Τζον Μαρτίνης: Ποιός είναι ο Ελληνοαμερικανός επιστήμονας Κβαντικής Φυσικής που πήρε το Νόμπελ Φυσικής;

Αυτοί που γνωρίζουν καλά τον Τζον Μαρτίνης εκτιμούν πως όταν πληροφορήθηκε ότι, μαζί με τους Τζον Κλαρκ και Μισέλ Ντεβορέ —δύο παλιούς συναδέλφους και συνοδοιπόρους του στην έρευνα— τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής, απλώς αντέδρασε με ένα διακριτικό χαμόγελο.

Ο Ελληνοαμερικανός επιστήμονας, κορυφαία μορφή στον τομέα των κβαντικών υπολογιστών, έχει συνεργαστεί με την Google και τα τελευταία πέντε χρόνια εργάζεται μαζί με την καθηγήτρια Μισέλ Σίμονς σε ένα εξαιρετικά φιλόδοξο εγχείρημα: την ανάπτυξη του πρώτου εμπορικού κβαντικού υπολογιστή — ενός στόχου που απαιτεί τεράστια τεχνογνωσία και επίμονη προσπάθεια.

Ο 67χρονος Μαρτίνης μεγάλωσε στις ΗΠΑ και ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, με επιβλέποντα τον Τζον Κλαρκ. Εκεί γνώρισε και τον Μισέλ Ντεβορέ, με τον οποίο συνεργάστηκαν πάνω σε μελέτες κβαντικής συμπεριφοράς μακροσκοπικών μεταβλητών.

Αργότερα εργάστηκε σε κορυφαία ερευνητικά ιδρύματα, όπως το CEA Saclay στο Παρίσι και το NIST στις ΗΠΑ, όπου πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη τεχνικών ανίχνευσης ακτίνων Χ με τη χρήση υπεραγώγιμων μικροθερμιδόμετρων υψηλής ακρίβειας.

Το 2002, σε ηλικία 44 ετών, στράφηκε με πάθος προς τον στόχο της δημιουργίας ενός λειτουργικού κβαντικού υπολογιστή. Δύο χρόνια αργότερα εγκαταστάθηκε στην Καλιφόρνια, αναλαμβάνοντας θέση καθηγητή πειραματικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Σάντα Μπάρμπαρα, σηματοδοτώντας την απαρχή της διαδρομής του προς διεθνή αναγνώριση.

Η συνεργασία με την Google

Δέκα χρόνια μετά, η Google του πρότεινε συνεργασία. Ο Μαρτίνης και η ομάδα του υπέγραψαν πολυετές συμβόλαιο δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη ενός πρωτοποριακού κβαντικού υπολογιστή με υπεραγώγιμα qubits. Χάρη σε αδιάκοπη δουλειά και πρόσβαση στην αιχμή της τεχνολογίας, το 2019 πέτυχαν κάτι που θεωρούνταν σχεδόν ανέφικτο: δημιούργησαν έναν υπολογιστή που ολοκλήρωσε έναν πολύπλοκο υπολογισμό μέσα σε μόλις 3 λεπτά και 20 δευτερόλεπτα — κάτι που ένας κλασικός υπερυπολογιστής θα χρειαζόταν χιλιετίες για να κάνει.

Το 2020 αποχώρησε από την Google, συνεχίζοντας ωστόσο τη συνεργασία με τον Κλαρκ και τον Ντεβορέ σε ερευνητικά έργα κβαντομηχανικής. Παράλληλα ξεκίνησε να εργάζεται με την εταιρεία SQC της Μισέλ Σίμονς, με στόχο την κατασκευή του πρώτου εμπορικά διαθέσιμου κβαντικού υπολογιστή.

«Αν το καταφέρουμε, θα πρόκειται για ένα επίτευγμα με τεράστιες συνέπειες για την ανθρωπότητα», είχε δηλώσει τότε.

Πέντε χρόνια αργότερα, η επιμονή και η επιστημονική του συνεισφορά αναγνωρίστηκαν με τον πιο τιμητικό τρόπο: ο Τζον Μαρτίνης, μαζί με τους δύο συναδέλφους του, τιμήθηκαν από τη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής.