Καύσωνας και εργασία: ένα επικίνδυνο μείγμα- Πώς το νέο νομοσχέδιο ανεβάζει κι άλλο τη θερμοκρασία στην καρδιά του καλοκαιριού

Το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας, διακηρυγμένος στόχος του οποίου είναι η «ισορροπία» ανάμεσα στην ευελιξία και την προστασία, έρχεται να αναδιαμορφώσει τον χρόνο και τον τρόπο εργασίας σε μια ήδη ρευστή αγορά.

Καύσωνας και εργασία: ένα επικίνδυνο μείγμα- Πώς το νέο νομοσχέδιο ανεβάζει κι άλλο το θερμόμετρο

Ωστόσο, όπως συμβαίνει συχνά με τις «ισορροπίες» στην πολιτική, το αποτέλεσμα κρίνεται όχι από τις εξαγγελίες, αλλά από τον αντίκτυπο στο πεδίο: στους εργαζόμενους, ειδικά τους πιο ευάλωτους. Κι αν οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι μιλούν για εκσυγχρονισμό και προσαρμογή στα νέα δεδομένα, για χιλιάδες εργαζόμενους η καθημερινότητα μοιάζει λιγότερο με πρόοδο και περισσότερο με επιστροφή σε έναν εργασιακό Μεσαίωνα, ιδίως όταν ο υδράργυρος ξεπερνά τους 40 βαθμούς Κελσίου.

Από τις 8 στις 13 ώρες – μια «επιλογή» με κόστος

Μεταξύ των βασικών ρυθμίσεων του νέου σχεδίου νόμου περιλαμβάνονται:

• Η επέκταση του ημερήσιου ωραρίου έως και 13 ώρες, μέσω «συμφωνίας» μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου – σε ένα πλαίσιο ισχύος που σπανίως επιτρέπει την πραγματική διαπραγμάτευση.

• Η θέσπιση συμβάσεων μίας ημέρας, επιτρέποντας μεγαλύτερη εργασιακή «ευελιξία», αλλά εντείνοντας την αστάθεια.

• Η ψηφιακή κάρτα εργασίας, που ναι μεν προσφέρει μια πρόσοψη διαφάνειας, αλλά συνδέεται και με την εξομάλυνση ρυθμίσεων ευνοϊκών για την εργοδοτική πλευρά (όπως η ευέλικτη προσέλευση ή η απορρόφηση του χρόνου προετοιμασίας).

  ---

Παρά τις διαβεβαιώσεις για διατήρηση του 8ώρου, οι παρεκκλίσεις γίνονται πλέον θεσμικά αποδεκτές, με αποτέλεσμα η εξάντληση να αποκτά νομική μορφή. Οι κλάδοι της βιομηχανίας, του τουρισμού και της οικοδομής βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτών των αλλαγών.

Καύσωνας και εργασία: ένα επικίνδυνο μείγμα

Η καθημερινότητα των εργαζομένων, ειδικά όσων δουλεύουν σε εξωτερικούς χώρους ή βαριά περιβάλλοντα όπως εργοτάξια και αποθήκες, επηρεάζεται δραματικά από τις θερμοκρασίες – και από την απουσία ουσιαστικής προστασίας.

Παρά τις εγκυκλίους και τις ευρωπαϊκές Οδηγίες που μιλούν για υποχρεωτική ανάπαυση 11 ωρών ανά 24ωρο, το πεδίο δείχνει άλλη εικόνα: υπέρβαση ωραρίων, έλλειψη μέτρων προστασίας, ελάχιστοι έλεγχοι. Τα εργατικά δυστυχήματα αυξάνονται – ειδικά σε μέρες καύσωνα – και οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας, που συχνά εργάζονται υπό πίεση για να συμπληρώσουν τα απαραίτητα ένσημα, θυσιάζονται στη σκαλωσιά της ανάπτυξης.

Επισφάλεια ως κανονικότητα: στατιστικές που τρομάζουν

Έρευνες όπως εκείνες του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ και του Eteron καταγράφουν μια ζοφερή πραγματικότητα: 10ωρα, απλήρωτες υπερωρίες, εξουθένωση, ψυχολογικός εκφοβισμός. Νέοι και νέες, εγκλωβισμένοι σε χαμηλές αμοιβές και ελαστικά ωράρια, σκέφτονται τη μετανάστευση όχι ως όνειρο, αλλά ως αναγκαστική διαφυγή. Παράλληλα, η κόπωση που προκαλείται από αυτό το μοντέλο εργασίας αποτρέπει τη συμμετοχή σε σωματεία και συλλογικά όργανα.

