«Ξαφνικός θάνατος» για χιλιάδες οικόπεδα: Έγιναν χωράφια μέσα σε μια νύχτα

Οικόπεδα: Μεγάλες αλλαγές στη δόμηση μικρών οικισμών φέρνει το νέο Προεδρικό Διάταγμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με χιλιάδες ακίνητα να χάνουν το δικαίωμα οικοδόμησης.

Το Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου τέθηκε σε ισχύ και ανα-οριοθετεί πάνω από 10.000 οικισμούς της χώρας.

«Ξαφνικός θάνατος» για χιλιάδες οικόπεδα προκαλεί αντιδράσεις σε όλη την Ελλάδα. Το Προεδρικό Διάταγμα που οριοθετεί ξανά 10.000 οικισμούς στην Ελλάδα βάζει φωτιά στους ιδιοκτήτες οικοπέδων, που βγαίνουν εν μια νυκτί εκτός των οικισμών με αποτέλεσμα τα οικόπεδα αυτά να μην είναι πλέον οικοδομήσιμα.

Ειδικότερα, μεγάλες αλλαγές στη δόμηση μικρών οικισμών φέρνει το νέο Προεδρικό Διάταγμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με χιλιάδες ακίνητα να χάνουν το δικαίωμα οικοδόμησης. Το Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου τέθηκε σε ισχύ και ανα-οριοθετεί πάνω από 10.000 οικισμούς της χώρας.

Αφορά οικόπεδα σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων με έκταση κάτω από δύο στρέμματα.

Τα εν λόγω οικόπεδα βρίσκονται στη Γ’ ζώνη οικισμών (δηλαδή επεκτάσεις μετά το 1983) και δεν είναι πλέον οικοδομήσιμα.

Απότοκο του χαρακτηριστικού να μην θεωρούνται πια αυτά τα οικόπεδα οικοδομήσιμα ήταν η κατακόρυφη πτώση της αξίας τους έως 90%.

Έτσι, για παράδειγμα ένα οικόπεδο στην περιφέρεια που κάποιος θα μπορούσε να χτίσει κοστολογούνταν στα 100.000 ευρώ. Εν μία νυκτί όμως, αυτό το οικόπεδο μετατρέπεται σε αγροτεμάχιο με αξία 10.000 ευρώ.

Τι προβλέπει το Προεδρικό Διάταγμα
Το Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αφορά την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων.

Πιο συγκεκριμένα, η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), η οποία μετουσιώθηκε στο Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, έκανε χιλιάδες ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας να ανησυχούν.

Η απόφαση του ΣτΕ συρρικνώνει σημαντικά τα όρια ρίχνοντας ουσιαστικά στην εκτός σχεδίου περιοχή, ιδιοκτησίες, οι οποίες έως τώρα θεωρούνταν εντός των οικισμών και βεβαίως είχαν σαφώς μικρότερες απαιτήσεις οικοδομησιμότητας. Κάτι που οδηγεί σε απαξίωση της περιουσίας τους, αλλά και σε σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις, απειλώντας πολλά χωριά με μαρασμό, αλλά και εξαφάνιση από τον χάρτη.

Με το Προεδρικό Διάταγμα 129/2025 (ΦΕΚ Δ’ 194/15.05.2025) με τίτλο «Καθορισμός κριτηρίων, τρόπου και διαδικασιών οριοθέτησης των οικισμών της Χώρας με πληθυσμό κάτω των δύο χιλιάδων (2.000) κατοίκων, περιλαμβανομένων και των προϋφιστάμενων του 1923, καθώς και καθορισμός χρήσεων γης και γενικών όρων και περιορισμών δόμησης», θα αλλάξουν τα δεδομένα για χιλιάδες ιδιοκτήτες γης σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, με κίνδυνο την απαξίωση τους περιουσίας τους.

ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΟΙΚΙΣΜΩΝ

Προβλέπονται τρεις πολεοδομικές ζώνες, με διαφοροποιήσεις στην αρτιότητα και τους όρους δόμησης:

Ζώνη Α: Το συνεκτικό τμήμα του οικισμού που προϋφίσταται του 1923 (ιστορικός πυρήνας)

Ζώνη Β: Το συνεκτικό τμήμα που αναπτύχθηκε από το 1923 έως το 1983

Ζώνη Β1: Το διάσπαρτο τμήμα που αναπτύχθηκε από το 1923 έως το 1983

Ως οριοθέτηση νοείται ο καθορισμός του ορίου του οικισμού και του πολεοδομικού κανονισμού αυτού στο πλαίσιο εκπόνησης Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ), Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) ή αυτοτελούς προεδρικού διατάγματος (Π.Δ.). Ως καθορισμός ορίου οικισμού νοείται και η επανέγκριση του ορίου ή η αναοριοθέτηση αυτού.

