Οι Zero Units «βόμβα» στα θεμέλια του Δυτικού κόσμου: Χιλιάδες Αφγανοί παραστρατιωτικοί που εκπαίδευσε η CIA βρίσκονται διάσπαρτοι στις ΗΠΑ και την Ευρώπη

Από τον πόλεμο σκιών στο Αφγανιστάν έως σήμερα, οι Zero Units, μια δύναμη που δημιουργήθηκε για «βρώμικες δουλειές», βρέθηκαν στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης μετά την επίθεση στους εθνοφρουρούς στην Ουάσινγκτον.

Οι Zero Units «βόμβα» στα θεμέλια του Δυτικού κόσμου: Χιλιάδες Αφγανοί παραστρατιωτικοί που εκπαίδευσε η CIA βρίσκονται διάσπαρτοι στις ΗΠΑ και την Ευρώπη

Χιλιάδες πρώην μέλη τους ζουν πλέον διασκορπισμένα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, με τις συνέπειες της στρατιωτικής τους εμπειρίας να προκαλούν ανησυχία. Οι Zero Units ήταν μυστικές αφγανικές παραστρατιωτικές ομάδες που υποστηρίζονταν και καθοδηγούνταν από τη CIA, ειδικευμένες σε επιχειρήσεις υψηλού ρίσκου στο Αφγανιστάν.

Χαρακτηρίζονταν από νυχτερινές επιδρομές, εξαιρετική φονικότητα και πλήρη αδιαφάνεια, συχνά με παράπλευρες απώλειες και παραβιάσεις δικαιωμάτων. Μετά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων, τα μέλη τους εκκενώθηκαν σε ΗΠΑ και Ευρώπη, αντιμετωπίζοντας σοβαρές προκλήσεις ένταξης και ψυχολογικές επιπτώσεις από τα χρόνια πολεμικής βίας.

Πρόσφατα περιστατικά, όπως η επίθεση στην Ουάσινγκτον από άτομο που φέρεται να υπηρέτησε σε Zero Unit, επανέφεραν στο προσκήνιο το ζήτημα της διαχείρισης αυτής της κοινότητας, εγείροντας ερωτήματα για ασφάλεια, εποπτεία και ευθύνες.

Οι Zero Units ήταν προϊόν της πιο σκοτεινής εκδοχής του πολέμου στο Αφγανιστάν: δεν ήταν επίσημες αφγανικές ή αμερικανικές μονάδες, αλλά ένας μηχανισμός «εκχώρησης ισχύος» της CIA σε ειδικά επιλεγμένους Αφγανούς μαχητές, στρατολογημένους για επιχειρήσεις στις οποίες η Ουάσινγκτον δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να εμφανιστεί επισήμως.

Η επιχειρησιακή τους ταυτότητα στηριζόταν σε απόλυτη μυστικότητα: νυχτερινές επιδρομές, στοχευμένες επιθέσεις υψηλής επικινδυνότητας κατά των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα, καθώς και επιχειρήσεις σε περιοχές όπου ο αμερικανικός στρατός δεν μπορούσε να δρα ανοιχτά. Η CIA προσέφερε εκπαίδευση, εξοπλισμό, πληροφορίες και καθοδήγηση, ενώ η αφγανική NDS παρείχε ανθρώπινο δυναμικό και νομική «κάλυψη». Το αποτέλεσμα ήταν μια παραστρατιωτική δομή που δρούσε στο ημίφως, έξω από διεθνείς κανόνες και διαδικασίες λογοδοσίας.

Οι Zero Units «βόμβα» στα θεμέλια του Δυτικού κόσμου: Χιλιάδες Αφγανοί παραστρατιωτικοί που εκπαίδευσε η CIA βρίσκονται διάσπαρτοι στις ΗΠΑ και την Ευρώπη

Οι επιχειρήσεις τους συνδέθηκαν με νυχτερινές εφόδους και άμεση δράση (direct action): ταχύτητα, φονικότητα και εξαφάνιση. Ωστόσο, τα αποτελέσματα περιλάμβαναν παράπλευρες απώλειες, εκτελέσεις χωρίς έρευνα, βασανιστήρια αμάχων και μια κουλτούρα ασυλίας. Οι ανεξάρτητες έρευνες καταγράφουν εκατοντάδες θύματα, ενώ η πλήρης αποτύπωση των γεγονότων παραμένει εξαιρετικά δύσκολη.

Με την πτώση της Καμπούλ, οι Zero Units διαλύθηκαν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Τα μέλη τους θεωρήθηκαν συνεργάτες των ΗΠΑ και στόχοι των Ταλιμπάν. Η εκκένωση έγινε βιαστικά, με ελλιπή στοιχεία και ανεπαρκή εκτίμηση του ψυχολογικού αντίκτυπου του πολέμου στους άνδρες αυτούς και τις οικογένειές τους. Το αποτέλεσμα είναι χιλιάδες πρώην μαχητές, με εμπειρία σε ακραία βία, διασκορπισμένοι στη Δύση, φέρνοντας μαζί τους μια «κληρονομιά» που προκαλεί κοινωνικές και ασφαλιστικές προκλήσεις.

Η υπόθεση των Zero Units δεν είναι μόνο στρατιωτική, αλλά και πολιτική, ανθρωπιστική και θεσμική. Μετέφερε την ευθύνη από τον αμερικανικό στρατό σε μια παραστρατιωτική δύναμη, απομάκρυνε τη λογοδοσία από το δημόσιο βλέμμα και σήμερα αφήνει πίσω ερωτήματα για την κοινωνική ένταξη και την ασφάλεια στις χώρες που φιλοξενούν πρώην μαχητές.

Τρία πιθανά σενάρια για το μέλλον:

1. Θεσμική απομυθοποίηση: Πίεση για αποχαρακτηρισμό υλικού, έρευνες ευθυνών και διαφάνεια στις δραστηριότητες των Zero Units.

2. «Κόκκινος συναγερμός»: Ενίσχυση εποπτείας και monitoring πρώην μαχητών για πρόληψη βίας ή ριζοσπαστικοποίησης, με σύγκρουση μεταξύ δικαιωμάτων και ασφάλειας.

3. Λήθη: Το ζήτημα θα χαθεί μετά την πρόσκαιρη πολιτική αναταραχή, αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο για μελλοντικές κρίσεις πολύ πιο μαζικές και ασύμμετρες.

Οι Zero Units δεν ήταν απλώς μια παραστρατιωτική δύναμη. Είναι το αποτύπωμα ενός πολέμου με θολούς κανόνες, ασαφή όρια ευθύνης και πραγματική βία που συνεχίζει να επηρεάζει ζωές και κοινωνίες, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα πεδία μάχης. Η πολιτική ευθύνη παραμένει διάχυτη, η διαφάνεια λειψή και η πραγματικότητα πολύ πιο σύνθετη από το αφήγημα των «επιτυχημένων μυστικών επιχειρήσεων».

Το κρίσιμο ερώτημα παραμένει: ποιος μετρά και ποιος τελικά πληρώνει το κόστος των πολέμων που ποτέ δεν τελειώνουν πραγματικά;