και την απόρριψη των βυθοκορημάτων του έργου, γεγονός που αποτυπώθηκε πρόσφατα (Μάιος 2020) και στη θετική γνωμοδότηση που δόθηκε κατά πλειοψηφία από το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΟΛΠ για υφιστάμενα έργα, αλλά και για άλλα που πρόκειται να υλοποιηθούν.

Στην παρούσα φάση παρατηρείται επίσης κινητικότητα ως προς το θέμα της μεταφοράς αδρανών υλικών από την Κορινθία, η οποία φαίνεται να λαμβάνει χώρα μέσω της ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗΣ στην Ελευσίνα. Όμως και εδώ υφίσταται παράβαση της κείμενης νομοθεσίας.

Συγκεκριμένα, την 28-02-2019 δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ ο ν.4597/2019, με τον οποίο μεταξύ άλλων κυρώθηκε και η σύμβαση παραχώρησης Ελληνικού Δημοσίου – Οργανισμού Λιμένα Ελευσίνας ΑΕ (ΟΛΕ ΑΕ). Σύμφωνα με τον σαφή και μη επιδεχόμενο αμφισβήτησης όρο 2.4 (iii) της ανωτέρω κυρωθείσας με νόμο σύμβασης τα δικαιώματα της ΟΛΕ ΑΕ εκτείνονται και σε εγκαταστάσεις και έργα, επί των οποίων υφίσταντο δυνάμει αναπτυξιακών νόμων δικαιώματα αποκλειστικής χρήσης βιομηχανικών εγκαταστάσεων, οι οποίες έχουν παύσει οριστικά τη λειτουργία τους. Η ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ ΑΕ είχε παύσει οριστικά τη λειτουργία της πριν τη θέση σε ισχύ του ανωτέρω νόμου.

Την 23-03-2020, 13 μήνες μετά τη δημοσίευση σε ΦΕΚ του ν. 4597/2019, η εταιρεία ΛΑΡΣΙΝΟΣ ΑΕ ζήτησε από την ΟΛΕ ΑΕ την παραχώρηση για 18 μήνες κρηπιδώματος στη θέση «Βλύχα» με σκοπό τη φόρτωση αδρανών υλικών. Η παραχώρηση αυτή αφορούσε στη διακίνηση 1.000.000 τόνων αδρανών υλικών, η οποία θα απαιτούσε την κίνηση 180 φορτηγών / ημέρα και θα απέφερε στην ΟΛΕ ΑΕ έσοδα 700.000 Ευρώ. Η ΟΛΕ ΑΕ δεν έκανε δεκτό το αίτημα της ΛΑΡΣΙΝΟΣ ΑΕ, αν και στη θέση «Βλύχα» πραγματοποιείται εδώ και αρκετά χρόνια διακίνηση αδρανών υλικών.

Την επόμενη ημέρα, 24-03-2020, καταρτίστηκε ανάμεσα στις εταιρείες ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ ΑΕ και ΛΑΡΣΙΝΟΣ ΑΕ συμφωνητικό με αντικείμενο την παραχώρηση έναντι αμοιβής (την οποία δεν θα εισπράξει η ΟΛΕ ΑΕ), φερόμενου ιδιόκτητου λιμένα της πρώτης στη δεύτερη, με σκοπό την αποθήκευση και φόρτωση δομικών υλικών. Στο ανωτέρω συμφωνητικό δεν γίνεται καμία αναφορά σε καταστατικό σκοπό της ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΕ συναφή με την αποθήκευση και φόρτωση δομικών υλικών τρίτων, ούτε στην ύπαρξη περιβαλλοντικών όρων για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα (παραχώρηση χρήσης σε τρίτους για αποθήκευση και φόρτωση δομικών υλικών).

Στην πραγματικότητα πρόκειται για έκταση, η οποία δυνάμει του όρου 2.4 (iii) της ανωτέρω κυρωθείσας με νόμο σύμβασης παραχώρησης, έχει περιέλθει λόγω της παύσης λειτουργίας της ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΕ στην αρμοδιότητα της ΟΛΕ ΑΕ, η οποία έχει την ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να εποπτεύει την έκταση, που της παραχωρήθηκε, και να γνωρίζει τι συμβαίνει μέσα σε αυτήν, αλλά και το δικαίωμα να αποκομίζει εκείνη (και όχι η ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ ΑΕ), έσοδα από την παραχώρησή της.

