Τα χρώματα έχουν τη δική τους ψυχολογία ή το αντίστροφο;

Της Καλλιόπης Χαραλαμποπούλου

Όλοι έχουμε ένα αγαπημένο χρώμα που μας αρέσει να φοράμε, ένα αγαπημένο χρώμα αυτοκινήτου, ένα χρώμα που θέλουμε να επικρατεί στον χώρο όπου περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας.

Η επίδραση των χρωμάτων στην ψυχολογία

Μελέτες επιβεβαιώνουν, τα τελευταία χρόνια, αυτό που οι καλλιτέχνες και οι διακοσμητές χώρων ήξεραν ανέκαθεν: πως τα χρώματα έχουν άμεση επίδραση στη διάθεση και στα συναισθήματά μας. Διεγείρουν, αφυπνίζουν και προκαλούν τις αισθήσεις μας, ενώ παράλληλα επηρεάζουν την ψυχολογία μας και κατ’ επέκταση τη φυσική μας κατάσταση.

Ουσιαστικά ο νούς είναι αυτός που «ζητά» το χρώμα και όχι το σώμα, καθώς ότι μπορεί να έχει ψυχολογική επίδραση στον άνθρωπο, μπορεί παράλληλα να επηρεάσει και τη φυσική του κατάσταση. Δεν είναι τυχαίο πως κάποια χρώματα αυξάνουν την αρτηριακή πίεση ή επιταχύνουν το μεταβολισμό του σώματος.

Ότι το χρώμα έχει επίδραση στον ανθρώπινο ψυχισμό δεν είναι καινούργια ανακάλυψη στον κόσμο της ψυχολογίας. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι ορισμένα χρώματα είχαν τη δύναμη να επηρεάσουν το σώμα, το πνεύμα και τον νου του ανθρώπου. Διόλου τυχαίο που τα χρώματα, τόσο στην Αίγυπτο όσο και στην Κίνα, έπαιζαν σημαντικότατο ρόλο στις θρησκευτικές τελετές, ενώ παράλληλα είχαν και θεραπευτικό ρόλο.

Στις μέρες μας έχει αναπτυχθεί ένας ολόκληρος κλάδος της ψυχολογίας, ώστε επιστήμονες να μελετήσουν την επιρροή των χρωμάτων στον συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου. Κι έχει πλέον αποδειχτεί μέσα από εργαστηριακά τεστ αλλά και την εμπειρία, πως η ενέργεια των χρωμάτων επιδρά στην υγεία και την ευεξία, την αποδοτικότητα, στην αίσθηση ασφάλειας αλλά και στον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουμε.

Σε γενικές γραμμές κάθε χρώμα έχει παρόμοια επίδραση στην ψυχολογία των περισσότερων ανθρώπων. Σημαντικό όμως ρόλο παίζει και η κουλτούρα του καθενός, όπως και τα προσωπικά βιώματα που κουβαλάει.

Δεν είναι τυχαίο πως παρότι στον δυτικό πολιτισμό το λευκό συνδέεται με την αγνότητα, σε πολλές χώρες της ανατολής είναι το χρώμα του πένθους.

Ενστικτώδης επιλογή χρωμάτων και οι ανάγκες μας
Αν και υπάρχουν φυσικά εξαιρέσεις, κάθε χρώμα έχει συγκεκριμένη επιρροή στην ψυχολογία μας.

Μήπως έχετε παρατηρήσει πως κάποιες ημέρες που η ψυχολογία σας είναι καταβεβλημένη, επιλέγετε να ντυθείτε με σκούρα χρώματα;

Έχει παρατηρηθεί πως άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη είναι πολύ πιθανό να επιλέξουν ενστικτωδώς ένα σκουρόχρωμο ή και total black ντύσιμο. Αντιθέτως, τα παιδιά που κατά βάση είναι χαρούμενα και υγιή, θα προτιμήσουν τα φωτεινά και ζωηρά χρώματα.

Στην παιδοψυχολογία δε, υπάρχει μέθοδος κατά την οποία οι ειδικοί δίνουν στα παιδιά υλικό για να ζωγραφίσουν, και έπειτα μελετούν τα χρώματα που έχουν επιλέξει στην ζωγραφιά τους.

