COVID-19 
Του Πάνου Παναγιωτόπουλου*
Το μεγαλύτερο μέρος των Ελληνικών ΜΜΕ διέθεσε ελάχιστο χρόνο για να καλύψει τις δραματικές εξελίξεις των πολεμικών συγκρούσεων στον Καύκασο, κατά τη διάρκεια της επίθεσης, που ξεκίνησαν οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν, με σκοπό να εκριζώσουν τους Αρμενίους από τα πατρογονικά τους εδάφη στα υψώματα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ίσως γιατί ορισμένοι θεωρούν ότι ο Καύκασος είναι πολύ μακριά από την Ελλάδα και τα γεγονότα, που συμβαίνουν εκεί δεν μας αφορούν και δεν μας επηρεάζουν. Ίσως, πάλι, γιατί τα τελευταία χρόνια η συνεργασία της Ελλάδος με το Αζερμπαϊτζάν έχει προχωρήσει σημαντικά στον τομέα της ενέργειας, με το Κράτος, αλλά και με μεγάλους επιχειρηματικούς Ομίλους να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.
Σε κάθε περίπτωση, ελάχιστοι σκέφτηκαν ότι οι δραματικές εξελίξεις για τους Αρμενίους στον Καύκασο αφορούν άμεσα τον Κυπριακό και τον Ελλαδικό Ελληνισμό, γιατί αποτελούν μια ‘πρόβα τζενεράλε’ του Ερντογάν, για τα όσα θα ακολουθήσουν από την πλευρά της Τουρκίας έναντι της Κύπρου και της Ελλάδος.
Επειδή συμβαίνει να είμαστε από αυτούς τους ελαχίστους, παραθέτουμε ορισμένες σκέψεις και κάποιους συγκεκριμένους προβληματισμούς, που πιστεύουμε ότι θα φανούν χρήσιμοι σε κάθε Έλληνα, που διαθέτει πατριωτικό φρόνημα και συνείδηση, ανεξάρτητα με τον πολιτικό και ιδεολογικό χώρο από τον οποίο προέρχεται.
Έχουμε και λέμε λοιπόν:
1) Ο Ερντογάν δεν βρέθηκε τυχαία στον Καύκασο. Οι Αζέροι δεν επρόκειτο ποτέ να οργανώσουν μια τόσο ευρεία πολεμική σύγκρουση με τους Αρμενίους στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αν δεν είχαν παρακινηθεί από την Τουρκική ηγεσία και αν δεν ήξεραν ότι θα έχουν την απόλυτη στήριξη της Τουρκικής στρατιωτικής μηχανής και των πολεμικών συστημάτων της Τουρκίας σε όλα τα επίπεδα.
2) Οι Αζέροι λειτούργησαν ως η ‘μακρά χείρα’ του ίδιου του Ερντογάν, στο πλαίσιο της εφαρμογής ενός σχεδίου Νέο-Οθωμανικού επεκτατισμού, που έχει καταστρώσει ο Τούρκος ηγέτης, για να αναδείξει τη χώρα του διεθνή υπερδύναμη, με επιρροή σε μια τεράστια γεωγραφική και γεωπολιτική περιοχή, που ξεκινάει από την Βόρεια Αφρική, περιλαμβάνει τα Βαλκάνια, περνάει από το Αιγαίο, την Ανατ. Μεσόγειο και την Βορ. Κατεχόμενη Κύπρο, για να φθάσει μέχρι την Μ. Ανατολή και επεκτείνεται προς Ανατολάς προς τον Καύκασο και τις πρώην Σοβιετικές Ασιατικές Δημοκρατίες, που έχουν Μουσουλμανικούς πληθυσμούς και περιλαμβάνουν στην σύνθεσή τους και τουρκογενείς εθνότητες ή μεγάλες μειονότητες. Να υπενθυμίσουμε ότι ο Ερντογάν εφθασε στο σημείο να παρεμβαίνει ακόμη και στις εσωτερικές υποθέσεις της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, εμφανιζόμενος ως ‘προστάτης’ της Μουσουλμανικής, τουρκογενούς, μειονότητας των Ουιγούρων, που ζεί στην Δυτική Κίνα!
