Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συγκεντρώνονται το μεσημέρι της Πέμπτης στις Βρυξέλλες για μια κρίσιμη σύνοδο κορυφής, η οποία θα μπορούσε να καθορίσει το μέλλον της ασφάλειας στην Ευρώπη, μετά την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να διακόψει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία.
Ο ρόλος της Ευρώπης μεταβάλλεται ραγδαία, καθώς η στήριξη των ΗΠΑ δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένη. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν στην έκτακτη σύνοδο θα δείξουν το κατά πόσο η Ε.Ε. μπορεί να χαράξει μια ανεξάρτητη στρατηγική άμυνας ή αν θα παραμείνει ευάλωτη στις γεωπολιτικές ανατροπές.
Στο διάγγελμά του το βράδυ της Τετάρτης, ο Εμ. Μακρόν προανήγγειλε γενναία αύξηση των αμυντικών δαπανών, αλλά και την έναρξη διαλόγου για τις δυνατότητες χρήσης των πυρηνικών της χώρας, για την προστασία των συμμάχων της Γαλλίας στην Ευρώπη. Κάλεσε τον γαλλικό λαό να είναι έτοιμος «διά παν ενδεχόμενο» λόγω της κρίσης στην Ουκρανία.
Για πολλούς διπλωμάτες, η κατάσταση έχει φτάσει στο «πέντε λεπτά πριν τα μεσάνυχτα», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο υποψήφιος διάδοχος της γερμανικής καγκελαρίας, Φρίντριχ Μερτς.
Η αίσθηση του επείγοντος εντείνεται, καθώς ο φόβος μιας μονομερούς αμερικανικής συμφωνίας με τη Ρωσία αρχίζει να διαμορφώνεται ως εφιαλτικό σενάριο.
«Ο εφιάλτης είναι ότι οι ΗΠΑ θα ανακοινώσουν σύντομα μια συμφωνία που θα ικανοποιεί τις περισσότερες ρωσικές απαιτήσεις και θα πουν στην Ουκρανία και την Ευρώπη να την αποδεχθούν ή να την απορρίψουν», προειδοποίησε ο Μάλκομ Τσάλμερς, αναλυτής του Royal United Services Institute στο Λονδίνο.
Ομως, οι ηγέτες της Ευρώπης δεν ανησυχούν μόνο για την απρόβλεπτη στάση της Ουάσιγκτον.
Ανάμεσά τους, μια φιλορωσική ομάδα κρατών, με επικεφαλής την Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν, απειλεί να διαλύσει την ενότητα της Ε.Ε.
Σημείο καμπής για την Ευρώπη
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προειδοποίησε σε επιστολή της προς τους ηγέτες ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει έναν άμεσο και πρωτοφανή κίνδυνο: «Το μέλλον μιας ελεύθερης και κυρίαρχης Ουκρανίας –το μέλλον μιας ασφαλούς και ευημερούσας Ευρώπης– διακυβεύεται αυτή τη στιγμή», τόνισε.
Η σύνοδος πραγματοποιείται μόλις έξι εβδομάδες μετά την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, σε μια περίοδο όπου οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να μετατρέψουν τα λόγια περί στρατηγικής αυτονομίας σε πράξεις.
Η διάσκεψη της Πέμπτης θα επικεντρωθεί στη δημιουργία ενός κοινού αμυντικού προϋπολογισμού, στη χρήση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν κατασχεθεί και στη δυνατότητα επιβολής νέων κυρώσεων κατά της Μόσχας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει σχέδιο χρηματοδότησης 800 δισ. ευρώ για την άμυνα, που περιλαμβάνει 150 δισ. ευρώ σε δάνεια προς τα κράτη-μέλη για την αγορά εξοπλισμού, όπως αντιαεροπορικά συστήματα, πυροβολικό, drones και πυραύλους.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων εξετάζει επίσης αλλαγές στους κανονισμούς της, ώστε να μπορεί να χρηματοδοτεί εξοπλιστικά προγράμματα.
Η Ουγγαρία μπλοκάρει την απόφαση
Ενώ η τελική ανακοίνωση της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. αναμένεται στο τέλος των συνομιλιών, το προσχέδιο που κυκλοφόρησε το βράδυ της Τρίτης καλεί τους υπουργούς να βρουν τρόπους να διασφαλίσουν την αποστολή στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ουκρανία. Ωστόσο, σύμφωνα με αξιωματούχους, η Ουγγαρία αρνείται να συμφωνήσει.
