Ιράν: Μυστικές διαβουλεύσεις με τις ΗΠΑ για ένα «ειρηνικό» πυρηνικό πρόγραμμα αποκαλύπτει το CNN

Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του CNN, η κυβέρνηση Τραμπ φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο σύναψης μιας συμφωνίας που θα επιτρέψει στο Ιράν να αναπτύξει ένα νέο, αποκλειστικά ειρηνικής χρήσης, πυρηνικό πρόγραμμα, με την παράλληλη άρση κυρώσεων και την αποδέσμευση δισεκατομμυρίων δολαρίων από δεσμευμένα ιρανικά κεφάλαια.

Ιράν: Μυστικές διαβουλεύσεις με τις ΗΠΑ για ένα «ειρηνικό» πυρηνικό πρόγραμμα αποκαλύπτει το CNN

Το σχέδιο, που αποκαλύπτεται μέσα από μυστικές συνομιλίες, προβλέπει την πρόσβαση της Τεχεράνης σε ποσά έως και 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων, υπό αυστηρούς περιορισμούς για μη στρατιωτική αξιοποίηση. Πηγές που επικαλείται το CNN επισημαίνουν πως οι παρασκηνιακές επαφές συνεχίζονται, παρά την πρόσφατη κλιμάκωση με στρατιωτικά πλήγματα ανάμεσα σε Ισραήλ και Ιράν. Αμερικανοί και περιφερειακοί αξιωματούχοι έχουν συνομιλήσει επανειλημμένα με Ιρανούς διαπραγματευτές, ακόμη και έπειτα από συμφωνίες προσωρινής εκεχειρίας που επετεύχθησαν τις τελευταίες ημέρες.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η Ουάσιγκτον επεξεργάζεται διαφορετικά σενάρια, τα οποία βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο και τελούν υπό διαμόρφωση. Κοινή συνισταμένη όλων των προτάσεων είναι ο όρος του μηδενικού εμπλουτισμού ουρανίου από το Ιράν — σημείο στο οποίο η Τεχεράνη προβάλλει ισχυρές αντιρρήσεις, θεωρώντας το απαραίτητο για την ανάπτυξη εγχώριας πυρηνικής τεχνολογίας.

Ορισμένες λεπτομέρειες αυτής της πρωτοβουλίας συζητήθηκαν σε μια πολύωρη, κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση στον Λευκό Οίκο την περασμένη Παρασκευή, στην οποία συμμετείχαν ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ και αξιωματούχοι από χώρες του Περσικού Κόλπου. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε μόλις μία ημέρα πριν τις αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές σε ιρανικούς στόχους, γεγονός που καταδεικνύει το ιδιαίτερα τεταμένο και σύνθετο περιβάλλον των διαπραγματεύσεων.

Μεταξύ των όρων που εξετάζονται, περιλαμβάνεται πρόταση για χρηματοδότηση ύψους 20 έως 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ένα νέο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, αυστηρά προσανατολισμένο στην παραγωγή ενέργειας χωρίς δυνατότητα εμπλουτισμού ουρανίου. Η χρηματοδότηση δεν προβλέπεται να προέλθει από αμερικανικά κονδύλια, αλλά από συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή — κυρίως αραβικά κράτη του Κόλπου.

Όπως δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος στο CNN: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι διατεθειμένες να καθοδηγήσουν αυτές τις διαπραγματεύσεις με το Ιράν, αλλά δεν θα χρηματοδοτήσουν οι ίδιες την κατασκευή αυτού του προγράμματος». Η ιδέα μιας διεθνώς ελεγχόμενης, ειρηνικής ιρανικής πυρηνικής υποδομής έχει συζητηθεί και σε παλαιότερους γύρους διαπραγματεύσεων, χωρίς να έχει υπάρξει μέχρι σήμερα συμφωνία.

