Νέα μεγάλη δημοσκόπηση της Metron Αnalysis: Μαζική αποδοκιμασία κυβέρνησης και αντιπολίτευσης – Πώς διαμορφώνονται οι πολιτικοί συσχετισμοί μετά και τον ανασχηματισμό που δεν έπεισε κανέναν;

Επιβεβαιώνονται οι εκτιμήσεις ότι το ρήγμα που έχει ανοίξει στην ελληνική κοινωνία με αφορμή την τραγωδία των Τεμπών έχει οδηγήσει σε μια μη αντιστρέψιμη κρίση νομιμοποίησης της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη αλλά και μια συνολικότερη κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς. Αυτό προκύπτει από τη δημοσκόπηση της Metron Αnalysis που παρουσιάστηκε στο βραδινό δελτίο του MEGA την Πέμπτη 20 Μαρτίου 2025.

Η δυσαρέσκεια και η αποδοκιμασία επεκτείνεται σε μερίδα της αντιπολίτευσης, ιδίως στο ΠΑΣΟΚ που δεν κατορθώνει να αναδειχτεί στον εναλλακτικό πόλο απέναντι στη Νέα Δημοκρατία, την ώρα που ο ούτως ή άλλως «λαβωμένος» από δύο διασπάσεις ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζει μια καθοδική πορεία. Με αποτέλεσμα να δημιουργείται χώρος ώστε να φαίνεται η Πλεύση Ελευθερίας ως η τρίτη δύναμη.

Ωστόσο, την ίδια στιγμή ο κατακερματισμος της αντιπολιτευτικής ψήφου κυρίως αποτυπώνετα στο ότι παρότι η Νέα Δημοκρατία δείχνει πλέον να μην μπορεί να πετύχει με κανένα τρόπο συσπειρώσεις εκλογικής επιτυχίας, δεν αναδεικνύεται ένας αντιπολιτευτικός πόλος που θα μπορούσε να διεκδικήσει με αξιώσεις τη διακυβέρνηση.

Πράγμα που εξηγεί γιατί στην πραγματικότητα η ανάγκη της κοινωνίας για δημοκρατία και δικαιοσύνη, με όλες τις πολλαπλές σημάνσεις που αυτές οι έννοιες έχουν στο σημερινό συγκείμενο, αυτό που περιγράφεται μετωνυμικά ως «οξυγόνο», παραμένει ουσιωδώς χωρίς ανταπόκριση.

Βαθαίνει το κλίμα δυσαρέσκειας σε βάρος της κυβέρνησης

Οι πολίτες δεν είναι καθόλου ικανοποιημένοι ως προς το πώς πηγαίνουν τα πράγματα στη χώρα. Αυτό αποτυπώνεται στη δημοσκόπηση σε σχέση με το πώς απαντούν στο ερώτημα για το εάν τα πράγματα πηγαίνουν προς τη σωστή ή τη λάθος κατεύθυνση, με την εκτίμηση για λάθος κατεύθυνση να φτάνει το 74% και μόνο το 22% να θεωρεί ότι πηγαίνουν προς τη σωστή.

Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτό δεν πατάει τόσο σε μια αίσθηση ατομικής επιδείνωσης της θέσης των ερωτωμένων, καθώς οι απαντήσεις ως προς αυτό το ερώτημα δεν αποτυπώνουν μεγάλη αλλαγή σε σχέση με προηγούμενες έρευνες. Κάτι που σημαίνει ότι δεν είναι ατομικές επιπτώσεις που μετρούν, αλλά μια συνολικότερη αρνητική αποτίμηση. Και αυτό με τη σειρά του μειώνει τον θετικό αντίκτυπο μέτρο που θα βελτίωναν την ατομική οικονομική κυρίως κατάσταση.

Η παραπάνω διαπίστωση προφανώς και δεν μειώνει το γεγονός ότι τα προβλήματα με την οικονομική κατάσταση και την κρίση κόστους ζωής παραμένου βασικός λόγος δυσαρέσκειας, όπως φαίνεται από τις αυθόρμητες απαντήσεις που ορίζουν την «οικονομία» και την «ακρίβεια» ως κύρια προβλήματα. Όμως, έχει μεγάλο ενδιαφέρον ότι η δημοσκόπηση καταγράφει μια ακόμη αύξηση της αναφοράς στην κρίση των θεσμών ως σημαντικό πρόβλημα της χώρας, ενδεικτική και αυτή των επιπτώσεων από τη στάση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης σε σχέση με την τραγωδία στα Τέμπη.