Η παράδοξη «πρόοδος» του 6ημέρου και των 13 ωρών

Το αφήγημα περί «εξισορρόπησης» καταρρέει μπροστά στην πραγματικότητα: η επέκταση των ωραρίων, η θεσμοθέτηση 6ήμερης εργασίας, η ελαστικοποίηση των υπερωριών και η διάχυση των βραχυχρόνιων συμβάσεων επαναφέρουν ένα σκληρότερο μοντέλο εργασίας. Οι εργαζόμενοι, αντί να θωρακίζονται, απογυμνώνονται από δικαιώματα και προστασίες, ιδίως σε μια εποχή κλιματικής κρίσης που κάνει την εργασία κάτω από ακραίες συνθήκες ακόμη πιο επικίνδυνη.

Καύσωνας και κίνδυνος: όταν η εργασία σκοτώνει

Η αύξηση των εργατικών δυστυχημάτων καταγράφεται με αριθμούς που σοκάρουν: 104 θάνατοι το 2022, 179 το 2023, 149 το 2024, και ήδη 118 το πρώτο εξάμηνο του 2025. Οι περισσότερες απώλειες αφορούν οικοδόμους, πολλοί άνω των 60 ετών, που δουλεύουν εν μέσω καύσωνα, χωρίς επαρκή μέτρα ασφαλείας. Ο κρατικός μηχανισμός παραμένει αδρανής, με το ΣΕΠΕ υποστελεχωμένο και την πολιτεία να αρκείται σε μη δεσμευτικές εγκυκλίους.

Καύσωνας και εργασία: ένα επικίνδυνο μείγμα- Πώς το νέο νομοσχέδιο ανεβάζει κι άλλο τη θερμοκρασία στην καρδιά του καλοκαιριού

Το χρονικό μιας εξάντλησης: η φωνή των εργαζομένων

Συγκλονιστικές είναι οι μαρτυρίες εργαζομένων όπως ο Παναγιώτης, υπάλληλος αποθήκης που εργάζεται καθημερινά χωρίς καθορισμένο ωράριο, σε θερμοκρασίες που παραπέμπουν σε καμίνι. Το διάλειμμα δεν αναγνωρίζεται, ο χώρος ξεκούρασης είναι ανύπαρκτος, το νερό επιτρέπεται υπό όρους.

Οι συνθήκες αυτές, που συναντώνται και σε πολλές άλλες θέσεις εργασίας, αποκαλύπτουν τη γύμνια του θεσμικού πλαισίου – αλλά και τη δύναμη του εργοδοτικού αυταρχισμού.

Κλιματική κρίση και εργατικό δίκαιο: το αναπάντητο στοίχημα

Η υπερθέρμανση των πόλεων, οι πιο συχνοί και παρατεταμένοι καύσωνες, δημιουργούν νέα δεδομένα. Η προσαρμογή της εργασίας στις κλιματικές συνθήκες δεν είναι πλέον επιλογή, αλλά ανάγκη. Οι ειδικοί τονίζουν πως χρειάζονται νέα νομικά εργαλεία, ενισχυμένος έλεγχος και ουσιαστική συνεργασία εργοδοτών–εργαζομένων για την προστασία της υγείας και της ζωής.

Όμως τίποτα από αυτά δεν προχωρά χωρίς πολιτική βούληση.

Η ψευδαίσθηση της ευελιξίας και η παγίδα της σιωπής

Πίσω από τις λέξεις «ευελιξία» και «προσαρμογή» κρύβεται η επισημοποίηση της υπερεκμετάλλευσης. Όπως παρατηρεί ο Χρήστος Παπαγιάννης του Eteron, σε μια κοινωνία εξουθενωμένη –την κοινωνία του burnout– η κόπωση δεν είναι ατομικό πρόβλημα, αλλά δομικό εργαλείο που αποτρέπει τη συμμετοχή, τη διεκδίκηση και την αλλαγή.

Από την πολιτική στην καθημερινότητα: πού οδηγούμαστε;

Το νέο εργασιακό πλαίσιο, με τη ματιά στραμμένη στη λογική του κέρδους, μοιάζει να αδιαφορεί για το σώμα και την ψυχή του εργαζόμενου. Αν δεν υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές –με νόμους, ελέγχους, συλλογικές συμβάσεις και σεβασμό στον άνθρωπο– οι ώρες ζωής θα μετριούνται πια με ώρες υπερωρίας. Και σε περιβάλλοντα όπως το γιαπί, η αποθήκη ή ο δρόμος, κάθε λεπτό εργασίας μπορεί να είναι και το τελευταίο.