Μπορούν το στρες και η κατάθλιψη να βελτιωθούν με τα φάρμακα κατά της παχυσρκίας;

Προσθέστε την κατάθλιψη στον αυξανόμενο κατάλογο των χρόνιων ασθενειών που πιθανόν να ανακουφίζουν τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας.

Σημάδια βελτιωμένης ψυχικής υγείας εμφανίζονται στα αρχεία υγείας ατόμων τα οποία λαμβάνουν την ευρύτερη κατηγορία φαρμάκων που είναι γνωστά ως GLP-1 και περιλαμβάνουν το Wegovy της Novo Nordisk και το Zepbound της Eli Lilly.

Απαιτούνται επίσημες μελέτες για να επιβεβαιωθεί και να κατανοηθεί το αποτέλεσμα, ωστόσο υπάρχουν ισχυροί λόγοι να ελπίζουμε ότι είναι αληθινό. Εάν τα δεδομένα επιβεβαιωθούν, η δυνατότητα αυτών των φαρμάκων να επηρεάζουν θετικά όχι μόνο τη σωματική, αλλά και την ψυχική υγεία, πρέπει να αποτελέσει μέρος της ευρύτερης συζήτησης σχετικά με το πώς και πότε οι άνθρωποι πρέπει να πληρώνουν γι’ αυτά. Μέχρι στιγμής, το μεγαλύτερο εμπόδιο για τα συγκεκριμένα φάρμακα είναι το κόστος τους – οι εργοδότες και οι πολιτειακές κυβερνήσεις στις ΗΠΑ έχουν αποδειχθεί προσεκτικοί όσον αφορά την κάλυψη ακριβών φαρμάκων που μπορεί οι ασθενείς να τα χρειάζονται επ’ αόριστον.

Θετικά δείγματα
Αυτό τον μήνα, η Epic Research ανέφερε ότι μια ανάλυση περίπου 4 εκατομμυρίων αρχείων υγείας ασθενών έδειξε ότι οι άνθρωποι στους οποίους συνταγογραφείτο ένα φάρμακο GLP-1 είτε για διαβήτη είτε για απώλεια βάρους είχαν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άγχος και κατάθλιψη.

Για τα 3 εκατομμύρια διαβητικούς ασθενείς οι οποίοι συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη, το αποτέλεσμα διατηρήθηκε όμοιο για σχεδόν κάθε φάρμακο GLP-1 στην αγορά και ήταν πιο έντονο για εκείνους που έπαιρναν το φάρμακο για τον διαβήτη της Lilly, Mounjaro (πλέον κυκλοφορεί και ως Zepbound για την παχυσαρκία).

Είναι τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας λύση ενάντια σε στρες και κατάθλιψη;
Το στρες και η κατάθλιψη φαίνεται να εμφανίζονται λιγότερο συχνά σε ανθρώπους που λαμβάνουν φάρμακα της κατηγορίας GLP-1
Πρόκειται για σημαντικό αντεπιχείρημα έναντι των ανησυχητικών τίτλων ότι οι ευρωπαϊκοί ρυθμιστικοί φορείς διερεύνησαν αναφορές για αυτοκτονικό ιδεασμό σε άτομα τα οποία λάμβαναν φάρμακα για την παχυσαρκία. Ερευνητές στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ διαπίστωσαν αργότερα ότι τα άτομα που έπαιρναν σεμαγλουτίδη – το συστατικό του Wegovy και του Ozempic – αντιμετώπιζαν μικρότερο κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων σε σύγκριση με άτομα που έπαιρναν άλλα είδη φαρμάκων για διαβήτη ή για απώλεια βάρους, αν και η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ συνεχίζει να παρακολουθεί προσεκτικά το θέμα.

Φυσικά, τα αρχεία υγείας δεν αντικαθιστούν πραγματικές κλινικές μελέτες. Όμως τα αποτελέσματα έχουν σημασία για ερευνητές που μελετούν την παχυσαρκία ή την ψυχική υγεία. Οι δύο ασθένειες συχνά συμβαδίζουν – περίπου το 43% των ενηλίκων με κατάθλιψη είναι επίσης παχύσαρκοι και ο κίνδυνος παχυσαρκίας αυξάνεται παράλληλα με τις πιο σοβαρές μορφές κατάθλιψης, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ.

Ταυτόχρονα, ένα ισχυρό σύνολο ερευνών έχει δείξει ότι τα συμπτώματα της κατάθλιψης υποχωρούν όταν οι άνθρωποι χάνουν κιλά, είτε με δίαιτα και άσκηση, είτε με βαριατρική χειρουργική και με άλλα είδη φαρμάκων για την παχυσαρκία.

Ερωτήματα
Το πιεστικό ερώτημα, τώρα, είναι εάν η βελτίωση υπερβαίνει εκείνη που παρατηρείται με άλλους τύπους απώλειας βάρους, εάν η σημαντική απώλεια βάρους που προσφέρουν τα Wegovy και Zepbound είναι υπεύθυνη για το αποτέλεσμα ή αν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στον τρόπο με τον οποίο αυτά τα φάρμακα ρυθμίζουν τις ορμόνες στον εγκέφαλο.

Ή, το πιθανότερο, όλα τα παραπάνω.