Πολλές φορές η ενστικτώδης επιλογή ενός χρώματος έχει συνάφεια και με τις ανάγκες που έχουμε τη συγκεκριμένη στιγμή. Για παράδειγμα, κάποιος άνθρωπος με ημικρανίες ή δυνατές συναισθηματικές εξάρσεις, θα προτιμήσει το γαλάζιο χρώμα, καθώς αυτό είναι ένα χρώμα που ηρεμεί τον ψυχισμό μας. Ασυναίσθητα, λοιπόν, θα επιλέξει αυτό που πραγματικά έχει ανάγκη εκείνη ακριβώς τη στιγμή

Ιδιότητες χρωμάτων και ψυχολογική επιρροή

Ποιες όμως είναι οι ιδιότητες του κάθε χρώματος και πώς αυτό επηρεάζει το φυσικό σώμα και την ψυχολογία μας;

Οι κόκκινες αποχρώσεις εγείρουν γενικά συναισθήματα ζεστασιάς και άνεσης, αλλά και συναισθήματα θυμού και εχθρικότητας. Είναι επίσης αποχρώσεις που σηματοδοτούν τον κίνδυνο και τον συναγερμό. Μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση στο κόκκινο χρώμα κάνει τους ανθρώπους να αντιδρούν με μεγαλύτερη δύναμη και ταχύτητα. Το κόκκινο μας παρακινεί να δράσουμε, αποπνέει δύναμη και θάρρος και έχει συνδεθεί με τη σεξουαλικότητα. Σε οργανικό επίπεδο, αυξάνει τον μεταβολισμό, τον ρυθμό της αναπνοής και την αρτηριακή πίεση.

Το κίτρινο είναι το χρώμα της εγρήγορσης, ένα χρώμα που χρησιμοποιείται για να μας τραβήξει την προσοχή. Το κίτρινο εγείρει τη χαρά, την ελπίδα, την ευτυχία. Δημιουργεί μια αίσθηση παιχνιδιού, ωστόσο σε άτομα με στρες μπορεί να εντείνει το άγχος και τη νευρικότητά τους.

Το πορτοκαλί είναι το χρώμα της αισιοδοξίας, της αυτοπεποίθησης, της εξωστρέφειας. Ακτινοβολεί ζεστασιά και ευτυχία, συνδυάζοντας τη φυσική ενέργεια και τη διέγερση του κόκκινου με τη χαρά του κίτρινου. Μπορεί να έχει μια διεγερτική επίδραση, ιδιαίτερα στην όρεξη.

Το πράσινο είναι το χρώμα της φύσης, της ισορροπίας και της ανάπτυξης. Αποπνέει ασφάλεια, αρμονία και σταθερότητα. Συμβολίζει τη φρεσκάδα, ωστόσο μπορεί να γεννήσει συναισθήματα φθόνου, απληστίας και ζήλιας.

Οι αποχρώσεις του μπλε λειτουργούν ηρεμιστικά, αποπνέουν ειρήνη, ασφάλεια και σταθερότητα, ωστόσο μπορούν να φέρουν στο μυαλό συναισθήματα λύπης ή αδιαφορίας. Μας ηρεμεί, μειώνει την ένταση και τον φόβο, επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό και μειώνει την όρεξη. Εμπνέει εμπιστοσύνη και συμβολίζει την ειλικρίνεια και την αξιοπιστία.

Το μαύρο μπορεί να ταυτίζεται με κάτι μυστήριο και σκοτεινό, θεωρείται όμως και δυναμικό, σέξι, επίσημο και πολυτελές- ίσως για αυτό όλα τα πολυτελή οχήματα έχουν μαύρο χρώμα.

Το μωβ είναι το χρώμα της φαντασίας και της πνευματικότητας που μας επιτρέπει να συνδεθούμε με τις βαθύτερες σκέψεις μας. Οι άνθρωποι που αγαπούν το μωβ είναι συνήθως ευαίσθητοι και συμπονετικοί, κατανοούν και υποστηρίζουν, σκέφτονται τους άλλους πριν από τον εαυτό τους.

Και μπορεί η επιστημονική κοινότητα να στέκεται ενίοτε με σκεπτικισμό απέναντι στην επίδραση των χρωμάτων, κάποιες μελέτες έδειξαν ωστόσο ότι τα χάπια placebo με θερμές αποχρώσεις είχαν πολύ πιο καλά «αποτελέσματα» σε σχέση με εκείνα που είχαν ψυχρούς χρωματισμούς.

Απαντήσεις στα ερωτήματα σχετικά με το αν το χρώμα μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων ή να επηρεάσει τη συμπεριφορά των καταναλωτών αναμένεται να δώσουν λύσεις στο μάρκετινγκ αλλά και το επιχειρείν.

Τέλος, θα πρέπει να συμφωνήσουμε πως δεν υπάρχουν καλά και κακά χρώματα. Υπάρχουν θετικές και αρνητικές αναγνώσεις τους. Αν και το χρώμα μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αισθανόμαστε και ενεργούμε, όλα εξαρτώνται από προσωπικούς, ψυχολογικούς, πολιτιστικούς ακόμη και τυχαίους παράγοντες.

Ένα είναι βέβαιο, πως περισσότερη επιστημονική έρευνα είναι απαραίτητη για την καλύτερη κατανόηση της ψυχολογίας των χρωμάτων.