3) Η επικρατούσα κατάσταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ήταν μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο μια πολεμική σύγκρουση της μετασοβιετικής περιόδου, που είχε μπεί ‘στο ψυγείο’, για 30 ολόκληρα χρόνια περίπου, μετά την ολοκλήρωση της νίκης των Αρμενικών στρατευμάτων κατά των Αζέρων το 1994. Είχαν προηγηθεί άγριες πολεμικές συγκρούσεις στην ευρύτερη περιοχή, κατά τις οποίες οι Αρμενικές δυνάμεις, κάτω από τις διαταγές και Ρώσων ανωτάτων αξιωματικών, όπως ο στρατηγός Χατσατούροφ (που είχαν παραμείνει στην Αρμενία μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης), είχαν επιτύχει να καταλάβουν και εδάφη του Αζερμπαϊτζάν, έξω από την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ανοίγοντας έναν μεγάλο διάδρομο, που ένωνε τον ορεινό θύλακα με την Δημοκρατία της Αρμενίας.
4) Για να καταλάβει κανείς πως βρέθηκαν 150.000 Χριστιανοί Αρμένιοι να κατοικούν σε έναν ορεινό όγκο της περιοχής του Καυκάσου, περιτριγυρισμένοι από Αζέρους, πρέπει να γυρίσει πίσω στην εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Τότε και το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία αποτελούσαν ‘Ομόσπονδες Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες’, που ανήκαν στο μεγάλο Σοβιετικό Κράτος και οι πολίτες τους, Αζέροι και Αρμένιοι, ήσαν από κοινού πολίτες της Σοβιετικής Ένωσης.
Η αλήθεια είναι ότι ο Ιωσήφ Στάλιν δεν είδε ποτέ με καλό μάτι την επιμονή των Αρμενίων να διατηρήσουν την ιδιοπροσωπία του Αρμενικού λαού και τα πολιτισμικά του χαρακτηριστικά μέσα στο μωσαϊκό των λαών της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι, αποφάσισε εντελώς αυθαίρετα να παραδώσει την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν, παρόλο που η περιοχή αυτή είχε στην συντριπτική της πλειοψηφία Αρμενικό πληθυσμό και ήταν γεμάτη από μνημεία και μοναστήρια της Αρμενικής Χριστιανικής παράδοσης.
Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ξαναέφερε στην επιφάνεια τις μεγάλες εθνοτικές διαφορές του παρελθόντος, οι οποίες οδήγησαν στις πολεμικές συγκρούσεις, που προαναφέραμε.
5) Οι Αρμένιοι επαναπαύθηκαν στις νίκες του ’94 και στη Συμφωνία Στρατιωτικής Συνεργασίας, που είχαν υπογράψει με την Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Επιπλέον, η Αρμενία, από το 2015 και μετά, βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα μιας βαθιάς εσωτερικής πολιτικής κρίσης, με τις κυβερνήσεις να πέφτουν από λαϊκές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις και με πολιτικούς ηγέτες να ανατρέπονται και να οδηγούνται και στα δικαστήρια για σκάνδαλα (όπως ο πρώην Πρόεδρος της Αρμενίας, γεννημένος στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, Σερζ Σαρκισιάν). Από την κρίση αυτή αναδείχθηκε ως νέα ηγετική προσωπικότητα ο σημερινός Πρωθυπουργός της Αρμενίας, γνωστός δημοσιογράφος, Νικόλ Πασινιάν, ο οποίος έχει αναλάβει τώρα στους ώμους του το συντριπτικό βάρος της ταπεινωτικής συνθηκολόγησης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Σε όλη αυτή τη χρονική περίοδο της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, η Αρμενία δεν κατόρθωσε να εκσυγχρονίσει τις Ένοπλες Δυνάμεις της, δεν επένδυσε σε νέες στρατιωτικές τεχνολογίες και δεν χάραξε μια νέα, πιό σύγχρονη αμυντική στρατηγική. Παρόλο που εγνώριζε καλά ότι οι Αζέροι καιροφυλακτούσαν στη γωνία. Και ότι η Τουρκία, παρά την προσωρινή ύφεση, που παρατηρήθηκε στις σχέσεις της με την Αρμενία, την εποχή Νταβούτογλου, κράτησε ερμητικά κλειστά τα σύνορά της, συσφίγγοντας την συνεργασία της με το Αζερμπαϊτζάν και πουλώντας άφθονα όπλα και πολεμικά συστήματα τουρκικής κατασκευής στην κυβέρνηση Αλίεφ.