Καθόλου τυχαίο, επομένως, που η δημοσκόπηση καταγράφει και μία ακομη επιδείνωση του δείκτη οικονομικής εμπιστοσύνης, δηλαδή του μέσου όρους του ισοζυγίου της αξιολόγησης της σημερινής οικονομικής κατάστασης της χώρας (θετικά-αρνητικά) και του ισοζυγίου της πρόβλεψης για την οικονομία (θα καλυτερέψει-θα χειροτερέψει).

Όλα αυτά εξηγούν γιατί οι δείκτες που αποτυπώνουν τη γνώμη της κοινωνίας για τη διακυβέρνηση αποτυπώνουν μια διαρκή επιδείνωση της τοποθέτησης των πολιτών απέναντι στους κυβερνώντες. Για αυτό και η αρνητική αξιολόγηση είναι πλέον στο εντυπωσιακό 73%, με τις θετικές γνώμες να είνια μόλις 22%.

Ως προς το πώς κατανέμονται οι θετικές γνώμες για την κυβέρνηση, αυτές παραμένουν ούτως ή άλλως χαμηλές για τους πολίτες που αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί και κεντροαριστεροί, υποχωρούν σε σχέση με αυτούς που δηλώνουν κεντρώοι και κεντροδεξιοί, ενώ αντιθέτως κάπως καλύτερα είναι τα πράγματα σε όσους δημλώνουν δεξιοί.

«Κόκκινη κάρτα» σε Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά και Νίκο Ανδρουλάκη

Η αρνητική γνώμη για την κυβέρνηση είναι και αρνητική γνώμη για τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, που ως παύει να είναι το «ισχυρό χαρτί» της Νέας Δημοκρατίας, τουλάχιστον ως προς την απήχηση στην κοινωνία. Έτσι, βλέπουμε τις αρνητικές γνώμες να φτάνουν το 73% και τις θετικές γνώμες να φτάνουν μόλις το 23%.

Ως προς την πολιτική αυτοτοποθέτηση των ερωτωμένων οι θετικές γνώμες για τον πρωθυπουργό υποχωρούν κυρίως μεταξύ όσων δηλώνουν «κεντρώοι», κάτι που δείνει ότι χάνει την ιδιαίτερη απήχηση σε αυτό το κομμάτι των ψηφοφόρων, ενώ υποχωρούν ελαφρά μεταξύ των κεντροδεξιών (που παραμένουν η κύρια βάση του) και ενισχύονται ελαφρά μεταξύ των δεξιών.

Όμως, ενδεικτική μιας αποδοκιμασίας της κοινωνίας συνολικά για το πολιτικό σύστημα, άρα και τα κόμματα που κυβέρνησαν, αλλά και της αναποτελεσματικότητας της μέχρι τώρα αντιπολιτευτικής στρατηγικής, είναι και η έντονα αρνητική αποτίμηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, του ΠΑΣΟΚ. Οι αρνητικές γνώμες φτάνουν πλέον το 78% και οι θετικές γνώμες κατακρημνίζονται στο 12%.

Όσο για το πώς κατανέμονται ανά πολιτική αυτοτοποθέτηση οι όχι ιδιαίτερα υψηλές γνώμες για την αξιωματική αντιπολίτευση αυτές κυρίως βρίσκονται μεταξύ των αριστερών ψηφοφόρων, όπου και μικρή βελτίωση, και των κεντροαριστερών.

Όλα αυτά αποτυπώνονται και σε μια αρνητική αποτίμηση και του ίδιου του Νίκου Ανδρουλάκη, που συγκεντρώνει αρνητικές γνώμες 75% και μόνο 16% θετικές, με την εικόνα του να βελτιώνεται ελαφρά στους αριστερούς και να επιδεινώνεται ελαφρά μεταξύ των κεντροαριστερών ψηφοφόρων.