“Για μένα, το αποτέλεσμα δεν προκαλεί έκπληξη”, λέει ο Matthew Hayes, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια που μελετά τη δραστηριότητα των GLP-1 στον εγκέφαλο. Οι ερευνητές γνωρίζουν ήδη ότι η απώλεια βάρους μπορεί να έχει βοηθητικά οφέλη για την ψυχική υγεία – οι άνθρωποι αισθάνονται καλύτερα με την εμφάνισή τους και μπορεί να ασκούνται περισσότερο, κάτι που έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Τα συγκεκριμένα φάρμακα, ωστόσο, φαίνεται επίσης να δρουν στα κέντρα ανταμοιβής στον εγκέφαλο, κάτι που θα μπορούσε να ενισχύει αυτό το αποτέλεσμα.

Μέχρι στιγμής, οι μελέτες για τα GLP-1 και την ψυχική υγεία – τουλάχιστον σε ανθρώπους – είναι περιορισμένες. Πιο πρόσφατα, μια ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο ανακάλυψε ότι η λιραγλουτίδη, ένα φάρμακο GLP-1 που κυκλοφορεί εδώ και καιρό στην αγορά για τον διαβήτη, θα μπορούσε να βελτιώσει τη γνωστική λειτουργία σε άτομα με κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή. Η μελέτη, ωστόσο, ήταν μικρή και όλοι οι εγγεγραμμένοι πήραν το φάρμακο. Χωρίς σκέλος εικονικού φαρμάκου για να υπάρχει σύγκριση, τα ευρήματα είναι πιο δύσκολο να αποκτήσουν ευρύτερη ισχύ. Η ομάδα διεξάγει τώρα μια μικρή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή μιας από του στόματος εκδοχής της σεμαγλουτίδης σε άτομα με κατάθλιψη.

Το “κλειδί” στον μεταβολισμό
Ο στόχος είναι να κατανοηθεί εάν το φάρμακο μπορεί να βελτιώσει τα γνωστικά συμπτώματα τα οποία σχετίζονται με τη διαταραχή. Ο Rodrigo Mansur, ένας από τους ψυχιάτρους του Πανεπιστημίου του Τορόντο ο οποίος ηγείται αυτής της μελέτης, επισημαίνει ότι η κατάθλιψη δεν επηρεάζει μόνο τη διάθεση κάποιου – επηρεάζει τα κίνητρα, τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και την ικανότητά του να σκέφτεται και να εστιάζει σε κάτι. Καθώς οι επιστήμονες μαθαίνουν περισσότερα για τη σύνδεση μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου, γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι όλα αυτά τα ζητήματα θα μπορούσαν να συνδέονται στενά με τον μεταβολισμό, λέει. Τα αποτελέσματα από τη μελέτη του θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμα μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.

Μια άλλη ερώτηση η οποία θα έχει μεγάλη σημασία για τους ασθενείς: εάν το όφελος για την ψυχική υγεία από αυτά τα φάρμακα αποδειχθεί πραγματικό, είναι το αποτέλεσμα το ίδιο για όλα τα φάρμακα GLP-1 στην αγορά; “Ο διάβολος μπορεί να βρίσκεται στις λεπτομέρειες”, λέει ο Hayes. Κάθε φάρμακο διεγείρει τις ορμόνες που ελέγχουν τον κορεσμό με διαφορετικό τρόπο. Καθένα τους φτάνει σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου με ποικίλες συγκεντρώσεις και βάθη. Και το καθένα προσφέρει διαφορετικό μέγεθος απώλειας βάρους.

Μέχρι στιγμής, οι περισσότερες έρευνες που συνδέουν την απώλεια βάρους και την ψυχική υγεία έχουν επικεντρωθεί στη λιραγλουτίδη, ωστόσο τα Wegovy και Zepbound αναμένεται να κυριαρχήσουν σύντομα στην αγορά.

Η δυσκολία των μελετών
Ο σχεδιασμός μιας μελέτης για την προσεκτική αποτύπωση των λεπτών επιπτώσεων στην ψυχική υγεία των διαφόρων φαρμάκων για την παχυσαρκία είναι μια τρομακτική πρόκληση, τέτοια που οι εταιρείες φαίνεται απίθανο να την αναλάβουν. Οι μελέτες για τις θεραπείες κατάθλιψης είναι διαβόητα περίπλοκες. Με πολλές άλλες πιθανές χρήσεις για τα GLP-1, οι κατασκευαστές φαρμάκων εστιάζουν σε συνθήκες όπου η επιστήμη – και η πορεία προς την έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές – είναι πιο ξεκάθαρη.

Καθώς περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους, η εξαγωγή τάσεων από ηλεκτρονικά αρχεία υγείας μπορεί να είναι τα καλύτερα δεδομένα που θα έχουμε στο εγγύς μέλλον.

Αυτή είναι μια απογοητευτική πραγματικότητα λαμβάνοντας υπόψη τις δίδυμες επιδημίες προβλημάτων ψυχικής υγείας και παχυσαρκίας στις ΗΠΑ. Εάν τα αποτελέσματα από μικρές κλινικές δοκιμές των ακαδημαϊκών εργαστηρίων αποδειχθούν ελπιδοφόρα, οι κρατικές υπηρεσίες θα πρέπει να εξετάσουν πώς θα μπορούν να υποβάλουν χρηματοδότηση ή ακόμα και να εκτελέσουν τα είδη μεγαλύτερων μελετών που απαιτούνται για την επιβεβαίωσή τους.

Ακόμη και χωρίς πιο ισχυρά στοιχεία, οι εργοδότες μπορεί τελικά να χρειαστεί να εξετάσουν την ψυχική υγεία ως μέρος της σειράς πλεονεκτημάτων που συνοδεύουν την κάλυψη φαρμάκων για την παχυσαρκία.