6) Οι κυβερνήσεις της Αρμενίας δεν έδειξαν να αφυπνίζονται ακόμη και όταν το Αζερμπαϊτζάν άρχισε να αλλάζει ραγδαία, αξιοποιώντας τα δισεκατομμύρια δολάρια από την πώληση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, που διαθέτει. Ενώ, την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση Αλίεφ φρόντιζε να εντάξει την χώρα στην γεωστρατηγική δυναμική των νέων ενεργειακών αγωγών, αναπτύσσοντας στενές σχέσεις και με τις χώρες της Δύσης, αλλά και με την Μόσχα!
Τα πετροδολλάρια του Αζερμπαϊτζάν πλούτισαν μεν περισσότερο την οικογένεια Αλίεφ (η οποία κυβερνά -κληρονομικώ δικαιώματι- από τον πατέρα στον γιό) και ‘ελάμπρυναν’ τις διεθνείς κοσμικές εμφανίσεις της πρώτης κυρίας της χώρας Αλίεβα, δίπλα στον άνδρα της Ιλχάμ Αλίεφ, αλλά ταυτόχρονα έδωσαν την ευκαιρία στον Αζέρο ηγέτη να προετοιμάσει έναν σύγχρονο στρατό, αγοράζοντας μοντέρνα οπλικά συστήματα από πάρα πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων η Ρωσία, η Τουρκία, το Ισραήλ, η Κίνα, η Ουκρανία κ.α.
Τα τελευταία χρόνια η στρατιωτική συνεργασία του Αζερμπαϊτζάν με την Τουρκία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Οι Αζερικές Ένοπλες Δυνάμεις είχαν Τούρκους εκπαιδευτές και τα Γενικά τους Επιτελεία πλαισιώνονταν από Τούρκους ανώτατους στρατιωτικούς συμβούλους. Το ίδιο συνέβη και με τις Υπηρεσίες Ασφαλείας του Αζερικού Κράτους, που είχαν μετατραπεί σε ‘υποκατάστημα’ της Τουρκικής Μυστικής Υπηρεσίας ΜΙΤ στον Καύκασο.
Επιπλέον η Τουρκία ανέλαβε να αναδιοργανώσει την Πολεμική Αεροπορία του Αζερμπαϊτζάν, την Αντιαεροπορική του Άμυνα και το εφοδίασε με προηγμένης τεχνολογίας πυραυλικά συστήματα δικής της κατασκευής.
7) Οι πρόσφατες πολεμικές συγκρούσεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ διήρκεσαν, περίπου 6 εβδομάδες. Λίγες μέρες πριν ξεκινήσουν οι Αζέροι την επίθεση, είχαν προηγηθεί μεγάλης έκτασης κοινά στρατιωτικά γυμνάσια Τούρκων και Αζέρων, δίπλα στα σύνορα με την Αρμενία. Μετά την ολοκλήρωση των γυμνασίων αυτών, 120 Τούρκοι ανώτατοι και ανώτεροι αξιωματικοί παρέμειναν στο Αζερμπαϊτζάν για να κατευθύνουν την στρατιωτική επίθεση των Αζέρων εναντίον του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Πριν καλά-καλά μιλήσει ο Αλίεφ, έσπευσε ο Ερντογάν με δημόσια δήλωσή του να καθοδηγήσει την εκστρατεία των Αζέρων! «Πρέπει να επικρατήσει Ειρήνη στον Καύκασο, αφού πρώτα, όμως, φύγουν οι Αρμένιοι και απελευθερωθεί από τα Αζερικά στρατεύματα το Ναγκόρνο-Καραμπάχ», είπε με την ωμότητα, που τον χαρακτηρίζει ο Τούρκος Πρόεδρος.
8) Οι Αρμενικές δυνάμεις του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, οι απλοί πολίτες και οι ηρωικοί εθελοντές, Αρμένιοι, που έφθασαν στην περιοχή, αγωνίστηκαν σκληρά στα μέτωπα των μαχών, για να υπερασπίσουν τα πατρογονικά τους εδάφη, τις εκκλησίες, τα μοναστήρια και τους τάφους των προγόνων τους από την βάρβαρη εισβολή των Τουρκο-Αζέρων.
Ωστόσο, οι συσχετισμοί δεν τους ευνοούσαν. Οι Αζέροι διέθεταν υπεράριθμες δυνάμεις και έναν καλά εξοπλισμένο Στρατό, ενώ οι Αρμένιοι είχαν μείνει πίσω στη στρατιωτική οργάνωση και στους εξοπλισμούς της μετασοβιετικής περιόδου.
Η Ρωσία, σύμμαχος της Αρμενίας, με τρείς στρατιωτικές βάσεις στο έδαφός της, μπορούσε να σταματήσει από την πρώτη μέρα την εισβολή των Αζέρων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά δεν το έπραξε.