Ιράν: Μυστικές διαβουλεύσεις με τις ΗΠΑ για ένα «ειρηνικό» πυρηνικό πρόγραμμα αποκαλύπτει το CNN

Παράλληλα, στο τραπέζι έχει τεθεί —αν και παραμένει υπό διερεύνηση— η πρόταση για αντικατάσταση του πυρηνικού συγκροτήματος στο Φορντό, το οποίο επλήγη πρόσφατα από αμερικανικά πλήγματα. Το νέο έργο θα ήταν σχεδιασμένο αποκλειστικά για ειρηνική χρήση χωρίς εμπλουτισμό ουρανίου, με πιθανή χρηματοδότηση από φιλο-αμερικανικές χώρες της περιοχής. Ωστόσο, δεν έχει αποσαφηνιστεί αν η ίδια τοποθεσία θα χρησιμοποιηθεί ή αν υπάρχει σοβαρή βούληση για άμεση υλοποίηση αυτής της ιδέας.

Μία πηγή με γνώση των διαβουλεύσεων σχολίασε στο CNN ότι «υπάρχουν πολλές ιδέες στο τραπέζι και αρκετές πλευρές προσπαθούν να είναι δημιουργικές», τονίζοντας τη ρευστότητα της διαδικασίας. Άλλη πηγή, που συμμετείχε σε πρώιμους γύρους συνομιλιών πριν την πρόσφατη κλιμάκωση, σημείωσε ότι η τελική έκβαση παραμένει «εντελώς αβέβαιη».

Ο Στιβ Γουίτκοφ, μιλώντας στο CNBC, έκανε λόγο για την επιδίωξη μιας «συνολικής συμφωνίας ειρήνης», ενώ Αμερικανοί αξιωματούχοι υπογραμμίζουν ότι όλες οι προτάσεις έχουν ως κοινό στόχο την αποτροπή της ιρανικής απόκτησης πυρηνικού όπλου. Παράλληλα, αναγνωρίζεται η δυνατότητα της Τεχεράνης να αναπτύξει ένα πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα υπό αυστηρό διεθνή έλεγχο, με προμήθεια εμπλουτισμένου ουρανίου από το εξωτερικό — πρότυπο αντίστοιχο με εκείνο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

«Το βασικό ερώτημα είναι πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το Ιράν να αποκτήσει ένα ασφαλές, μη εμπλουτιζόμενο πυρηνικό πρόγραμμα για ειρηνικούς σκοπούς», δήλωσε χαρακτηριστικά Αμερικανός αξιωματούχος.

Ωστόσο, παρά την κινητικότητα στις διπλωματικές διεργασίες, ο πρόεδρος Τραμπ επιχείρησε να υποβαθμίσει τις προσδοκίες για άμεση συμφωνία, δηλώνοντας την Τετάρτη: «Δεν με νοιάζει αν έχουμε συμφωνία ή όχι». Παρά τη δημόσια αυτή στάση, συνεργάτες του εκτιμούν ότι μια βιώσιμη διπλωματική λύση είναι απαραίτητη για να διατηρηθεί η εύθραυστη εκεχειρία.

Ιράν: Μυστικές διαβουλεύσεις με τις ΗΠΑ για ένα «ειρηνικό» πυρηνικό πρόγραμμα αποκαλύπτει το CNN

Την ίδια ώρα, οι όροι που συμφωνήθηκαν στη συνάντηση του Λευκού Οίκου συζητούνται μέσω περιφερειακών διαμεσολαβητών, με το Κατάρ να παίζει κομβικό ρόλο, όπως και στη διαμεσολάβηση για την πρόσφατη εκεχειρία ανάμεσα σε Ιράν και Ισραήλ. Παρά ταύτα, μέχρι στιγμής δεν έχει οριστεί ημερομηνία για νέες άμεσες συνομιλίες, παρά την εκτίμηση του προέδρου Τραμπ ότι ίσως πραγματοποιηθεί συνάντηση την επόμενη εβδομάδα — κάτι που η ιρανική πλευρά δεν επιβεβαιώνει.

Διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν πως οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν το επόμενο διάστημα με στόχο την κατάρτιση ενός «term sheet» — ενός προκαταρκτικού πλαισίου συμφωνίας που θα θέσει τις βάσεις για μια νέα συμφωνία με το Ιράν.