Αναλυτές περίμεναν πως στο τελικό ανακοινωθέν της συνόδου θα περιλαμβανόταν το σχέδιο που παρουσίασε τον περασμένο μήνα η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, για την αποστολή τουλάχιστον 1,5 εκατομμυρίου βλημάτων πυροβολικού στην Ουκρανία μέσα στο 2025.
Παράλληλα, το κείμενο υπογραμμίζει ότι η Ε.Ε. «θα συνεχίσει να παρέχει τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη στην Ουκρανία». Για το 2025, προβλέπεται χρηματοδότηση ύψους 30,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων: 12,5 δισ. ευρώ θα προέλθουν από τον μηχανισμό «Ukraine Facility» της Ε.Ε. και 18 δισ. ευρώ από δάνεια του G7 μέσω της πρωτοβουλίας Era Initiative.
Μελλοντικά κονδύλια ενδέχεται να αντληθούν από το πρόγραμμα Rearm Europe, το οποίο ανακοίνωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν την Τρίτη.
Κίεβο: Συνάντηση Ουκρανών και Αμερικανών αξιωματούχων
Ο επικεφαλής του γραφείου του προέδρου της Ουκρανίας, Αντρίι Γερμάκ, ανακοίνωσε ότι είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, Μάικ Γουόλτς, κατά την οποία συζητήθηκαν τα επόμενα βήματα για μια «δίκαιη και διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία».
Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα X, ο Γερμάκ ανέφερε ότι αντάλλαξε απόψεις με τον Γουόλτς για θέματα ασφαλείας και τον συντονισμό των θέσεων των δύο πλευρών. Παράλληλα, γνωστοποίησε ότι συμφωνήθηκε η διεξαγωγή συνάντησης μεταξύ Ουκρανών και Αμερικανών αξιωματούχων στο άμεσο μέλλον.
Μιλώντας στο Fox, ο Γουόλτς δήλωσε: «Ολοκλήρωσα μια τηλεφωνική συνομιλία με τον Ουκρανό συνάδελφό μου. Μιλήσαμε για την ημερομηνία, τον τόπο και την ομάδα διαπραγμάτευσης. Σήμερα και χθες ήταν ένα θετικό βήμα προς τα εμπρός και ήδη μιλάμε για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, τα οποία στη συνέχεια θα μεταβιβάσουμε στους Ρώσους. Αυτό θα είναι σκληρή διπλωματία, αλλά πρέπει να συμμετέχουν και οι δύο πλευρές. Νομίζω ότι κινούμαστε προς μια θετική κατεύθυνση τώρα».
CIA: Οι ΗΠΑ διέκοψαν την ανταλλαγή πληροφοριών
Οι Ηνωμένες Πολιτείες «πάγωσαν» την ανταλλαγή πληροφοριών και τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία μετά την έντονη αντιπαράθεση μεταξύ του Ζελένσκι και του Τραμπ, στο Οβάλ Γραφείο την περασμένη Παρασκευή, δήλωσε ο διευθυντής της CIA, Τζον Ράτκλιφ.
«Ο Τραμπ είχε σοβαρές ερωτήσεις για το αν ο πρόεδρος Ζελένσκι είναι πραγματικά δεσμευμένος στη διαδικασία ειρήνης και είπε να παγώσουμε την υποστήριξη», ανέφερε ο Ράτκλιφ στο Fox Business Network. Εξέφρασε την εκτίμηση ότι η διακοπή αυτή θα αρθεί σύντομα, σημειώνοντας ότι ο Ουκρανός πρόεδρος έστειλε επιστολή στον Τραμπ.
Παρά τη διακοπή της αμερικανικής βοήθειας, η Ουκρανία δηλώνει έτοιμη να συνεχίσει να μάχεται. «Είναι μια πολύ οδυνηρή εξέλιξη, αλλά όχι θανατηφόρα», δήλωσε ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος. «Θα κοστίσει περισσότερες ζωές και εδάφη, αλλά δεν θα οδηγήσει σε ήττα».