Ίσως, στην αξιολογική κρίση του Ρώσου Προέδρου να έπαιξε ρόλο και το ‘πολιτικό φλερτ’, που είχε ξεκινήσει η κυβέρνηση Πασινιάν με την Δύση και τα διαδοχικά δημοσιεύματα του φιλοκυβερνητικού τύπου στο Ερεβάν ότι ο Αρμένιος Πρωθυπουργός εξέταζε σοβαρά ακόμη και την συνεργασία της χώρας του με το ΝΑΤΟ!
Καθοριστικό ρόλο, για να γυρίσει η πλάστιγγα, στα πεδία της μάχης, υπέρ των Αζέρων, έπαιξαν τα περιβόητα Τουρκικά drones και τα μη επανδρωμένα πολεμικά αεροσκάφη, που έστειλε ο Ερντογάν.
Ιδιαιτέρως τα τουρκικά drones έδιναν από αέρος τις συντεταγμένες των Αρμενικών Δυνάμεων, στο Αζερικό πυροβολικό, στα επιθετικά ελικόπτερα και στην Αεροπορία του Αλίεφ, με αποτέλεσμα οι οβίδες και οι πύραυλοι της Αζερικής πλευράς να βρίσκουν το στόχο τους και να καταστρέφουν συστηματικά τις Αρμενικές Στρατιωτικές Δυνάμεις.
Η λεγόμενη ομάδα του Μινσκ, δηλαδή η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Γαλλία, ελάχιστα μπόρεσαν να κάνουν από κοινού για να επιβραδύνουν την καταστροφή των Αρμενίων.
Και οι τρείς αυτές μεγάλες δυνάμεις είχαν πίσω τους την καυτή ανάσα του Ερντογάν, που είχε καταστήσει σαφές ότι «η Τουρκία ελέγχει τις εξελίξεις στον Καύκασο και χωρίς αυτήν δεν μπορεί να υπάρξει λύση».
Την ύστατη στιγμή προσπάθησε να βοηθήσει τους Αρμενίους, μόνον όμως στο διπλωματικό επίπεδο, ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν, δεχόμενος ισχυρότατες πιέσεις από την Αρμενική παροικία, που ζεί στη Γαλλία και αριθμεί πάνω από 600.000 Γάλλους πολίτες Αρμενικής καταγωγής (μεταξύ αυτών και διακεκριμένοι πολιτικοί και διπλωμάτες της Γαλλικής Δημοκρατίας, όπως ο -μακαρίτης πια- πρώην υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Πατρίκ Ντεβετζιαν).
Αλλά, το ‘παιχνίδι’ είχε ήδη μοιραστεί, μεταξύ Μόσχας και Αγκύρας!
Η κατάληψη από τους Αζέρους της στρατηγικής σημασίας πόλης Σούσι, μόλις 15 χλμ. από την πρωτεύουσα Στεπανακέρτ, προκάλεσε πανικό στην κυβέρνηση της Αρμενίας, η οποία -υπό την πίεση του Πούτιν- έσπευσε να υπογράψει ταπεινωτική συνθηκολόγηση, που ανοίγει τον δρόμο για την μελλοντική εκρίζωση των Αρμενίων από τα πατρογονικά τους εδάφη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Μπορεί μεν, η Συμφωνία να αναθέτει την προστασία των Αρμενίων σε 2.000 περίπου Ρώσους στρατιώτες, των οποίων η κεντρική διοίκηση θα εγκατασταθεί στο Στεπανακέρτ, αλλά η τραγικότερη για τους Αρμενίους ρήτρα, που περιλαμβάνει, είναι η αποχώρηση του Αρμενικού Στρατού από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και η παράδοση μεγάλων εκτάσεων στους Αζέρους, ορισμένες από τις οποίες ανήκαν παραδοσιακά στην Αρμενική κυριαρχία και άλλες είχαν καταληφθεί από τους Αρμενίους κατά τις νικηφόρες μάχες του 1994, με ποταμούς Αρμενικού αίματος. Μεταξύ αυτών η δεύτερη πόλις του Ναγκόρνο-Καραμπάχ Σούσι, την οποία ο Αλίεφ έσπευσε να χαρακτηρίσει στο θριαμβευτικό διάγγελμά του, ως το «μαργαριτάρι του Καυκάσου!».
