Ισραήλ: «Δεν θα επιτρέψουμε στην Τουρκία να αποκτήσει μόνιμες βάσεις στη Συρία» – Κατηγορηματικές δηλώσεις Νετανιάχου από τις ΗΠΑ

Η κλιμακούμενη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Συρία έχει μετατραπεί σε πεδίο έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ του Ταγίπ Ερντογάν και του Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Τα σχέδια της Άγκυρας για εγκαθίδρυση βάσεων και έλεγχο στρατηγικών υποδομών στη συριακή επικράτεια έχουν προκαλέσει την άμεση αντίδραση του Ισραήλ, διαμορφώνοντας ένα νέο μέτωπο σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.

Η τουρκική επέκταση στη Συρία και η ισραηλινή αντίδραση

Σύμφωνα με ανάλυση του Economist, αξιωματούχοι του τουρκικού στρατού πραγματοποιούσαν επί εβδομάδες επισκέψεις σε αεροπορικές βάσεις σε ολόκληρη τη Συρία, σχεδιάζοντας τον εξοπλισμό τους με συστήματα αεράμυνας και οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην αεροπορική βάση Τ4 κοντά στην Παλμύρα, όπου οι προετοιμασίες για τουρκική κατάληψη βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη.

Η απάντηση του Ισραήλ ήταν άμεση και δυναμική. Στις αρχές Απριλίου, η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία εξαπέλυσε συντονισμένα πλήγματα κατά στρατιωτικών εγκαταστάσεων εντός της Συρίας, συμπεριλαμβανομένης της T4, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα αποφασιστικότητας προς την Τουρκία του Ερντογάν.

Οι δηλώσεις των Ισραηλινών υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας, Γιδεόν Σαάρ και Ισραέλ Κατζ αντίστοιχα, ήταν αποκαλυπτικές: η Συρία κινδυνεύει να μετατραπεί σε τουρκικό προτεκτοράτο, και οποιαδήποτε συνεργασία της Δαμασκού με δυνάμεις εχθρικές προς το Ισραήλ θα επιφέρει σοβαρές συνέπειες.

Οι αντικρουόμενες φιλοδοξίες Ερντογάν και Νετανιάχου για τη Συρία

Στον πυρήνα της διαμάχης βρίσκεται η στρατηγική του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν να αναδείξει την Άγκυρα ως καθοριστικό παράγοντα στη Συρία, επεκτείνοντας την επιρροή της μέσω της υποστήριξης στον μεταβατικό πρόεδρο Αχμέντ αλ-Σάραα.

Ο Σάραα, τον οποίο το Ισραήλ του Νετανιάχου χαρακτηρίζει ως «τζιχαντιστή της σχολής Αλ Κάιντα», έχει δηλώσει ότι στόχος του είναι να αποτρέψει τη μετατροπή της Συρίας σε ορμητήριο ξένων εξτρεμιστών.

Το Ισραήλ υπό την ηγεσία του Μπενιαμίν Νετανιάχου εκφράζει έντονες ανησυχίες ότι πρόκειται για προκάλυμμα που κρύβει σχέδια για τη φιλοξενία της Χαμάς και άλλων ριζοσπαστικών οργανώσεων στο συριακό έδαφος.

Η διαφωνία επεκτείνεται και στο μοντέλο διακυβέρνησης της μελλοντικής Συρίας:

Η Τουρκία του Ερντογάν και ο Σάραα υποστηρίζουν ένα συγκεντρωτικό προεδρικό σύστημα
Το Ισραήλ του Νετανιάχου προωθεί ένα ομοσπονδιακό μοντέλο με αυτονομία για τις μειονότητες (Κούρδοι, Αλαουίτες)
Η πρόσφατη σφαγή εκατοντάδων Αλαουιτών από ένοπλες ομάδες πιστές στον Σάραα εντείνει τις ανησυχίες για το μέλλον των μειονοτήτων

Το κουρδικό ζήτημα ως καταλύτης της τουρκο-ισραηλινής αντιπαράθεσης

Το κουρδικό ζήτημα αποτελεί κεντρικό σημείο τριβής μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Η κυβέρνηση Ερντογάν κατηγορεί το Ισραήλ ότι ενισχύει τις κουρδικές δυνάμεις (SDF), τις οποίες θεωρεί παρακλάδι του PKK, και εκφράζει φόβους ότι το Τελ Αβίβ επιδιώκει τη δημιουργία ενός φιλοϊσραηλινού κουρδικού θύλακα στα νότια τουρκικά σύνορα.

Οι δηλώσεις του πρώην ΥΠΕΞ Σαάρ, που χαρακτήρισε τους Κούρδους «φυσικούς συμμάχους του Ισραήλ», έχουν ενισχύσει τις τουρκικές υποψίες για αποσταθεροποιητική συνεργασία. Ο φόβος ενός «κουρδικού προτεκτοράτου» οδήγησε την Άγκυρα σε μυστικές συνομιλίες με τον φυλακισμένο ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, με αποτέλεσμα την κήρυξη προσωρινής κατάπαυσης πυρός τον Μάρτιο.

Από την πλευρά του, το Ισραήλ του Νετανιάχου θεωρεί ότι η Τουρκία του Ερντογάν ενδέχεται να χρησιμοποιήσει τη Συρία ως «γεωπολιτικό πολιορκητικό κριό» εναντίον του εβραϊκού κράτους.

Προοπτικές συνεργασίας παρά τις εντάσεις

Παρά την έντονη αντιπαράθεση, μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ θεωρείται εξαιρετικά απίθανη. Ο Ταγίπ Ερντογάν επιδιώκει την αποκατάσταση των σχέσεων με τις ΗΠΑ – ιδιαίτερα την επανενεργοποίηση της συμφωνίας για τα F-35 – και τη σταδιακή ομαλοποίηση των σχέσεων με την Ε.Ε. μέσω συνεργασίας για την Ουκρανία και την περιφερειακή σταθερότητα. Μια μετωπική σύγκρουση με το Ισραήλ του Νετανιάχου θα υπονόμευε αυτές τις προοπτικές.

Ταυτόχρονα, Τουρκία και Ισραήλ μοιράζονται ένα κοινό συμφέρον: την αποτροπή της επιστροφής του Ιράν στη Συρία. Η κοινή αντίθεση στην ιρανική επιρροή, καθώς και η ανάγκη για σταθεροποίηση της χώρας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν βάση για περιορισμένη συνεργασία.

Όπως επισημαίνει Ισραηλινός αξιωματούχος: «Αν ο Ερντογάν καταφέρει να σταθεροποιήσει τη Συρία και να αποτρέψει τη δημιουργία ενός τζιχαντιστικού κράτους, αυτό ενδεχομένως να εξυπηρετεί και τα δικά μας συμφέροντα».

Ωστόσο, με τις ισορροπίες εξαιρετικά εύθραυστες, η Συρία δεν αποτελεί απλώς πεδίο ανοικοδόμησης, αλλά και σκακιέρα γεωπολιτικών συγκρούσεων, όπου οι Ταγίπ Ερντογάν και Μπενιαμίν Νετανιάχου αναδεικνύονται σε ξεκάθαρους αντιπάλους με αντικρουόμενα συμφέροντα και στρατηγικές για το μέλλον της περιοχής.