Ο ανασχηματισμός δεν «γύρισε» το κλίμα σε βάρος της κυβέρνησης

Η προσπάθεια του πρωθυπουργού να αλλάξει το κλίμα με τον πρόσφατο ανασχηματισμό φαίνεται πως δεν στέφθηκε με επιτυχία. Εξ ου και ότι το 48% τον αντιμετώπισε αρνητικά, το 38% ουδέτερα και το μόνο το 12% θετικά. Επιπλέον, θετική απήχηση είχε κυρίως μεταξύ των κεντροδεξιών, ως προς την αυτοτοποθέτηση ψηφοφόρων, ενώ οι υπόλοιποι είχαν κυρίως αρνητική γνώμη.

Ευρωπαϊκή απάντηση στην απειλή Τραμπ αναζητούν οι πολίτες

Η δημοσκόπηση περιλαμβάνει και ερωτήσεις για το πώς διαμορφώνονται οι γεωπολιτικές εξελίξεις. Καταρχάς αυτό αποτυπώνεται σε μια αντιμετώπιση της εκλογής Τραμπ στις ΗΠΑ ως μια απειλής, παρά το σχετικά υψηλό ποσοστό όσων τη βλέπουν ως ευκαιρία, και που κυρίως βρίσκονται στο δεξιό τμήμα του εκλογικού σώματος, ενώ όσο πιο αριστερά πάμε τόσο μεγαλύτερη η αίσθηση μιας απειλής.

Ως προς την ενδεχόμενη συνεργασία ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία οι πολίτες φαίνεται σε μεγάλο βαθμό να προτείνουν την ενίσχυση των σχέσεων με την Ευρώπη, αν και εδώ υπάρχει ένα ισχυρό ποσοστό (31%) που υποστηρίζει τη συνεργασία με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, και ένα όχι αξιοσημείωτο 13% που επιθυμεί αυξημένη συνεργασία με την Κίνα. Ενδιαφέρον έχει ότι η πιο φιλική προς τη συνεργασία με Ρωσία και ΗΠΑ βρίσκεται στο δεξιό άκρο και πιο πιο ανοιχτή σε συμμαχία με την Κίνα στο αριστερό.

Αντιστοίχως, ένα σημαντικό ποσοστό (55%) των πολιτών επιθυμεί έναν ενιαίο αμυντικό χώρο γύρω από την ΕΕ, ενώ το 37% προκρίνει τη διατήρηση και συμμετοχή στο ΝΑΤΟ. Ενδιαφέρον έχει ότι η επιθυμιά για αυτόνομο αμυντικό ρόλο της Ευρώπης αυξάνεται όσο πιο αριστερά πάμε, ενώ αντιθέτως η επικέντρωση στο ΝΑΤΟ αυξάνεται όσο πάμε προς τα δεξιά.

Αρνητικές γνώμες για Τασούλα, «ισοπαλία» θετικών-αρνητικών αξιολογήσεων για Κακλαμάνη
Ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας συγκεντρώνει αρνητικές γνώμες σε ποσοστό 63% και μάλιστα αυτές βρίσκονται σε ανοδική τροχιά τους τελευταίους μήνες. Αντιθέτως, ο διάδοχός του στη Βουλή Νικήτας Κακλαμάνης έχει ίδια ποσοστά θετικών και αρνητικών γνωμών (45%), αν και φαίνεται να αυξάνονται οι αρνητικές και να υποχωρούν οι θετικές γνώμες.

Ο «Κανένας»… καθαρός νικητής στην κούρσα της πρωθυπουργίας

Ως προς τις δημοτικότητες των πολιτικών προσώπων, η Ζ. Κωνσταντοπούλου συνεχίζει να προηγείται, με τον Δημήτρη Κουτσούμπα να ακολουθεί και τον πρωθυπουργό να καταγράφει μείωση για μια ακόμη φορά. Ενδιαφέρον έχει ότι η φιλοκυβερνητική στάση για τα Τέμπη έχει κόστος για την Λατινοπούλου, η δημοφιλία της οποίας υποχωρεί.