Για τον καθορισμό ορίου του οικισμού, κρίσιμος χρόνος είναι η πραγματική κατάσταση κατά την 14.03.1983, ημερομηνία έναρξης ισχύος του Ν. 1337/1983. Όλα τα στοιχεία που αφορούν τα κτίσματα πρέπει να ανάγονται υποχρεωτικά σε χρόνο προγενέστερο του έτους 1985 και να προκύπτει η ύπαρξη του οικισμού ως αυτοτελούς οικιστικού συνόλου με δέκα (10) τουλάχιστον κτίρια (π.χ. κατοικίες, αποθήκες κ.ά.) ή και άλλες κοινόχρηστες ή κοινωφελείς λειτουργίες ή κοινόχρηστους χώρους (π.χ. σχολείο, εκκλησία, πλατεία κ.ά.).

Από την οριοθέτηση αποκλείονται συνολικά δεκαπέντε (15) περιπτώσεις, όπως γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, ζώνες αιγιαλού – παραλίας, εκτάσεις πλάτους διακοσίων (200) μ. από τον άξονα υπεραστικών τμημάτων του βασικού εθνικού οδικού δικτύου.

ΑΡΤΙΟΤΗΤΑ ΟΙΚΟΠΕΔΩΝ

Ζώνη Α:

Ελάχιστο εμβαδό 2.000 τ.μ. και ελάχιστο πρόσωπο 15 μ. σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο

Ελάχιστο εμβαδό 500 τ.μ. και ελάχιστο πρόσωπο 10 μ. σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο (ισχύει για μικρούς απομακρυσμένους οικισμούς π.χ. ημιορεινοί)

Ισχύουν παρεκκλίσεις για προϋφιστάμενα οικόπεδα ελάχιστου εμβαδού 150 τ.μ. έως 2.000 τ.μ. υπό την προϋπόθεση προσώπου σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο.

Ζώνες Β και Β1:

Ελάχιστο εμβαδό από 300 τ.μ. έως 2.000 τ.μ. και ελάχιστο πρόσωπο 10 μ. σε κοινόχρηστο χώρο

Για οικόπεδα που δημιουργήθηκαν μετά τις 4.11.2011 ισχύει πρόσθετη προϋπόθεση ελάχιστου μήκους προσώπου (α) 10 μ. για εμβαδό οικοπέδου έως 500 τ.μ. και (β) 15 μ. για εμβαδόν μεγαλύτερο των 500 μ.

Πάντως, για όλες τις Ζώνες (Α, Β και Β1) προβλέπεται ότι οικόπεδα που, μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος, δημιουργήθηκαν ή κατατμήθηκαν νομίμως με βάση προϊσχύουσες διατάξεις ή με βάση τα ορισθέντα μεγέθη σε προγενέστερη πράξη οριοθέτησης του οικισμού, θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα κατά κανόνα ή κατά παρέκκλιση, εφόσον έχουν πρόσωπο σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο.

Κατά τα λοιπά, στο Προεδρικό Διάταγμα περιλαμβάνεται πλήθος διατάξεων που είναι αδύνατον να αναλυθούν στο σύνολό τους, όπως επίσης και να απαντηθούν τα πάμπολλα ερωτήματα που προκύπτουν σχετικά με αυτές, ωστόσο είναι κρίσιμο να σημειωθούν τα εξής:

ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΝΕΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ

Οι νέες διατάξεις δεν τίθενται σε άμεση ισχύ, αλλά εφαρμόζονται μέχρι την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος οριοθέτησης εκάστου οικισμού, με εξαίρεση την απαγόρευση ανέγερσης βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων για τις οποίες απαιτείται η διεξαγωγή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων εκτός των ορίων των οικισμών και σε απόσταση έως και 500 μ. περιμετρικά αυτών. Μέχρι τότε εφαρμόζονται οι αντίστοιχες για κάθε είδος οικισμού πολεοδομικές διατάξεις.

ΕΚΔΟΘΕΙΣΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ

Οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί μέχρι τη δημοσίευση του Προεδρικού Διατάγματος οριοθέτησης των οικισμών θεωρούνται νόμιμες και ισχυρές και οι προβλεπόμενες οικοδομικές εργασίες εκτελούνται νομίμως. Επιτρέπεται η ενημέρωση και η αναθεώρηση οικοδομικών αδειών σε ισχύ ή και για παράταση ισχύος, καθώς και η έκδοση έγκρισης εργασιών μικρής κλίμακας, σύμφωνα με τους όρους δόμησης που χορηγήθηκε η άδεια.