COVID-19 
Το Υπουργείο Κοινωνικης Συνοχής και Οικογένειας είναι πλέον γεγονός. Υπουργός ανέλαβε η Σοφία Ζαχαράκη και υφυπουργός η Μαρία Κεφάλα.
Ήδη από τις πρώτες μέρες που ανακοινώθηκε η δημιουργία του από τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, διατυπώθηκαν ανησυχίες και προβληματισμοί για το τι κενά έρχεται να καλύψει αυτός ο νέος κρατικός μηχανισμός και κατά πόσο βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση. Και δικαίως.
Γιατί, ενώ η έμφυλη βία έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, όπως και οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, με την χώρα μας να βρίσκεται στην τελεταία θέση στον δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2022, ανάμεσα στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, η κυβέρνηση κατήργησε, από την έναρξη κιόλας της νέας διακυβέρνησης, την Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, που ιδρύθηκε το 1982 μετά από επίμονους αγώνες του γυναικείου και εργατικού κινήματος.
Για την ακρίβεια, η ΓΓ πρώτα μετατράπηκε σε Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και μεταφέρθηκε στο Υπουργείο Εργασίας (την προηγούμενη 4ετία) και τώρα, σύμφωνα με το νέο Προεδρικό Διάταγμα 77/2023 μεταπήδησε στο νέο υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, ως ΓΓ Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η παράλειψη “των Φύλων” στον τομέα της Ισότητας δύσκολα μπορεί να ιδωθεί ως τυχαίο λάθος.
Άλλωστε, το Πανελλήνιο Σωματείο Εργαζομένων του Δικτύου Δομών της ΓΓ είχε καταγγείλει στην αρχή της χρονιάς, πως ήδη από την πρώτη μετονομασία της Υπηρεσίας και τη μεταφορά της στο υπουργείο Εργασίας, προέκυψαν σοβαρά προβλήματα, όπως υποχρηματοδότηση, υποβάθμιση του ερευνητικού έργου, επισφαλείς συνθήκες εργασίας για τους απασχολούμενους.
Γι’ αυτό δημιουργούνται έντονα ερωτηματικά και τώρα.
Ιδιαίτερα, όταν συγχρόνως αναδεικνύεται το δημογραφικό και η “απειλή της υπογεννητικότητας” ως μείζον πρόβλημα. Γιατί, σύμφωνα και με τη διεθνή εμπειρία, η λύση αναζητάται πάντα στις γυναίκες και στον ρόλο τους ως μητέρες.
Με όχημα το δημογραφικό, συντηρητικές κυβερνήσεις αρκετών χωρών, επέβαλλαν αυστηρότερα μέτρα για τις αμβλώσεις, ενώ παρατηρήθηκε μια συνολική υποβάθμιση των γυναικείων και ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων.
ΜΕΛΟΝΙ, ΜΠΟΛΣΟΝΑΡΟ, ΕΡΝΤΟΓΑΝ
Το Υπουργείο Οικογένειας, Γεννητικότητας και Ίσων Ευκαιριών στην Ιταλία ξεκίνησε τη λειτουργία του, με τη σημερινή μορφή του, μετά την εκλογή της Τζόρτζια Μελόνι.
Από τον Οκτώβριο του 2022, όταν και ανέλαβε τα ηνία η “συντηρητική φεμινίστρια”, όπως συστήνεται, Εουτζενία Μαρία Ροτσέλα (Eugenia Maria Roccella – γυναίκα υπουργός και εδώ), μέλος του ακροδεξιού κόμματος “Αδέλφια της Ιταλίας”, το δικαίωμα στην άμβλωση έχει αμφισβητήθηκε δημόσια, με αφορμή το δημογραφικό. Αν και παραμένει νομικά κατοχυρωμένο (ν. 194) ως δικαίωμα, τα εμπόδια και οι περιορισμοί, που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια γυναίκες, αυξήθηκαν σημαντικά.
“Είμαι φεμινίστρια και οι φεμινίστριες δεν θεώρησαν ποτέ την άμβλωση ως δικαίωμα. Η άμβλωση είναι η σκοτεινή πλευρά της μητρότητας”, έχει δηλώσει χαρακτηριστικά η κ. Ροτσέλα.
Στο πλαίσιο της συντηρητικής ατζέντας της, η οποία στρέφεται και κατά της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, η υπουργός διέταξε τα δημοτικά συμβούλια της χώρας να σταματήσουν να εκδίδουν πιστοποιητικά γέννησης σε παιδιά ομόφυλων ζευγαριών ενώ επιχείρησε να αυστηροποιήσει τον νόμο για την “παρένθετη μητρότητα”, -μέθοδο που χρησιμοποιούν πολλά ομόφυλα ζευγάρια για να αποκτήσουν παιδί- την οποία, μάλιστα, χαρακτήρισε “πρόβλημα σοβαρότερο και από την παιδεραστία”.
Υπουργείο με οικογενειοκεντρική πολιτική (Γυναικών, Οικογένειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) ήταν στα άμεσα καθήκοντα και του ακροδεξιού, πρώην προέδρου της Βραζιλίας, Ζαΐρ Μπολσονάρο. Με υπουργό την πάστορα και δικηγόρο Νταμάρες Άλβες (γυναίκα υπουργός και εδώ) τα δικαιώματα των γυναικών, την περίοδο 2019-22, γνώρισαν πρωτοφανή οπισθοδρόμηση.