Από την άλλη, στην ερώτηση για την καταλληλότητα για πρωθυπουργός – όπου παραδοσιακά οι ψηφοφόροι απαντούν κυρίως με κριτήρια την ικανότητατα διακυβέρνησης και όχι τη συμπάθεια – οι συσχετισμοί είναι διαφορετικοί. Εδώ ο απόλυτος νικητής είναι ο «Κανένας» με 35%, ακολουθεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης με 25%, ένα ποσστό χαμηλότερο σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες, ο Νίκος Ανδρουλάκης παραμένει στο 7% – χαμηλότερο ποσοστό από την εκλογική απήχηση του ΠΑΣΟΚ, ενώ ανεβαίνει στο 12% η αρχηγός της Πλεύσης Ελευθερίας.

Πώς διαμόρφωνονται οι πολιτικοί συσχετισμοί

Σε αυτό το τοπίο οι πολιτικοί συσχετισμοί αποτυπώνουν τις βαθύτερες μετατοπίσεις στις σχέσεις εκπροσωπήσεις που παράγονται από το ρήγμα που διαμορφώνει τόσο η πρόσληψη από την κοινωνία των χειρισμών γύρω από τα Τέμπη, όσο και οι άλλες παράμετροι κοινωνικής δυσαρέσκειας.

Καταρχάς, η δημοσκόπηση εστιάζει στα όρια εκλογικής επιρροής, δηλαδή τη μέγιστη επιρροή που μπορεί να έχει ένα κόμμα. Εδώ προηγείται όπως και σε προηγούμενες έρευνες το ΠΑΣΟΚ, αλλά πλέον ακολουθεί η Πλεύση Ελευθερίας που έχει το ίδιο ποσοστό δυνητικών ψηφοφόρων (38%) και ακολουθεί η Νέα Δημοκρατία. Ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να έχει σχετικά μικρή δυνητική επιρροή, ενώ από τους ακροδεξιούς σχηματισμούς η Ελληνική Λύση δείχνει να έχει τη μεγαλύτερη δυνητική δεξαμενή.

Υποχώρηση ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, στη δεύτερη θέση η Πλέυση Ελευθερίας

Ως προς την πρόθεση ψήφου, η Νέα Δημοκρατία καταγράφει νέα υποχώρηση, στο 20%, το ΠΑΣΟΚ στο 10,1%, ο ΣΥΡΙΖΑ στο 5,5%, το ΚΚΕ στο 6,3%, η Ελληνική Λύση στο 7,5% και μόνο η Πλεύση Ελευθερίας καταγράφει άνοδο στο 11,1% (από 6,9% στην προηγούμενη μέτρηση). Σημαντική διάσταση της δημοσκόπησης και ότι αυξάνεται και άλλο η αδιευκρίνιστη ψήφος (αναποφάσιστοι / δεν απαντώ) που φτάνει πλέον το 13,1%, αποτυπώνοντας μια ακόμη εντονότερη «ρευστοποίηση» των σχέσεων εκπροσώπησης.

Ως προς τη συσπείρωση των κομμάτων, η ΝΔ βρίσκεται στο 75,8%, με διαρροές πρωτίστως προς την Πλεύση Ελευθερίας, τη Φωνή Λογικής, και την Ελληνική Λύση. Το ΠΑΣΟΚ στο 70,5% με διαρροές πρωτίστως προς την Πλεύση Ελευθερίας, τη ΝΔ αλλά και τη Νέα Αριστερά, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει προφανώς και λόγω των διασπάσεων τη χαμηλότερη συσπείρωση (39,3%), με διαρροές προς την Πλεύση Ελευθερίας, το Κίνημα Δημοκρατίας, το ΠΑΣΟΚ και την Ελληνική Λύση.

Ως προς την κατανομή της πρόθεσης ψήφου σε συσχέτιση με την πολιτική αυτοτοποθέτηση των ερωτωμένων στη δημοσκόπηση, η Νέα Δημοκρατία διατηρεί ως βάση της του κεντροδεξιούς πρωτίστως και σε μικρότερο βαθμό τους δεξιούς ψηφοφόρους, το ΠΑΣΟΚ κυρίως έχει βάση στους κεντροαριστερούς, ενώ η Πλεύση Ελευθερίας κυρίως στους αριστερούς και κεντροαριστερούς.