Η ανωτέρω Συμφωνία προβλέπει ότι τα Ρωσικά στρατεύματα θα μείνουν εκεί για μια πενταετία, κατά την διάρκεια της οποίας Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, πρέπει να αναζητήσουν οριστικές και μόνιμες λύσεις, για τα προβλήματα, που έχουν στην περιοχή.
Δεν χρειάζεται να διαθέτει κανείς μεγάλη φαντασία για να αντιληφθεί ότι οι δραματικές αυτές εξελίξεις θα σπρώξουν σταδιακά τους Χριστιανικούς Αρμενικούς πληθυσμούς στο να εγκαταλείψουν την περιοχή, ακόμα και αν δεν το θέλουν, αφού η περικύκλωση από τους Αζέρους θα είναι ασφυκτική σε όλα τα επίπεδα και δεν θα εξισορροπείται από την προσωρινή ‘προστασία’ της Ρωσικής Στρατιωτικής Δύναμης.
Μετά από όλα αυτά, ιδού το χρήσιμο συμπέρασμα για εμάς, τους Έλληνες και τους Κυπρίους: Ο Ερντογάν έχει συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο στο μυαλό του για την συγκρότηση μιας νέας οθωμανικής επικυριαρχίας, που θα προσδώσει στον ίδιο ιστορικό μέγεθος πολύ μεγαλύτερο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Αυτά, που έκανε και κάνει στον Καύκασο και αυτά που πράττει εισβάλλοντας, με απροκάλυπτο τρόπο, στη Συρία, στο Ιράκ, στη Λιβύη και παλαιότερα στην Κύπρο, όπου παραμένει ως δύναμη Κατοχής, θα τα επαναλάβει γρήγορα προς το Αιγαίο, την Ανατ. Μεσόγειο και την Θράκη, με διαφορετική μεθοδολογία κατά περίπτωση και σε διαφορετική χρονική συγκυρία.
Καλό είναι η Ελλάδα να έχει φίλους και συμμάχους. Και σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα δεν είναι Αρμενία, ούτε σε αριθμητικό μέγεθος, ούτε σε διεθνές εκτόπισμα, ούτε σε ισχύ των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων!
Ωστόσο, ο εχθρός είναι ένας και το κυριότερο, δεν κρύβει τις προθέσεις του. Καλοί και οι σύμμαχοι, απαραίτητες και οι διπλωματικές πρωτοβουλίες προς κάθε κατεύθυνση.
Αλλά, αν το ρολόι των εξελίξεων δείξει την ‘ώρα μηδέν’, τότε η Ελλάδα θα μπορεί να βασιστεί μόνον στον εαυτό της! Άρα, η αποφασιστική ενδυνάμωση της αποτρεπτικής ισχύος των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, εδώ και τώρα, με οπλικά συστήματα υψηλής τεχνολογίας, ικανά να χτυπήσουν τον Ερντογάν, μέχρι και την Άγκυρα (όπως π.χ πυραυλικά συστήματα μεγάλου βεληνεκούς, το οποίο ξεπερνάει τα 1.000 χλμ.), αποτελεί την μόνη δυνατότητα, που έχει η χώρα μας για να αποτρέψει την πολεμική σύγκρουση με την Τουρκία, να προστατεύσει την Εθνική της κυριαρχία και να κατοχυρώσει την Ειρήνη και την καλή γειτονία με την Άγκυρα. Ο Ερντογάν καταλαβαίνει μόνον τη γλώσσα της ισχύος! Εναπόκειται πλέον σε εμάς να δείξουμε το κατάλληλο πατριωτικό φρόνημα και να προστατεύσουμε την Ειρήνη και την Ασφάλεια της Πατρίδας μας, με τον μόνον ενδεδειγμένο και αποτελεσματικό τρόπο
*Ο Πάνος Παναγιωτόπουλος είναι δικηγόρος και δημοσιογράφος. Διετέλεσε Υπουργός Εθνικής Άμυνας και Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού στην κυβέρνηση Σαμαρά και Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων στην κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή, όπως επίσης Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος και μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της Ν.Δ επί προεδρίας Καραμανλή. Ήταν εκλεγμένο μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου για 15 χρόνια.
Στην επαγγελματική του ζωή άσκησε για πολλά χρόνια διευθυντικά καθήκοντα σε τηλεοπτικά κανάλια, ραδιόφωνα, εφημερίδες και περιοδικά, ενώ παράλληλα με τη δημοσιογραφία, ασκεί ενεργά και τη δικηγορία κυρίως σε ποινικές, αστικές και εμπορικές υποθέσεις.