Η ενδοοικογενειακή βία απαξιώθηκε και χαρακτηρίστηκε υποτιμητικά “οικογενειακή υπόθεση”, η κοινωνική πρόνοια γνώρισε πλήρη διάλυση, οι έμφυλες διακρίσεις οξύνθηκαν και το δικαίωμα στην άμβλωση αμφισβητήθηκε. Άλλωστε στο τιμόνι του υπουργείου ήταν μία γνωστή πολέμιος των αμβλώσεων, ακόμα και για τις κυήσεις που προκύπτουν μετά από βιασμό.
Φορείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και γυναικείες οργανώσεις επισήμαναν ότι η προεδρία Μπολσονάρο δημιούργησε ένα “σκληροπυρηνικό” αντι-φεμινιστικό ρεύμα εντός της βραζιλιάνικης κοινωνίας.
Αντίστοιχα και στην Τουρκία. Το Υπουργείο Οικογένειας και Κοινωνικών Υποθέσεων έλαβε τη σημερινή μορφή του το 2011 επί προεδρίας Ερντογάν. Την υπουργική θέση και εδώ έχουν λάβει, μέχρι στιγμής, μόνο γυναίκες πολιτικοί.
Η αποτυχία του να διασφαλίσει την έμφυλη ισότητα σφραγίστηκε με την αποχώρηση της χώρας από τη διεθνή Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, τη σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων των Γυναικών, καθώς, όπως εξήγησε ο Τούρκος πρόεδρος “είναι αντίθετη με τα παραδοσιακά θεμέλια της χώρας και προωθεί την ομοφυλοφιλία”.
Παρά τον ολοένα και αυξανόμενο αριθμό των γυναικοκτονιών (μόνο το 2022 καταγράφηκαν τουλάχιστον 334), τον εγκλωβισμό μεταξύ θρησκείας και πατριαρχίας, που δήλωσε ότι βιώνει παραπάνω από 60% των γυναικών, και τις ανισότητες στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή, η κατεύθυνση του συγκεκριμένου υπουργείου παραμένει η “προστασία της οικογένειας και των αξιών της”.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ
Το “Συνέδριο Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας”, που παραλίγο να πραγματοποιηθεί το 2021, η ψήφιση της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας την ίδια χρονιά, η ασυλία, ακόμα και καταδικασμένων, κακοποιητών, βιαστών και δολοφόνων,
η άρνηση της νομικής αναγνώρισης του όρου γυναικοκτονία σε συνδυασμό με την είσοδο εθνικιστικών, ακροδεξιών κομμάτων στη Βουλή, θιασωτών του αφηγήματος “Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια” και την υπουργοποίηση πολιτικού που, με δημόσια ανάρτησή της, είχε συμμεριστεί τη “θεωρία του αγέννητου παιδιού”, ενισχύουν ακόμα περισσότερο τις ανησυχίες για το τι μέλλει γενέσθαι και στην χώρα μας.
Το νεοσύστατο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του τα παραπάνω και να χαράξει μια πολιτική προσαρμοσμένη στα ελληνικά δεδομένα, σύμφωνα με τα οποία η έξαρση των έμφυλων ανισοτήτων και της ενδοοικογενειακής βίας προηγείται του δημογραφικού.
Όπως έγινε γνωστό, το πρόγραμμα Panic Button τέθηκε ήδη στις προτεραιότητες του υπουργείου, ωστόσο θα μείνει κενό γράμμα, αν δεν πλαισιωθεί από τη δημιουργία ενός ισχυρού δικτύου δομών υποστήριξης.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι αυτή τη στιγμή στη χώρα μας λειτουργούν 42 συμβουλευτικά κέντρα και 18 ξενώνες φιλοξενίας. Τα περισσότερα συμβουλευτικά κέντρα είναι υποστελεχωμένα ενώ όλα λειτουργούν 08:00-20:00, αγνοώντας πως η ενδοοικογενειακή βία δεν έχει ωράριο.
Οι ξενώνες φιλοξενίας, από την άλλη, εκτός από το ότι είναι λίγοι αριθμητικά, διαθέτουν μικρή χωρητικότητα. Συγκεκριμένα, ο κάθε ξενώνας μπορεί να φιλοξενήσει προσωρινά (από 3 έως 9 μήνες) έως και 20 γυναίκες με τα παιδιά τους ενώ συνολικά διαθέτουν 450 κλίνες, περίπου 58% λιγότερο απ’ ότι ενδείκνυται.
Τέλος, αναμένεται να δούμε και κατά πόσο το συγκεκριμένο υπουργείο θα συνεργαστεί με το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, για την ενσωμάτωση εκατοντάδων προσφυγόπουλων και μεταναστόπουλων και των οικογενειών τους, που γεννήθηκαν ή/και ζουν στην χώρα μας, ακόμα και δεκαετίες, και στερούνται της ελληνικής υπηκοότητας.
Κάτι που, αν μη τι άλλο, αποτελεί και μία λύση για το δημογραφικό.