Περαιτέρω, πρέπει να επισημανθεί ότι η μεταφορά των αδρανών υλικών της ΛΑΡΣΙΝΟΣ ΑΕ από την ανωτέρω έκταση προς το λιμένα Πειραιά γίνεται με ογκώδη κλαπέ, τα οποία λόγω του όγκου τους και της συχνότητας της μεταφοράς γίνονται αντιληπτά από τις αρμόδιες Αρχές.

Επίσης ερωτηματικά προξενεί το γεγονός ότι η ΟΛΕ ΑΕ δήλωσε εγγράφως ότι για «πρώτη φορά» αντιλήφθηκε τη διακίνηση αδρανών υλικών της ΛΑΡΣΙΝΟΣ ΑΕ από τον προβλήτα της ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΕ προς το λιμάνι Πειραιά χωρίς τη δική της άδεια ή σύμφωνη γνώμη την 22-05-2020, δηλαδή δυο μήνες μετά την υπογραφή του συμφωνητικού ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΕ – ΛΑΡΣΙΝΟΣ ΑΕ. Στο εν λόγω έγγραφο της ΟΛΕ ΑΕ επισυνάφθηκε το ανωτέρω συμφωνητικό, παρά το γεγονός ότι η ΟΛΕ ΑΕ δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος σε αυτό.

Συμπεράσματα – Προβληματισμοί
Το έργο της επέκτασης του επιβατικού λιμένα θα μπορούσε να επιδράσει θετικά στην τοπική οικονομία του Πειραιά, αλλά και στην εθνική οικονομία γενικότερα, με τόνωση του τουρισμού, της απασχόλησης, της επιχειρηματικότητας, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα ήταν σωστά μελετημένο και σχεδιασμένο, με απόλυτο σεβασμό προς τις αρχές της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Ωστόσο υφίστανται σοβαροί προβληματισμοί αναφορικά με την υλοποίησή του, οι οποίοι συνοψίζονται παρακάτω:
• Δεν έχει εκπονηθεί Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο, αλλά και για όλα τα έργα των υποχρεωτικών και πρόσθετων επενδύσεων του ΟΛΠ Α.Ε.
• Δεν υπάρχει μελέτη οικονομικής βιωσιμότητας για το έργο, που από τη φύση του είναι εξαιρετικά δαπανηρό και τεχνικά δύσκολο.
• Έχει ενταχθεί ως υποχρεωτική επένδυση στο Επενδυτικό Πρόγραμμα του ΟΛΠ Α.Ε. μόνο η Α΄ φάση του έργου, χωρίς να υφίσταται αντίστοιχο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και εξασφάλιση χρηματοδότησης για τη Β’ φάση. Επίσης ενώ το αρχικό έργο προέβλεπε έξι θέσεις κρουαζιεροπλοίων, τελικά εκτελείται ένα έργο για μόνο τρεις θέσεις παραβολής, το οποίο παρουσιάζεται ως επένδυση της COSCO, ενώ στην πραγματικότητα χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ.
• Δεν έχει εκπονηθεί κυκλοφοριακή μελέτη, ώστε να εκτιμηθεί η επιβάρυνση της κίνησης που θα προκληθεί σε μία ήδη επιβαρυμένη κυκλοφοριακά περιοχή.
• Δεν υπάρχει ακτομηχανική μελέτη για το έργο της Α’ φάσης της επέκτασης του επιβατικού λιμένα, ώστε να εκτιμηθούν τυχόν διαβρώσεις ή / επιχωματώσεις (μπαζώματα) όμορων ακτών.
• Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή για την διάθεση και διαχείριση των βυθοκορημάτων.
• Η μεταφορά των αδρανών υλικών γίνεται κατά παράβαση της ισχύουσας Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, αφού από πρόσφατα έγγραφα προκύπτει η μεταφορά τους μέσω της ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗΣ, από την περιοχή της Ελευσίνας.

Ακολουθήστε το Europost στο