Κερδίζει στην κοινωνία το αίτημα για πρόωρες εκλογές

Με βάση τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης φαίνεται ότι κερδίζει στην κοινωνία το αίτημα για πρόωρες εκλογές ώστε να μην εξαντλήσει την τετραετία η κυβέρνηση. Το 56% θέλει πρόωρες εκλογές και το 42% να εξαντλήσει την τετραετία η κυβέρνηση. Το αίτημα των πρόωρων εκλογών είναι πιο ισχυρό όσο πάμε προς τα αριστερά και τη εξάντλησης της τετραετίας όσο πάμε προς τα δεξιά. Αντίστοιχα, είναι πρωτίστως οι ψηφοφόροι της ΝΔ που θέλουν την εξάντληση της τετραετίας, ενώ οι ψηφοφόροι της αντιπολίτευσης προφανώς τις πρόωρες εκλογές. Ενδιαφέρον το σχετικά υψηλόποσοστό ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ που επιθυμούν εξάντληση της τετραετίας.

«Έξω από το κάστρο» αισθάνεται το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας

Πάνω από τους μισούς πολίτες αισθάνονται ότι είναι «εκτός των τειχών». 51% για την ακρίβεια,με τους περισσότερους να αυτοπροσδιορίζονται ως αγρότες, εργάτες και μικρομεσαίοι, ενώ η μεσαία τάξη και η ανώτερη τάξη αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια. Η ΝΔ είναι ο ισχρότερος πόλος στους «εντός των τειχών», πιο ισχυρά τα κόμματα της αντιπολίτευση, με προβάδισμα της Πλεύσης Ελευθερίας, μεταξύ των πολιτών που αισθάνονται «εκτός των τειχών»

«Το παλιό δεν έχει πεθάνει και το νέο αργεί να γεννηθεί»

Όλα αυτά αποτυπώνουν τις βαθιές αλλαγές που συμπυκνώνθηκαν στον βραχύ σχετικά χρόνο από τη διαδήλωση για τα Τέμπη στις 26 Ιανουαρίου που επανέφερε το ζήτημα στο κέντρο της δημόσιας συζήτησης. Γιατί εκεί ήταν τα Τέμπη πρόσφεραν το σημείο όπου τέμνονταν όλοι οι λόγοι μιας βαθύτερης κρίσης εμπιστοσύνης των πολιτών στο σύστημα διακυβέρνησης και τους θεσμούς. Ήταν αυτό και το μη αντιστρέψιμο σημείο καμπής για την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη, που τώρα συνειδητοποιούν ότι έχουν να κάνουν με ένα ρήγμα πέραν οποιουδήποτε κλασικού πολιτικού χειρισμού.

Όμως, η κρίση αυτή φαίνεται να συμπαρασέρνει και τα κόμματα της αντιπολίτευσης που χρεώνονται άσκηση εξουσίας τα προηγούμενα χρόνια και αυτό εξηγεί το φαινομενικό παράδοξο να υποχωρούν ταυτόχρονα η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση ή να βρίσκουν απήχηση κόμματα που κατεξοχήν επενδύουν στο να εκπροσωπήσουν τη διαμαρτυρία.

Την ίδια στιγμή που φαίνεται ότι ο πολιτικός χρόνος για τη ΝΔ έχει εξαντληθεί, ακόμη και εάν διατηρεί άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, όπως θα έλεγε και ο Γκράμσι «το νέο αργεί να γεννηθεί», δηλαδή ακόμη δεν έχουν αναδυθεί πολιτικές μορφές και σχήματα που θα μπορούσαν με αξιώσεις να εκπροσωπήσουν ένα βαθύτερο αίτημα πολιτικής αλλαγής που καταγράφεται στο σύνολο των αποτελεσμάτων αυτής της δημοσκόπησης. Άρα είμαστε ακόμη σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι πριν τη διαμόρφωση ενός νέου τοπίου, το περίγραμμα του οποίου παραμένει ακόμη ασαφές.